Η Ελλάδα μπροστά στην πρόκληση του αυτισμού

Η αναγνώριση και η έμπρακτη στήριξη των ατόμων στο φάσμα του αυτισμού, δεν αποτελεί πια ηθική υποχρέωση ή τυπική ένδειξη κοινωνικής ευαισθησίας· καθίσταται κεντρικό πολιτικό και κοινωνικό ζήτημα, απαιτώντας από την ελληνική πολιτεία να μετασχηματίσει τις πολιτικές, να αναδομήσει τα θεσμικά πλαίσια και να επαναπροσδιορίσει τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεται και υποστηρίζει τη διαφορετικότητα.

Αυτήν την αναγκαιότητα έφερε στο δημόσιο διάλογο το 9ο Πανελλήνιο Συνέδριο Αυτισμού, που πραγματοποιήθηκε στις 10-12 Οκτωβρίου 2025 στο Πολεμικό Μουσείο της Αθήνας, αναδεικνύοντας τις προκλήσεις και τα κενά του υφιστάμενου κοινωνικού και νομικού πλαισίου στην Ελλάδα.

Το συνέδριο έστρεψε τα φώτα σε μια αλήθεια που συχνά αγνοείται: τα άτομα στο φάσμα του αυτισμού δεν φέρουν ελλείμματα, αλλά κατέχουν μια διαφορετική, μοναδική αντίληψη του κόσμου. Γι’ αυτό και η συζήτηση δεν περιορίστηκε σε ευαισθητοποίηση· πρότεινε ριζική ανασύνταξη του κοινωνικού και νομικού πλαισίου, τοποθετώντας τη διαφορετικότητα στο επίκεντρο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της κοινωνικής ισότητας.

Ανταλλαγή ιδεών, ενίσχυση δράσης

Οι διοργανωτές του συνεδρίου κατέστησαν σαφές ότι η συζήτηση για τον αυτισμό απαιτεί όχι μόνο θεωρητική κατανόηση, αλλά και ενεργή ανταλλαγή γνώσεων και εμπειριών.

Κατά τον χαιρετισμό του, ο Δρ. Ιωάννης Βογινδρούκας, Πρόεδρος της Επιστημονικής Επιτροπής του 9ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Αυτισμού, τόνισε ότι η διοργάνωση μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο, καθώς οι εισηγήσεις και οι συζητήσεις θα ενισχύσουν τόσο την επιστημονική κατανόηση, όσο και τη συνεργασία μεταξύ φορέων.

Θεσμική και εκπαιδευτική επανάσταση

Σε αυτή την κατεύθυνση, η σύμβουλος της MERG Foundation, Αντιγόνη Μάρα, κατά την παρουσίασή της με τίτλο «Επαναπροσδιορίζοντας το κοινωνικο-πολιτισμικό και νομικό πλαίσιο της ταυτότητας των αυτιστικών ατόμων», μετέφερε τη συζήτηση από την απλή περιγραφή στην ενεργή υποχρέωση. Τόνισε ότι η αντιμετώπιση του αυτισμού απαιτεί πλέον θεσμική, εκπαιδευτική και ηθική αναθεώρηση και κάλεσε σε μετάβαση από την αναγνώριση στη δράση, προτείνοντας στοχευμένες πολιτικές που ενσωματώνουν και διεθνή διδάγματα.

Ο Καναδάς ως πρότυπο

Κατά την παρουσίαση ανέλυσε το Πλαίσιο για τον Αυτισμό στον Καναδά, το οποίο, ακολουθώντας την αρχή «Τίποτα για εμάς χωρίς εμάς», εστιάζει σε πέντε άξονες: ιατρική παρακολούθηση & διάγνωση, οικονομική ένταξη, δεδομένα & έρευνα, δημόσια ευαισθητοποίηση και εργαλεία/πόροι. Ο Καναδάς, σύμφωνα με την Αντιγόνη Μάρα, θα μπορούσε να λειτουργήσει ως οδικός χάρτης για μία ολιστική συνεργασία και για δεσμεύσεις σε εθνικό επίπεδο.

Πώς το περιβάλλον καθορίζει την εμπειρία

Με τη μακρά της εμπειρία σε περιβάλλοντα κρίσης, όπως το Ιράκ, όπου οι συνέπειες του πολέμου, της φτώχειας και των κοινωνικών ανισοτήτων πολλαπλασιάζουν τα εμπόδια για εκπαίδευση και στήριξη των παιδιών, επισήμανε ότι η απουσία κατάλληλων δομών, εξειδικευμένων εκπαιδευτών και διαγνωστικών εργαλείων, σε συνδυασμό με θρησκευτικές προκαταλήψεις και κοινωνικό στίγμα, οδηγεί σε συστηματικό αποκλεισμό και καθιστά ακόμη πιο επικίνδυνη και αόρατη την αναγνώριση των παιδιών με αυτισμό.

Πού βρισκόμαστε ως χώρα

Βάσει των στοιχείων που παρουσιάστηκαν στο Συνέδριο, στην Ελλάδα η εκτιμώμενη συχνότητα εμφάνισης αυτισμού στα παιδιά είναι περίπου 1.15%. Το ποσοστό παιδιών με αυτισμό εκτιμάται στο 0,94% (15.706 παιδιά 2–17 ετών το 2021), με μέσο όρο διάγνωσης τα 6 έτη και μόλις 3,8% να διαγιγνώσκονται πριν τα 4. Οι ανισότητες μεταξύ περιοχών είναι έντονες — από 0,42% στο Βόρειο Αιγαίο έως 1,50% στην Κρήτη, γεγονός που αποκαλύπτει την άνιση πρόσβαση σε υπηρεσίες διάγνωσης και στήριξης.

Προτάσεις για Ελλάδα

Το πρόβλημα είναι ότι οι περισσότεροι νόμοι και πολιτικές που αφορούν την ταυτότητα φύλου δεν έχουν σχεδιαστεί λαμβάνοντας υπόψη τη νευροποικιλομορφία, όπως αναφέρθηκε, καθιστώντας επιτακτική ανάγκη την εκπόνηση πολιτικών που προστατεύουν και ενδυναμώνουν τα άτομα με αυτισμό, μέσω συνεργασίας των φορέων υγείας, νομικών ειδικών και οργανώσεων υποστήριξης.

«Χωρίς νόμους προσαρμοσμένους στη νευροποικιλομορφία, κάθε προσπάθεια μένει ημιτελής», επισήμανε η Αντιγόνη Μάρα, η οποία ζήτησε στοχευμένες δράσεις:

• διασύνδεση τοπικής δράσης με παγκόσμια γνώση και άμεση εφαρμογή των διεθνών στρατηγικών στην ελληνική πραγματικότητα,
• ενσωμάτωση μαθημάτων για νευροποικιλομορφία και ποικιλομορφία φύλου στα σχολικά προγράμματα,
• υποχρεωτική επιμόρφωση του διδακτικού προσωπικού,
• πολιτικές κατά του εκφοβισμού που προστατεύουν ρητά μαθητές με αυτισμό
• και εξειδικευμένη επιμόρφωση γονέων και επαγγελματιών.

Όπως σημείωσε, οι προτάσεις αυτές μπορούν να έχουν εφαρμοστικό χαρακτήρα και, αν περάσουν από τη θεωρία στην τάξη, μπορούν να αλλάξουν ζωές.

Το βασικό μήνυμα του συνεδρίου ήταν να τοποθετηθεί η ελληνική πολιτεία μπροστά στην ευθύνη να μεταφράσει τις διακηρύξεις σε έργα. Η απλή αποδοχή δεν αρκεί· χρειάζεται πολιτική βούληση και θεσμική ευελιξία, ώστε θεσμοί και κοινωνία να αγκαλιάσουν την ποικιλομορφία του αυτιστικού φάσματος, όχι ως πρόβλημα, αλλά ως στοιχείο σεβασμού, ισότητας και ένταξης.

Διαβάστε ακόμη

Δραματικές ώρες στη Λακωνία: Γυναίκα ανεβαίνει σε ταράτσα για να δώσει φαγητό στην εγκλωβισμένη μητέρα της

Κακοκαιρία Byron: Τι θα γίνει με τον μισθό όσων δεν μπόρεσαν να πάνε στη δουλειά τους

Πανικός στη αεροσκάφος: Φωτιά σε διάδρομο απογείωσης γέμισε με καπνούς Airbus A320 με 180 επιβαίνοντες

Mega deal στα σκαριά στον τομέα της ψυχαγωγίας: Η Netflix κοντά στην αγορά της Warner Bros!