Λειψυδρία: Σε κόκκινο συναγερμό η Αττική, αλλά τα έργα ακόμα... συζητιούνται

Στο μέλλον παραπέμπονται και τα νεότερα για τις αυξήσεις των τιμολογίων του νερού

🕛 χρόνος ανάγνωσης: 12 λεπτά ┋ 🗣️ Ανοικτό για σχολιασμό

Η λίμνη που τροφοδοτεί με νερό την Αττική (ΑΝΤΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ/EUROKINISSI)

Τον οδικό χάρτη των έργων που θα χρειαστεί η Αττική προκειμένου να μη διψάσει τα επόμενα χρόνια παρουσίασε χθες η κυβέρνηση χωρίς ωστόσο να έχει αποφασιστεί ακόμα το κρισιμότερο ζήτημα, το χρηματοδοτικό μοντέλο με το οποίο αυτά θα προχωρήσουν, παρά το γεγονός ότι η πρωτεύουσα βρίσκεται στο ...παρά ένα έχοντας εισέλθει ήδη σε περίοδο κόκκινου συναγερμού, όπως ανέφερε ο διευθύνων σύμβουλος της ΕΥΔΑΠ, Χάρης Σαχίνης αποκαλύπτοντας ότι έχει ενημερώσει σχετικά και το αρμόδιο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας.

Οπως επισημάνθηκε στην εξειδίκευση των μέτρων συνολικού κόστους 2,5 δισ. ευρώ, στην οποία προχώρησε η ηγεσία του υπουργείου και η διοίκηση της ΕΥΔΑΠ, οι παρεμβάσεις θα προχωρήσουν με τη διαδικασία του κατεπείγοντος, κάτι το οποίο παραπέμπει σε κλειστή πρόσκληση υποψηφίων αναδόχων και όχι σε ανοιχτή διαγωνιστική διαδικασία παρόλο που η δέσμη προτάσεων της ΕΥΔΑΠ έχει δημοσιοποιηθεί εδώ και περίπου μία διετία. Ωστόσο οι οριστικές αποφάσεις ελήφθησαν με τεράστια καθυστέρηση καίτοι οι ταμιευτήρες που εξασφαλίζουν την υδροδότηση της Αττικής στερεύουν χρόνο με τον χρόνο καθώς λείπουν περί τα 250 εκ. κυβικά μέτρα νερού κατ΄έτος εδώ και μία τριετία, όπως καταδεικνύουν τα επίσημα στοιχεία.

Την ίδια στιγμή το βασικό έργο, το οποίο ανακοινώθηκε χθες ο «Εύρυτος» αν και θα προχωρήσει με διαδικασίες fast track, δεν αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί πριν το πρώτο εξάμηνο του 2029 παρά το κατεπείγον της κατάστασης, γεγονός που ήδη έχει καταστήσει μονόδρομο άλλες βραχυπρόθεσμες παρεμβάσεις σημαντικού κόστους.

Ο «Εύρυτος», ο οποίος αποτελεί τον πυρήνα της νέας στρατηγικής, εκτιμάται ότι θα θωρακίσει υδρολογικά την πρωτεύουσα για την προσεχή 30ετία με ένα κόστος που ξεπερνά το μισό δισ. ευρώ. Πρακτικά πρόκειται για την ενίσχυση του ταμιευτήρα του Ευήνου μέσω της διασύνδεσής του υδροδοτικού συστήματος με δύο σήραγγες συνολικού μήκους 20 χιλιομέτρων, που θα ενώσουν τους ποταμούς Καρπενησιώτη και Κρικελιώτη με τον Εύηνο.

Το υπουργείο, πάντως, δεν εξετάζει επί του παρόντος την επιβολή μέτρων μείωσης στην κατανάλωση νερού, αντίστοιχων με αυτά που είχαν ληφθεί τη δεκαετία, με τον κ. Παπασταύρου να απαντά «κατηγορηματικά όχι» σε σχετικό ερώτημα του «ethnos.gr».

Προσεχώς οι αυξήσεις στα τιμολόγια – Κατηγορηματικό όχι σε ...τέλος υπέρ έργων

Την ίδια στιγμή στο μέλλον παραπέμπονται και τα νεότερα για τις αυξήσεις των τιμολογίων του νερού. Η Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ) δεν έχει ανάψει ακόμα το πράσινο φως αναφορικά με τα στοιχεία της ΕΥΔΑΠ με την απόφαση, πάντως για το που θα κυμανθούν τα τιμολόγια, να παραμένει κατά βάση πολιτική δεδομένου ότι βάσει του εύλογου κέρδους που θα καθορίσει η Αρχή, αυτά θα διαμορφωθούν από το υπουργείο και την ΕΥΔΑΠ.

Παρά τα δημοσιεύματα, αλλά και διαρροές που κατά πληροφορίες προέρχονταν ακόμα και από το ίδιο το υπουργείο για επιβολή τέλους ύψους 3 ευρώ ανά λογαριασμό, ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρος Παπασταύρου αρνήθηκε κατηγορηματικά την πιθανότητα επιβολής τέλους υπέρ ...έργων λειψυδρίας ερωτηθείς σχετικά.

Πάντως το ζήτημα των χρηματοδοτικών πόρων για τα κρίσιμα έργα παραμένει ανοιχτό. Ο κ. Σαχίνης ανέφερε ότι εξετάζεται και το ενδεχόμενο της χρηματοδότησης των παρεμβάσεων σε πρώτη φάση από την ΕΥΔΑΠ, ως δημόσιο έργο με την προοπτική να αποπληρωθεί από την Πολιτεία σε βάθος χρόνου. «Δεν έχουμε αποφασίσει ακόμα ποιο είναι το καλύτερο σενάριο», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Σε επίπεδο λειτουργίας αναμένονται ριζικές αλλαγές με γεωγραφική επέκταση της ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ σε όμορους νομούς και συγχωνεύσεις δεκάδων Δημοτικών Επιχειρήσεων Υδρευσης (ΔΕΥΑ), οι οποίες ωστόσο δεν έχουν αποσαφηνιστεί πλήρως ακόμα. Σύμφωνα με τον κ. Παπασταύρου, η πρώτη πιλοτική φάση περιλαμβάνει την υπαγωγή στην ΕΥΔΑΠ των επιχειρήσεων ύδρευσης και άρδευσης στους νομούς Εύβοιας, Βοιωτίας και Φωκίδας και στην ΕΥΑΘ της Χαλκιδικής. Η ...«καυτή» πατάτα για το τί θα γίνει σε επόμενο στάδιο με τις 110 ΔΕΥΑ που απομένουν μεταφέρεται στα χέρια του υπουργού Εσωτερικών, Θοδωρή Λιβάνιου, ο οποίος θα κληθεί να λύσει τον ...γόρδιο δεσμό με νομοθετική ρύθμιση.

Η συρρίκνωση των αποθεμάτων

Οπως επισημάνθηκε στο πλαίσιο της εκδήλωσης για τα 100 χρόνια της ΕΥΔΑΠ παρουσία του Πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, η Ελλάδα βρίσκεται ήδη αντιμέτωπη με το δεύτερο σοβαρότερο επεισόδιο παρατεταμένης ξηρασίας των τελευταίων 40 ετών, σύμφωνα με τα νεότερα στοιχεία της ΕΥΔΑΠ και τις επιστημονικές αναλύσεις της Ακαδημίας Αθηνών. Η κλιματική αλλαγή επιταχύνει τη μείωση των υδάτινων αποθεμάτων, απειλώντας την ασφάλεια της υδροδότησης, ιδιαίτερα στην Αττική και τη Θεσσαλονίκη, όπου κατοικεί και καταναλώνει πάνω από το 50% του πληθυσμού της χώρας.

Βάσει των στοιχείων, μέχρι το 2021, τα αποθέματα νερού στους ταμιευτήρες της χώρας παρέμεναν σχετικά σταθερά, φτάνοντας τα 1,1 δισ. κυβικά μέτρα. Από το 2022, όμως, η εικόνα άλλαξε ραγδαία: κάθε χρόνο χάνονται περίπου 250 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού, ποσότητα που αντιστοιχεί σχεδόν στη μισή ετήσια κατανάλωση του Λεκανοπεδίου Αττικής.

Η μείωση αυτή συνδέεται με μια πτώση του ετήσιου ύψους βροχοπτώσεων κατά περίπου 25%, σε συνδυασμό με αύξηση της εξάτμισης κατά 15% λόγω υψηλότερων θερμοκρασιών, αλλά και άνοδο της κατανάλωσης κατά 6%. Η αυξημένη ζήτηση οφείλεται τόσο σε πληθυσμιακούς όσο και σε τουριστικούς λόγους, αλλά και στη χαμηλή αποδοτικότητα των υδραυλικών υποδομών, όπου οι απώλειες νερού (διαρροές) παραμένουν σημαντικές.

Η πρόσφατη μελέτη του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου για το νέο Διαχειριστικό Σχέδιο του υδροδοτικού δικτύου της Αττικής (Οκτώβριος 2025) και η παράλληλη έρευνα της Ακαδημίας Αθηνών δείχνουν ότι η χώρα βιώνει μια ακραία υδρολογική ανισορροπία.

Οι δείκτες SRI (Standardized Runoff Index) για την περίοδο 2021–2024 δείχνουν έντονη πτώση:

Εύηνος: -1,98, η χαμηλότερη τιμή των τελευταίων 55 ετών, που κατατάσσεται στην κατηγορία «ακραία ξηρασία».
Βοιωτικός Κηφισός: -1,95, επίσης σοβαρή έως ακραία ξηρασία, με πολύ χαμηλή υδροφορία επί πέντε συναπτά έτη.
Μόρνος: -1,53, η δεύτερη χειρότερη περίοδος μετά το 1991–94.

Η Ακαδημία Αθηνών, σε συνεργασία με μεγάλα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια, εκπονεί μελέτη υποκλιμάκωσης προγνωστικών κλιματικών μοντέλων, η οποία θα επιτρέψει δέκα φορές ακριβέστερη πρόβλεψη των υδρολογικών μεταβλητών για τα επόμενα 30 χρόνια. Η ολοκλήρωσή της αναμένεται ως το τέλος του 2026, και τα πρώτα ευρήματα επιβεβαιώνουν ότι οι υδατικοί πόροι της Αττικής και της Στερεάς Ελλάδας μπαίνουν σε εποχή μόνιμης πίεσης.

Το έργο «Εύρυτος»: Ο πυρήνας της νέας στρατηγικής

Απέναντι σε αυτή τη νέα πραγματικότητα, το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας σε συνεργασία με την ΕΥΔΑΠ προωθεί το μεγάλο έργο “Εύρυτος”, ένα ολοκληρωμένο σχέδιο θωράκισης της Αττικής για τα επόμενα 30 χρόνια που θα παρέχει δυναμικότητα 200 εκ. κ.μ. ανά έτος.

Ο «Εύρυτος» στοχεύει στην ενίσχυση του ταμιευτήρα Ευήνου και στη διασύνδεση του υδροδοτικού συστήματος μέσω δύο σηράγγων συνολικού μήκους 20 χιλιομέτρων, που θα ενώσουν τους ποταμούς Καρπενησιώτη και Κρικελιώτη με τον Ευήνο.

Το έργο αυτό, όπως περιέγραψε ο κ. Σαχίνης, θα λειτουργεί με βαρύτητα, δηλαδή χωρίς την ανάγκη αντλήσεων που θα αύξαναν σημαντικά το ενεργειακό κόστος, έχει χαμηλή περιβαλλοντική επιβάρυνση και περιλαμβάνει τοξωτά θυροφράγματα αυτόματης λειτουργίας. Ο προϋπολογισμός του ανέρχεται σε 535 εκατομμύρια ευρώ, αλλά παραμένει θολό το χρηματοδοτικό μοντέλο, με το οποίο θα προχωρήσει.

Στόχος της ΕΥΔΑΠ είναι να προχωρήσει με τη διαδικασία του κατεπείγοντος ώστε έως τον Μάρτιο να έχουν ανατεθεί οι προμελέτες και να ολοκληρωθούν τάχιστα προκειμένου να προκηρυχθεί ο διαγωνισμός του βασικού έργου μέχρι το καλοκαίρι του 2026. Από την υπογραφή της σύμβασης και υπό την αίρεση ότι δεν θα υπάρξουν προσφυγές που θα καθυστερήσουν τη διαδικασία, υπολογίζεται ότι θα απαιτηθεί διάστημα έξι μηνών μέχρι να έρθουν τα μηχανήματα και περίπου μίας διετίας κατασκευαστικών εργασιών για να διανοιχθούν οι σήραγγες, με την ολοκλήρωση του έργου να τοποθετείται χρονικά το πρώτο εξάμηνο του 2029.

Το νερό αυτό, είναι σύμφωνα με τον κ. Σαχίνη, άριστης ποιότητας και θα μεταφέρεται με μηδενικό λειτουργικό κόστος, καθώς η ενίσχυση του Ευήνου γίνεται με φυσική ροή. Αν οι κλιματικές συνθήκες βελτιωθούν, η πρόσθετη ποσότητα θα μπορεί να αξιοποιηθεί για το πρασίνισμα της Αθήνας, την ενίσχυση υπόγειων υδροφορέων της Αττικής ή την υδροδότηση νησιών μέσω του Εξωτερικού Υδροδοτικού Συστήματος (ΕΥΣ) και τη μείωση του ενεργειακού κόστους από την αποδέσμευση της λίμνης Υλίκης.

Τα βραχυπρόθεσμα έργα

Παράλληλα με τον «Εύρυτο», έχουν δρομολογηθεί βραχυπρόθεσμα έργα αξιοποίησης υπόγειων υδάτων και γεωτρήσεων, τα οποία θα καλύψουν το διάστημα που θα μεσολαβήσει εφόσον συνεχιστούν οι ίδιες συνθήκες ξηρασίας. Πρόκειται για τα εξής:

Λειτουργία Γεωτρήσεων Μαυροσουβάλας, οι οποίες μπορούν να εισφέρουν 32 εκατ. κ.μ./έτος και έχουν ολοκληρωθεί.
Μείωση της πρώτης περιβαλλοντικής παροχής του Ταμιευτήρα Ευήνου κατά 70%, η οποία μπορεί να εισφέρει 22 εκατ. κ.μ./έτος κι έχει επίσης ολοκληρωθεί.
Ενεργοποίηση γεωτρήσεων Ούγγρων (κοντά στην Υλίκη), η οποία μπορεί να εισφέρει 50 εκατ. κ.μ./έτος και θα ολοκληρωθεί τον Μάρτιο 2026.
Ολοκλήρωση της Α’ φάσης αξιοποίησης των υπόγειων αποθεμάτων του μέσου ρου του Βοιωτικού Κηφισού με 17 γεωτρήσεις και 3 αντλιοστάσια που μπορούν να εισφέρουν 45 εκατ. κ.μ./έτος και θα ολοκληρωθεί τον Μάρτιο του 2027.

Η συνολική ετήσια συνεισφορά των παρεμβάσεων αυτών ανέρχεται σε 149 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού, διασφαλίζοντας την απρόσκοπτη υδροδότηση της Αττικής με πλήρη δυναμικότητα 200 εκατ. κ.μ. ετησίως.

Το Plan B και οι αφαλατώσεις

Σε περίπτωση καθυστερήσεων ή επιδείνωσης της ξηρασίας, θα ενεργοποιηθεί το Plan B, που περιλαμβάνει τρεις μονάδες αφαλάτωσης σε Θίσβη, Νέα Πέραμο και Λαύριο.
Ο κ. Σαχίνης δεν έκρυψε ότι πρόκειται για έργα ακριβά με προϋπολογισμό που ανέρχεται σε 165 εκατ. ευρώ για το Λαύριο και τη Ν. Πέραμο και σε 315 εκατ. για τη μονάδα της Θίσβης.
Η συνολική δυναμικότητα του σχεδίου ανέρχεται σε 87,5 εκατ. κ.μ. νερού ετησίως, με στόχο – εφόσον χρεαστεί - να καλύψει μεσοπρόθεσμα τις ανάγκες έως την πλήρη λειτουργία του «Εύρυτου».

Αναφορικά με τις πλωτές αφαλατώσεις, ο κ. Σαχίνης σημελιωσε πως εξετάστηκαν, αλλά το κόστος τους θεωρήθηκε απαγορευτικά συγκριτικά με τις χερσαίες.

Παράλληλα η ΕΥΔΑΠ προχωρά το επενδυτικό της πλάνο, στο οποίο περιλαμβάνονται επίσης έργα μείωσης των διαρροών που ξεπερνούν τα 106 εκ. ευρώ. Η εταιρεία υπολογίζει τις διαρροές σε περίπου 15%. Στόχος είναι το ποσοστό να πέσει στο 11%, καθώς – όπως εξήγησε ο επικεφαλής της ΕΥΔΑΠ – κάθε περαιτέρω μείωση θα έχει δυσανάλογο οικονομικό αντίκτυπο στον καταναλωτή εξαιτίας του ύψους των επενδύσεων που θα απαιτηθούν.

Στην κατεύθυνση της μείωσης των διαρροών προχωρούν:

Η ολοκλήρωση επεμβάσεων στη Διώρυγα Θηβών του Υδραγωγείου Μόρνου με εκτιμώμενη ολοκλήρωση έως τον Δεκέμβριο του 2028 και κόστος 54,6 εκατ. ευρώ.
Βελτιστοποίηση της υδραυλικής λειτουργίας του δικτύου και μαζικές αντικαταστάσεις υδρομετρητών με «έξυπνους» μετρητές προυπολογισμού 293 εκ. ευρώ.

Ταυτόχρονα προχωρούν και τα έργα για την επεξεργασία λυμάτων, τα οποία στοχεύουν στη μείωση της κατανάλωσης πόσιμου νερού κατά 5 - 10%, μέσω της επαναχρησιμοποίησης ανακτημένου νερού για άρδευση και βιομηχανική χρήση.

«Μεγαλώνουν» ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ - Αγνωστο το μέλλον των ΔΕΥΑ

Το σχέδιο συνοδεύεται από τη γεωγραφική επέκταση των ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ και στον τομέα της άρδευσης εκτός αυτού της ύδρευσης, δημιουργώντας δύο ισχυρούς πυλώνες σε Αττική και Θεσσαλονίκη.

Οι δύο οργανισμοί θα απορροφήσουν συνολικά 47 παρόχους ύδρευσης και αποχέτευσης και συγκεκριμένα 34 η ΕΥΔΑΠ στους νομούς Εύβοιας, Βοιωτίας, Φωκίδας και το σύνολο της Αττικής και 34 η ΕΥΑΘ με την προσθήκη της Χαλκιδικής, με στόχο την ενιαία και αποτελεσματική διαχείριση του νερού και τον εξορθολογισμό ενός κατακερματισμένου τοπίου 750 παρόχων πανελλαδικά, όπως ανέφερε ο κ. Παπασταύρου.

Η θεσμική ενίσχυση των δύο εταιρειών περιλαμβάνει εκσυγχρονισμό του κανονιστικού πλαισίου και εργασιακές και μισθολογικές ευελιξίες, σύμφωνα με την επίσημη παρουσίαση.

Παράλληλα, το Υπουργείο Εσωτερικών προχωρά σε αναδιάρθρωση των 110 ΔΕΥΑ που δεν εντάσσονται στους δύο μεγάλους πυλώνες. Οι αλλαγές προβλέπουν οικονομικό έλεγχο, διασύνδεση με την ΑΑΔΕ για τις ληξιπρόθεσμες οφειλές των καταναλωτών τους με ποινή απαλλαγής του Γενικού Διευθυντή από τα καθήκοντά του αν δεν το πράξει και απλοποίηση των διαδικασιών για διαδημοτικές συνεργασίες.

Στα νησιά, η προσπάθεια είναι διττή: ενίσχυση ύδρευσης και αποχέτευσης. Συνολικά 151 έργα, προϋπολογισμού άνω των 320 εκατομμυρίων ευρώ, βρίσκονται σε εξέλιξη ή προγραμματισμό, καλύπτοντας πάνω από 40 νησιά. Από αυτά: