Το «Σχέδιο Τραμπ» επανέρχεται στην Ανατολική Μεσόγειο: Η ενεργειακή σκακιέρα, το P-TEC της Αθήνας και η διπλωματία των αγωγών που ανησυχεί την Άγκυρα

Λίγα χρόνια μετά τη σταδιακή αναπροσαρμογή της αμερικανικής παρουσίας στα ενεργειακά δίκτυα της Ανατολικής Μεσογείου, το λεγόμενο «Σχέδιο Τραμπ» επανέρχεται στο προσκήνιο. Πρόκειται για το πολιτικο-ενεργειακό πλαίσιο που διαμορφώθηκε ήδη κατά την προηγούμενη προεδρική θητεία του Ντόναλντ Τραμπ και προέβλεπε την ανάδειξη της Ελλάδας, της Κύπρου και του Ισραήλ σε βασικούς πυλώνες της αμερικανικής στρατηγικής στην περιοχή.

Στόχος του πλαισίου αυτού ήταν αφενός η ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας της Ευρώπης μέσω της διαφοροποίησης των πηγών εφοδιασμού και της μείωσης της εξάρτησης από τη ρωσική ενέργεια. Η πολιτική αυτή εκφράστηκε μέσα από την τριμερή συνεργασία Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ, την υποστήριξη της πρωτοβουλίας «3+1» με τη συμμετοχή των ΗΠΑ, καθώς και μέσω του Eastern Mediterranean Security and Energy Partnership Act (2019), που θεσμοθέτησε τον ρόλο των τριών χωρών ως εταίρων των Ηνωμένων Πολιτειών στην περιοχή.

Αν και η Ουάσιγκτον τα τελευταία χρόνια έχει αναπροσαρμόσει τη συμμετοχή της σε ορισμένα ενεργειακά έργα — όπως η αποστασιοποίησή της από τον αγωγό EastMed — η στρατηγική σημασία της Ανατολικής Μεσογείου και του άξονα Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ παραμένει ουσιαστική για τα αμερικανικά συμφέροντα, τόσο σε ενεργειακό όσο και σε γεωπολιτικό επίπεδο.

Η τοποθέτηση της Κίμπερλι Γκίλφοϊλ ως πρέσβη των ΗΠΑ στην Αθήνα αποτελεί, σύμφωνα με διπλωματικούς κύκλους, την πιο καθαρή ένδειξη επανενεργοποίησης αυτής της στρατηγικής. Η επιλογή της δεν είναι απλώς συμβολική. Ανήκει στο στενό περιβάλλον του Ντόναλντ Τραμπ, γνωρίζει τα δίκτυα εξουσίας του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος και έχει αναλάβει να επιβλέψει τη νέα αμερικανική προσέγγιση στην ενεργειακή αρχιτεκτονική της Μεσογείου.

Όπως αναφέρουν ανώτερες πηγές, το σχέδιο προβλέπει τρεις παράλληλους άξονες:

1. Επαναβεβαίωση της συμμαχίας Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ,
2. Ενίσχυση των ενεργειακών υποδομών LNG και ηλεκτρικής διασύνδεσης,
3. Περιορισμό της τουρκικής γεωοικονομικής παρουσίας μέσω εναλλακτικών δικτύων εξαγωγής ενέργειας.

Η έλευση Γκίλφοϊλ στην Αθήνα συμπίπτει χρονικά με την κορύφωση των προετοιμασιών για τη Σύμπραξη Διατλαντικής Συνεργασίας στην Ενέργεια (P-TEC), γεγονός που εντείνει τις εντυπώσεις ότι η Ουάσιγκτον επιχειρεί συντονισμένο επαναπαίγνιο στην περιοχή.

Η Αθήνα ως νέα ενεργειακή πύλη

Η σύνοδος P-TEC, που πραγματοποιείται στις 6-7 Νοεμβρίου στο Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, δεν είναι απλώς ένα τεχνικό συνέδριο. Για τα επιτελεία των ΗΠΑ, της Ελλάδας και των ευρωπαϊκών θεσμών συνιστά κομβικό σημείο διαμόρφωσης του νέου ενεργειακού τοπίου της Ευρώπης.

Σύμφωνα με πληροφορίες, βρίσκονται σε εξέλιξη συζητήσεις για τη δημιουργία νέου κοινοπρακτικού σχήματος, με αντικείμενο τη μετατροπή της Ελλάδας σε κύρια πύλη εισόδου του αμερικανικού υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) προς την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το σχέδιο εντάσσεται στην προσπάθεια της Ουάσιγκτον να αντικαταστήσει σταδιακά τις ρωσικές προμήθειες και να αναδιατάξει την ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης.

Πηγή του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας σημειώνει ότι «η χώρα περνά από το στάδιο της διέλευσης στο στάδιο της ρύθμισης», καθώς τα νέα έργα προβλέπουν υποδομές αποθήκευσης, επαναεριοποίησης και μεταφοράς LNG που θα καθιστούν την Ελλάδα ρυθμιστή της περιφερειακής αγοράς.

Η παρουσία τριών κορυφαίων Αμερικανών αξιωματούχων στην Αθήνα —του Κρις Ράιτ (Υπουργείο Ενέργειας), του Νταγκ Μπέργκαμ (Υπουργείο Εσωτερικών) και του Μάικλ Ρίγκα (Υφυπουργείο Εξωτερικών)— αποδεικνύει ότι η Ουάσιγκτον αναβαθμίζει το ελληνικό χαρτί.

Το παρασκήνιο των εκατοντάδων εκατομμυρίων

Πίσω από τις δημόσιες δηλώσεις περί «πράσινης μετάβασης» και «ενεργειακής δημοκρατίας», διαμορφώνεται εκτεταμένο παρασκήνιο συμφωνιών. Διπλωματικές πηγές αναφέρουν ότι οι διαπραγματεύσεις για το νέο κοινοπρακτικό πλαίσιο περιλαμβάνουν αμερικανικά και ευρωπαϊκά funds, με εκτιμώμενο οικονομικό αντικείμενο εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ.

Οι ίδιες πηγές επισημαίνουν ότι οι υπογραφές δεν θα γίνουν δημόσια, αλλά θα αποτυπωθούν σε παράλληλα μνημόνια συνεργασίας με χρονικό ορίζοντα μέσα στα επόμενα χρόνια. Η Ελλάδα στοχεύει να ενισχύσει τον ρόλο της Ρεβυθούσας και της Αλεξανδρούπολης, αλλά και να δημιουργήσει νέα υποδομή στη Νότια Πελοπόννησο, ικανή να υποστηρίξει τη μεταφορά ενέργειας προς την Ιταλία. Ορισμένοι διπλωμάτες μιλούν για «ενεργειακό Ελσίνκι», δηλαδή για τη μετατροπή της Αθήνας σε τόπο όπου θα χαράσσονται οι όροι της ενεργειακής ισορροπίας της Ευρώπης.

Η τουρκική ανησυχία και η ρητορική του αποκλεισμού

Η αναβαθμισμένη θέση της Ελλάδας και η παρουσία της Γκίλφοϊλ έχουν προκαλέσει οξύτατες αντιδράσεις στην Άγκυρα. Ο τουρκικός Τύπος κάνει λόγο για «αναβίωση ενός αμερικανοϊσραηλινού σχεδίου αποκλεισμού της Τουρκίας». Η εφημερίδα Αϊντινλίκ υποστηρίζει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες κινούνται για τη δημιουργία μιας «νέας συμμαχίας» στην Ανατολική Μεσόγειο, που θα λειτουργήσει ως αντίβαρο στην τουρκική επιρροή. Παράλληλα, κάνει αναφορά στον Μάσαντ Μπούλος, συμπέθερο του Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος φέρεται να επιχειρεί τη σύγκληση τετραμερούς διάσκεψης με Τουρκία, Ελλάδα, Αίγυπτο και Λιβύη, με στόχο την αναθεώρηση της συμφωνίας Άγκυρας – Τρίπολης του 2019.

Η Σοζτζού, από την πλευρά της, αναφέρει πως οι ΗΠΑ επιχειρούν να ενεργοποιήσουν το σχήμα «3+1», με αιχμή την κατασκευή αγωγού LNG που παρακάμπτει πλήρως την Τουρκία, δημιουργώντας έναν ενεργειακό διάδρομο από το Ισραήλ προς την Ευρώπη μέσω Κύπρου και Ελλάδας.

Το μήνυμα της Ουάσιγκτον και οι αντιδράσεις Ερντογάν

Σε άρθρο γνώμης της Μιλιέτ με τίτλο «Το σκάκι με τις ΗΠΑ συνεχίζεται», αναφέρεται ότι η Ουάσιγκτον αναμένεται να πιέσει την Άγκυρα σε δύο κατευθύνσεις — το Ισραήλ και τη Λιβύη — με αντάλλαγμα τη συμμετοχή της Τουρκίας σε περιφερειακά σχήματα. Ο συντάκτης του άρθρου επικαλείται δηλώσεις του Αμερικανού πρέσβη στην Άγκυρα, Τζέφρι Μπάρακ, ο οποίος, μιλώντας στο Manama Dialogue στο Μπαχρέιν, σημείωσε ότι «Τουρκία και Ισραήλ δεν θα οδηγηθούν σε σύγκρουση» και πως η «ευθυγράμμιση από την Κασπία ως τη Μεσόγειο» βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη.

Τούρκοι σχολιαστές, πάντως, εκτιμούν ότι ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν πρόκειται να συνεργαστεί με το Τελ Αβίβ, όσο παραμένει στην εξουσία η κυβέρνηση Νετανιάχου, ενώ χαρακτηρίζουν τις κινήσεις των ΗΠΑ ως «πολιτική διπλού ταμπλό».

Η πρόταση για τον αγωγό Ισραήλ – Κύπρου και οι αντιδράσεις

Έντονη ανησυχία προκαλεί στην Άγκυρα και η πρόταση της Energean για τη δημιουργία αγωγού φυσικού αερίου Ισραήλ – Κύπρου, η οποία παρουσιάστηκε ως μέρος του σχεδίου «3+1». Σύμφωνα με τα Oda TV, CGTN Turk και Ensondakika, το έργο θεωρείται παράκαμψη της Τουρκίας και απειλή για τον ρόλο της στην περιφερειακή ενεργειακή ασφάλεια.

Η Άγκυρα αντιδρά, καταγγέλλοντας πως η συμφωνία «αγνοεί τα δικαιώματα του ψευδοκράτους», ενώ Τούρκοι αναλυτές προειδοποιούν ότι η κίνηση αυτή μπορεί να οδηγήσει σε νέα περίοδο έντασης στην Ανατολική Μεσόγειο.

Η νέα γεωπολιτική σκακιέρα

Τα τουρκικά μέσα συγκλίνουν στο ότι η Ουάσιγκτον επιχειρεί να επαναχαράξει τον χάρτη της Ανατολικής Μεσογείου, ενισχύοντας τη συνεργασία Αθηνών, Λευκωσίας και Ιερουσαλήμ και περιορίζοντας τον ρόλο της Άγκυρας. Το σχέδιο, σύμφωνα με την τουρκική ανάλυση, εντάσσεται στη στρατηγική των ΗΠΑ για μείωση της ενεργειακής εξάρτησης της Ευρώπης από τη Ρωσία, με την Κύπρο και το Ισραήλ να αποκτούν πρωταγωνιστικό ρόλο.

Αν επιβεβαιωθούν τα σενάρια, ο νέος αγωγός θα συνδέει τα ισραηλινά κοιτάσματα με τη Λευκωσία και μέσω Ελλάδας με την ευρωπαϊκή αγορά, γεγονός που, όπως επισημαίνουν τουρκικοί αναλυτές, ανατρέπει τις ισορροπίες και εντείνει την αίσθηση αποκλεισμού της Τουρκίας από τον ενεργειακό χάρτη της περιοχής.

Η γραμμή Μπάρακ και η διπλωματία των ισορροπιών

Σε αυτό το περιβάλλον έντασης, ο Αμερικανός πρέσβης στην Τουρκία, Τόμας Μπάρακ, επιχειρεί να διατηρήσει χαμηλούς τόνους. Με δηλώσεις του σε τουρκικά μέσα, σημείωσε ότι «ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν επιδιώκει νεοοθωμανική επέκταση» και ότι «η Ουάσιγκτον κατανοεί τις τουρκικές ανησυχίες στην περιοχή».

Οι τοποθετήσεις αυτές χρησιμοποιήθηκαν άμεσα από τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης για να επιτεθούν στον υπουργό Άμυνας Νίκο Δένδια, ο οποίος έχει κατηγορήσει κατ’ επανάληψη την Άγκυρα για «επεκτατισμό». Καλά πληροφορημένες πηγές στην Αθήνα σχολιάζουν ότι «η στάση του Μπάρακ δημιουργεί θολό σήμα» και «επιτρέπει στην Τουρκία να ερμηνεύει επιλεκτικά τη στάση των ΗΠΑ». Παρά ταύτα, η αμερικανική διπλωματία φαίνεται να ακολουθεί τη γνωστή τακτική των δύο βημάτων: στήριξη προς την Ελλάδα και την Κύπρο σε επίπεδο υποδομών και ασφάλειας, συνδυασμένη με πολιτικές «γέφυρες» προς την Άγκυρα για τη διατήρηση της συνοχής του ΝΑΤΟ.

Το Κυπριακό και το παρασκήνιο της Λιβύης

Στο περιθώριο της ενεργειακής κινητικότητας, η επανεκκίνηση του Κυπριακού αποκτά νέα διάσταση. Η πρόσφατη συνάντηση του προέδρου Νίκου Χριστοδουλίδη με τον Ντόναλντ Τραμπ στο Σαρμ Ελ Σέιχ επιβεβαίωσε ότι η Ουάσιγκτον επιστρέφει ως ενεργός παίκτης στο ζήτημα.

Πληροφορίες και δημοσιεύματα αναφέρουν ότι ο Αμερικανός πρόεδρος εξετάζει πρωτοβουλία για σταδιακή αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων, με αντάλλαγμα ενισχυμένη συμμετοχή της Άγκυρας σε ενεργειακές συμφωνίες στην Ανατολική Μεσόγειο. Η εκλογή του Τουφάν Ερχιουρμάν στα κατεχόμενα, ο οποίος δηλώνει πρόθυμος να επαναφέρει τις συνομιλίες, θεωρείται από δυτικούς αναλυτές παράθυρο ευκαιρίας. Το αμερικανικό επιτελείο αντιλαμβάνεται την Κύπρο ως ενεργειακό κόμβο και σταθεροποιητικό παράγοντα, και επιδιώκει να συνδέσει την επανένωση με το ενεργειακό πλέγμα Ελλάδας–Ισραήλ.

Παράλληλα, στη Λιβύη, σύμφωνα με τουρκικά ρεπορτάζ, ο Μάσαντ Μπούλος επιχειρεί να συνεννοηθεί με την Τρίπολη και το Κάιρο για νέα τετραμερή διάσκεψη με αντικείμενο την αναθεώρηση του τουρκολιβυκού μνημονίου. Η πρωτοβουλία αυτή, αν προχωρήσει, θα ανατρέψει το θεμέλιο της τουρκικής παρουσίας στη Μεσόγειο και θα ανοίξει τον δρόμο για νέα διευθέτηση θαλάσσιων ζωνών.

Η νέα σκακιέρα

Οι κινήσεις της Ουάσιγκτον, η παρουσία της Γκίλφοϊλ στην Αθήνα, το παρασκήνιο του P-TEC και οι ενεργειακές συμφωνίες που προωθούνται επαναφέρουν την Ανατολική Μεσόγειο στο επίκεντρο της αμερικανικής στρατηγικής. Το «Σχέδιο Τραμπ» φαίνεται να αποκτά νέα επιχειρησιακή διάσταση, καθώς συνδυάζει ενέργεια, ασφάλεια και διπλωματική πίεση. Η Ελλάδα βρίσκεται στον πυρήνα αυτής της εξίσωσης, φιλοδοξώντας να μετατραπεί σε μόνιμο ενεργειακό κόμβο της ΝΑ Ευρώπης, με επενδύσεις που θα καθορίσουν τις ροές LNG και ηλεκτρικής ενέργειας της επόμενης δεκαετίας.

Η Τουρκία, από την πλευρά της, βλέπει να συγκροτείται γύρω της ένα δίκτυο συνεργασιών που περιορίζει τα περιθώρια επιρροής της, και αντιδρά με ρητορική περί «περικύκλωσης» και «ενεργειακού αποκλεισμού». Διπλωματικοί παρατηρητές εκτιμούν ότι η ελληνική και η αμερικανική πλευρά κινούνται μεθοδικά, αποφεύγοντας τις δημόσιες αναφορές αλλά προχωρώντας σε πράξεις που αναδιατάσσουν τον χάρτη. Αν οι σχεδιασμοί αυτοί επιβεβαιωθούν, η Αθήνα θα αποτελέσει τον νέο άξονα της αμερικανικής στρατηγικής στη Μεσόγειο — και το «Σχέδιο Τραμπ», ένα εργαλείο πολιτικής και οικονομικής επιστροφής σε μια περιοχή κομβικής σημασίας για τα αμερικανικά συμφέροντα.

Διαβάστε ακόμη

Κραυγή απόγνωσης Έλληνα κτηνοτρόφου στο OPEN: «Ποια φέτα; Σε λίγο δε θα έχουμε γάλα ούτε για γιαούρτι»

Δύσκολες ώρες για τον πατέρα της Μέγκαν Μαρκλ - Ακρωτηριάστηκε το πόδι του και νοσηλεύεται στην εντατική

Κλήρωση Μουντιάλ 2026: Οι 12 όμιλοι για το μεγάλο ποδοσφαιρικό ραντεβού του καλοκαιριού

«Η Τουρκία εγκαταλείπει τα S-400 και ξεκινάει να προμηθεύεται F-35», λέει ο πρέσβης των ΗΠΑ στην Άγκυρα