Κώστας Σημίτης: Έτσι «γκρέμισε» το ΠΑΣΟΚ από την εξουσία 11 χρόνια μετά - Ο διάδοχος Γιώργος και οι Αμερικανοί

Ο Κώστας Σημίτης «έφυγε» κι ας θυμηθούμε το «μικρό πραξικόπημα» (όπως χαρακτηρίστηκε τότε) του 2003 και τη στροφή στις ΗΠΑ που γκρέμισαν, ουσιαστικά, το ΠΑΣΟΚ από την εξουσία.

Ευλαβικά κλίνουμε το γόνυ μπροστά στον νεκρό του Κώστα Σημίτη· με σεβασμό και υπόληψη μνημονεύουμε τον εκλιπόντα πρώην Πρωθυπουργό της Ελλάδας, όμως… Όμως η Ιστορία έχει ήδη καταγράψει «έργα και ημέρες» και επιβάλλεται να την ξεφυλλίζουμε ανά τακτά χρονικά διαστήματα· και κυρίως όταν οι αποθεωτικές νεκρολογίες, και οι των πολιτικών εξωραϊστικές δηλώσεις, θολώνουν το τοπίο με μια μαγική ομίχλη, που αφήνει στο νοτισμένο τζάμι της πραγματικότητας μια σταλαματιά αλήθειας και δυο υποκρισίας…

Και σέρνουμε τον δείκτη των δακτύλων, όχι επί τον τύπον των ήλων, επί του βιβλίου του εκ των κορυφαίων πολιτικών συντακτών που πέρασαν από τον ελληνικό Τύπο, Κώστα Παπαϊωάννου* και διαβάζουμε στο πολυσέλιδο πολιτικό του «μυθιστόρημα» “Η Ελλάδα Ποτέ δεν Πεθαίνει – Μια πολιτική ανασκο(λο)πηση της Ιστορίας” (1944-2007) εκδόσεις Καστανιώτη 2008.

«Το 1996, ο Ανδρέας Παπανδρέου, αν και βαριά άρρωστους στο “Ωνάσειο”, ζήτησε να τηρηθούν οι διαδικασίες: η Κ.Ο. να εκλέξει πρωθυπουργό και η Κ.Ε. να βάλει μπρος για Συνέδριο.
Το 2004, ο Κώστας Σημίτης, αν και απόλυτα υγιής, δεν έκανε το ίδιο- προτίμησε ένα «μικρό πραξικόπημα»: ένα τετράμηνο πριν λήξει η πρωθυπουργική θητεία του, παραιτήθηκε από πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, κράτησε (παράνομα, δηλαδή αντισυνταγματικά) την πρωθυπουργία, υποχρέωσε το κόμμα να αλλάξει καταστατικό και να οδηγηθεί σε νέο τρόπο εκλογής αρχηγού, με ψήφους και… φίλων, έτσι ώστε να αποκτήσει κάποια οντότητα ο… κουτσουρεμένος νέος αρχηγός!

Το 1996, λειτούργησαν οι διαδικασίες: η Κ.Ο. επέλεξε πρωθυπουργό, το Συνέδριο (εκβιαστικά) πρόεδρο και όπως φάνηκε, ο Σημίτης είχε την άποψη ότι δεν μπορούσε να μην είναι ο Πρωθυπουργός και Πρόεδρος απειλώντας να τα τινάξει όλα στον αέρα ακόμα αν αυτό δεν γινόταν…
Το 2004 δεν λειτούργησαν οι διαδικασίες! Ο Σημίτης προκειμένου για… άλλον (για τον Γιωργάκη) δεν είχε την ίδια άποψη για ταυτοπροσωπία Πρωθυπουργού-Προέδρου, δεν παραιτήθηκε από Πρωθυπουργός (για να εκλέξει η Κ.Ο άλλον) δεν προχώρησε σε Συνέδριο (για να εκλέξει Πρόεδρο)- συνέδριο έγινε μόνο για να αλλάξει το καταστατικό- κράτησε την πρωθυπουργία και φόρτωσε στον Γιωργάκη την προεδρία (και την επερχόμενη βέβαιη εκλογική ήττα) με μια διαδικασία άρπα κόλλα!

Χωρίς προηγούμενο!

»Όλα έγιναν με μια πατέντα εκσυγχρονιστική, πραγματικά απίστευτη! Δεν υπήρχε ανάλογο προηγούμενο! (Σε δύο περιπτώσεις [Καραμανλής το 1980, Παπανδρέου το 1996] είχαμε παραίτηση πρωθυπουργού: τη μια φορά, για να μεταπηδήσει στην Προεδρία της Δημοκρατίας και, την άλλη, για λόγους υγείας. Παραίτηση… αρχηγού κόμματος, με διατήρηση της πρωθυπουργίας, δεν υπήρχε, ούτε πρόκειται να υπάρξει…).
Υπήρχε θέμα εσωτερικής κομματικής δημοκρατίας: όλα τα έκανε μόνος του ο Σημίτης-με το θύμα του να παρακολουθεί βουβό!... Ειδικά με το καταστατικό άλλαξαν 4 άρθρα, για να φτάσουμε στον τραγέλαφο της εκλογής από μια διευρυμένη βάση.
Υπήρχε θέμα κοροϊδίας: για ένα εξάμηνο (μας) κορόιδευε ο Πρωθυπουργός και- όταν ήρθε η ώρα των ανακοινώσεων- μας είπε άλλο ένα χοντρό ψέμα, ανεβάζοντας την κοροϊδία στο έπακρο: ότι… θυσιάζεται για το καλό του κόμματος, ενώ απλώς «την έκανε», για να αποφύγει την προσωπική ήττα, φορτώνοντας την σε άλλον! Ένας ποντικός, που εγκαταλείπει πρώτος το βυθιζόμενο σκάφος, ενώ είναι... καπετάνιος και υπεύθυνος για το ναυάγιο!

Θέμα συνταγματικό!

Υπήρχε θέμα συνταγματικό-και μάλιστα πολλαπλό:
α) Ο Σημίτης κέρδισε τις εκλογές το 2000 ως πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ και με αυτή την ιδιότητα ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας του ανέθεσε την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης (πρωθυπουργία). Άρα, παραιτούμενος από πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ το 2004, υποχρεούτο να παραιτηθεί από πρωθυπουργός ή έπρεπε να τον απαλλάξει των πρωθυπουργικών καθηκόντων του ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δηλαδή, δεν μπορούσε να παραμείνει Πρωθυπουργός- έπρεπε να εκλεγεί άλλος.
β) Ο νέος Πρωθυπουργός «όφειλε να σχηματίσει Κυβέρνηση και να ζητήσει από τη Βουλή ψήφο εμπιστοσύνης» ή να πάει σε εκλογές- κατά τον σύμβουλο επικρατείας, καθηγητή Πέτρο Παραρά, που έθεσε τότε συνταγματικό θέμα (εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ).
γ) Ο απερχόμενος πρωθυπουργός δεν μπορούσε να ζητήσει εκλογές, κι όμως αυτό έγινε…»…

Από τις ΗΠΑ γύρισε «άλλος»...

Η όλη ιστορία είχε αρχίσει καιρό πριν. Από όταν επέστρεψε ο Σημίτης από τις ΗΠΑ, όπου είχε συναντήσει τον πρόεδρο Μπους τζούνιορ και αμερικανούς αξιωματούχους…
Γράφει ο Κώστας Παπαϊωάννου: «όταν κατέβηκε από το αεροπλάνο και πάτησε το πόδι του στο αεροδρόμιο της Ουάσινγκτον, ο Κωνσταντίνος Σημίτης αισθάνθηκε μερικούς πόντους ψηλότερος! Δεν ήταν η πρώτη φορά που θα συναντούσε τον πρόεδρο Μπους. Τον είχε ξαναδεί πριν από ενάμιση χρόνο, τώρα όμως (Ιούνιος του 2003) ήταν όλα διαφορετικά: πήγαινε στην Αμερική ως εκπρόσωπος της Ενωμένης Ευρώπης- η Ελλάδα είχε, από τον Ιανουάριο του 2003 την Ευρωπροεδρία. Το γεγονός αυτό και η συζήτηση που θα είχε με τον αμερικανό πρόεδρο για όλα τα μεγάλα προβλήματα της Ανθρωπότητας, τον έκαναν να αισθάνεται μια εθνική υπερηφάνεια…

»Η ελληνική αντιπροσωπεία κατέλυσε στο ξενοδοχείο «Ριτζ Κάρλτον» και εκεί τέθηκε επί... ξενοδοχειακού τάπητος, ένα θέμα που δεν προβλέπονταν σε καμιά ατζέντα, ούτε μπορούσε να φανταστεί κανείς: οι προσεχείς εθνικές εκλογές και πως (δηλαδή, με ποιον ηγέτη) θα πήγαινε το ΠΑΣΟΚ σ' αυτές! Οι λεπτομέρειες αυτού του απίστευτου γεγονότος άρχισαν αργότερα και σιγά σιγά να βγαίνουν στον αέρα- ο ίδιος ο Σημίτης ήρθε να τις επιβεβαιώσει στο βιβλίο του “Πολιτική για μια δημιουργική Ελλάδα 1996-2004” (εκδόσεις πόλις 2005). Μάθαμε λοιπόν ότι το συζήτησαν οι δύο τους (Σημίτης- Παπανδρέου) και αυτό έγινε για πρώτη φορά τον Ιούνιο του 2003 ακόμα στη διάρκεια ενός ταξιδιού τους στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Οι αλλαγές στο κόμμα της Αλλαγής

»Αρχές Ιουλίου, μόλις γύρισε από την Αμερική, ο Σημίτης φρόντισε να πείσει ότι στο ΠΑΣΟΚ θα άλλαζαν όλα! Μια σειρά κινήσεων, μέσα σε λίγα εικοσιτετράωρα, έλεγε πολλά:
1.«Έφαγε από γραμματέα του κόμματος τον (αντιαμερικανό) Κώστα Λαλιώτη (του πρότεινε να γίνει υπουργός Γεωργίας και εκείνος αρνήθηκε, λέγοντας ότι: «θεωρεί μομφή εναντίον του την πρόταση») και έβαλε στη θέση του τον (φιλοαμερικανό) Μιχάλη Χρυσοχοΐδη, που έμοιαζε ανερχόμενο αστέρι μετά την (εντελώς συμπτωματική, λόγω της γνωστής έκρηξης) εξάρθρωση της «17Ν»…
2.«Άλλαξε τα φώτα» στο Εκτελεστικό Γραφείο, απομακρύνοντας τα ιστορικά στελέχη (Άκη, Βάσω, Βενιζέλο, Σκανδαλίδη κά.), καθιστώντας το, ένα άνευρο όργανο με πολλούς εκσυγχρονιστές, με τρία από τα παλαιά μέλη του (Απόστολος Κακλαμάνης, Τώνια Αντωνίου, Μιλένα Αποστολάκη) και έναν μόνιμα αντιπολιτευόμενο: τον Γιώργο Παναγιωτακόπουλο.
3. Έκανε έναν ανασχηματισμό άνευ αξίας, ίσα ίσα για να φύγει ο Ανωμερίτης, για να μπει ο (θου, Κύριε) Μπίστης και να απομακρυνθούν μερικοί άλλοι…
4. Ξεκίνησε μια πορεία… γενικών αλλαγών: με το δίπολο Γιωργάκη-Χρυσοχοΐδη, είδαμε την ολοκλήρωση της στροφής του ΠΑΣΟΚ προς ένα γνήσια κεντρώο σοσιαλδημοκρατικό κόμμα, αμερικανικών προδιαγραφών στην Ενωμένη Ευρώπη! Στόχος; νέο έμβλημα, νέο όνομα, νέο οργανωτικό σχήμα- και ένα «συνέδριο μετεξέλιξης» για να δέσει το πράγμα: να μην μείνει τίποτα που να θυμίζει «τα παλιά»!
5. Και σε μια εποχή που ο αντιαμερικανισμός θέριευε στην Ελλάδα, οι εκσυγχρονιστές παρουσίαζαν το «νέο κόμμα» στις 4 Ιουλίου, εθνική γιορτή των Αμερικανών! Οι εκσυγχρονιστές έδιναν τα ρέστα τους για να φανούν αρεστοί στους Αμερικανούς!

Στη Βουλή πέφτουν οι μάσκες...

Όταν έφτασε η ώρα της συζήτησης για τον προϋπολογισμό στη Βουλή, έγιναν πολλά μαζί!
-Ο Νίκος Κωνσταντόπουλος ζήτησε από την Κυβέρνηση να ξεκαθαρίσει το θέμα των εκλογών.
-Ο Κώστας Καραμανλής ζήτησε εκλογές!
-Ο Σημίτης απέφυγε να απαντήσει (είπε μόνο στους νεοδημοκράτες: «Θα έχετε χρόνο»), αλλά τόνισε: «χρέος μου είναι να διαμορφώσω τις εξελίξεις και θα διαμορφώσουμε τις εξελίξεις την στιγμή που πρέπει και με τον τρόπο που πρέπει, σέ συνάρτηση με τόν στόχο μας, που είναι το ΠΑΣΟΚ να βρίσκεται πάντα μπροστά!»...

«Θα μοιάζουμε σαν Καραγκιόζηδες»...

Αμέσως μετά την πρωθυπουργική δήλωση, ο Απόστολος Κακλαμάνης σχολίασε: «Τι διαδοχολογία και κουραφέξαλα, παιδιά! Σας δουλεύει ο Σημίτης και εσείς κάθεστε και γράφετε…».
Και ο Πάγκαλος: «Αν αλλάξει προεκλογικά ο Πρωθυπουργός, αυτό συνιστά κοινοβουλευτικό πραξικόπημα… Θα μοιάζουμε σαν Καραγκιόζηδες! Τι θα λέμε στα καφενεία, όταν μέχρι τώρα υποστηρίζαμε ότι ο Κώστας Σημίτης είναι καλός πρωθυπουργός;».
Την ίδια εκείνη ώρα, ο Τόμας Μίλερ (σ.τ.σ. πρέσβης των ΗΠΑ στην Ελλάδα τότε), για να μην υπάρχει καμία αμφιβολία ότι οι εξελίξεις είχαν αμερικανική βούλα, επισκέφθηκε στη Βουλή τον… Γιωργάκη και, όση ώρα μιλούσε από το βήμα της Βουλής ο Σημίτης, εκείνοι τα έλεγαν και τα ξανά έλεγαν για μιάμιση ώρα! Τι έλεγαν; Λογικά, συζητούσαν τις τελευταίες λεπτομέρειες».

Από τον Σημίτη στον Γιώργο και στην ήττα

Και οι εξελίξεις έτρεξαν σαν τα χρόνια που τρέχουν σε έναν αέναο μαραθώνιο με νικητή, την Ιστορία πάντα.
17/03/2004. Εκλογές! Με μια αμφισβητούμενη (και αντισυνταγματική) διαρχία, το ΠΑΣΟΚ, με τον Σημίτη πρωθυπουργό, αλλά τον Γιωργάκη αρχηγό και επικεφαλής του εκλογικού αγώνα, οδηγείται, κάτω από τραγελαφικές καταστάσεις, στις κάλπες- και στην ήττα: 45,36%-40,55%, διαφορά 4,81%.

Και ο Κώστας Παπαϊωάννου καταλήγει: «Βλέποντας κάπως πιο προσεκτικά τα γεγονότα, μπορούμε συνοπτικά να πούμε ότι ο Σημίτης πήρε την πρωθυπουργία με τον τρόπο που είδαμε, αλλά δεν την παρέδωσε στον Γιωργάκη ως όφειλε, εφόσον αποφάσισε να μην ηγηθεί του ΠΑΣΟΚ στις επόμενες εκλογές-του παρέδωσε μόνο την προεδρία του κόμματος, με μια παρανοϊκή διαδικασία (δημιουργώντας ανάλογο κλίμα) και κρατώντας για τον εαυτό του την πρωθυπουργία ως το τέλος! Δηλαδή, δεν παραιτήθηκε και από πρωθυπουργός, ώστε μέσα σε ένα τριήμερο η Κ.Ο να εκλέξει άλλον στη θέση του. Μ' αυτά και μ αυτά ξαναήρθε η Δεξιά στην εξουσία, ύστερα από 11χρονη συνεχή παραμονή του ΠΑΣΟΚ (τόσο έμεινε και η Δεξιά προδικτατορικά στα πράγματα: 1952-1963, τόσα χρόνια (11) έκανε να γυρίσει και ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, από το 1963 έως το 1974, αν αυτό λέει κάτι...), με τους κλώνους των δύο Μεγάλων ξανά στην κορυφή: Κωστάκης Καραμανλής πρωθυπουργός, Γιωργάκης Παπανδρέου, Αρχηγός της Αξιωματικής αντιπολίτευσης».

Ο Γιώργος Παπανδρέου, σε δήλωσή του για την εκδημία του Κώστα Σημίτη, ανάμεσα σε άλλα τόνισε, καταλήγοντας: «Η προσφορά του στην πατρίδα ήταν μεγάλη και θα αξιολογηθεί αναλόγως από την ιστορία». Τον νεκρό, λοιπόν, παραλαμβάνει για να τον σαβανώσει με τις σελίδες της η Ιστορία…
*** Ο Κώστας Παπαϊωάννου (1938-2022) ήταν δημοσιογράφος, εκδότης και συγγραφέας· εργάστηκε στις εφημερίδες «Ακρόπολις», «Τα Νέα», στο περιοδικό «Αντί»· ήταν ο δημιουργός (εκδότης) της εβδομαδιαίας πολιτικής σατιρικής εφημερίδας «Το Ποντίκι».