Σιδηρόδρομος: Κόντρα δήμου με ΟΣΕ και υπουργείο για τη «διχοτομημένη» Αθήνα

Διχοτομημένη από τις γραμμές του τρένου παραμένει η πρωτεύουσα με το δίκτυο να κόβει στα δύο ακόμα και την Αθήνα τον μεγαλύτερο δήμο της χώρας και ολόκληρες γειτονιές, όπως τα Σεπόλια και τον Κολωνό να χωρίζονται στα δύο. Την ίδια στιγμή εξακολουθούν να υφίστανται ισόπεδες διαβάσεις μέσα σε πυκνοκατοικημένο αστικό ιστό, ενώ συχνά διανοίγονται και αυτοσχέδια περάσματα, γεγονός, το οποίο μεγιστοποιεί τον κίνδυνο δυστυχημάτων.Η τραγική παράσυρση ενός ηλικιωμένου άνδρα από διερχόμενο τρένο πριν από λίγες ημέρες, έφερε ξανά στην επιφάνεια το διαχρονικό αίτημα της υπογειοποίησης των γραμμών, αναδεικνύοντας στη συνέχεια το γκρίζο καθεστώς των αρμοδιοτήτων στις σιδηροδρομικές διαβάσεις και την αδυναμία ουσιαστικού συντονισμού μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων.380489_1Και όλα αυτά την ώρα που και το μικρού μήκους έργο για την υπογειοποίηση στα Σεπόλια, το οποίο υπεγράφη το 2018 με διάρκεια εργασιών 52 μηνών, θα κλείσει δεκαετία μέχρι να ολοκληρωθεί και αυτό εάν δεν πάρει ακόμα μία παράταση. Εως τότε το μόνο που έχει υπογειοποιηθεί είναι οι προσδοκίες των περιοίκων που βλέπουν εδώ και χρόνια το σκάμμα του ανοιχτού εργοταξίου που βρίσκεται μπροστά στα σπίτια τους.Επιστολή Δούκα σε Πρόεδρο του ΟΣΕ Το πρόσφατο δυστύχημα στην οδό Κωνσταντινουπόλεως μετέφερε στις ράγες όμως και τη διαμάχη της δημοτικής αρχής της Αθήνας με την κεντρική κυβέρνηση. Αιχμή η αρμοδιότητα παρεμβάσεων στις ισόπεδες διαβάσεις που τέμνουν αστικές οδούς ή βρίσκονται εντός πυκνοδομημένων περιοχών, ζήτημα το οποίο στην Αθήνα έχει αποκτήσει πλέον επείγουσα διάσταση. Ο Δήμος Αθηναίων, σύμφωνα με σειρά επίσημων εγγράφων, έχει αποστείλει δεκάδες αιτήματα και επιστολές προς τον ΟΣΕ, ζητώντας τη βελτίωση της φύλαξης, της σήμανσης και της γενικότερης ασφάλειας στις ισόπεδες διαβάσεις που διασχίζουν τον αστικό ιστό.Με αφορμή το πρόσφατο περιστατικό, ο Δήμαρχος Αθηναίων Χάρης Δούκας απέστειλε νέα επιστολή στον Πρόεδρο του ΟΣΕ, Γεώργιο Ιωάννου. Στην επιστολή, ο Δήμαρχος καταγγέλλει ότι οι αρμόδιες υπηρεσίες του Δήμου έχουν ειδοποιήσει επανειλημμένα την αρμόδια Διεύθυνση Συντήρησης Γραμμής του ΟΣΕ, χωρίς να έχουν λάβει καμία ανταπόκριση.Τονίζει ότι παρά τον διψήφιο αριθμό επιστολών (για τις οποίες, πάντως, πηγές του ΟΣΕ δηλώνουν άγνοια), «ο ΟΣΕ συνεχίζει όλο αυτό το διάστημα να μας αγνοεί και να μην προβαίνει σε καμία απολύτως ενδεδειγμένη ενέργεια για την φύλαξη των αφύλακτων διαβάσεων, την αποκατάσταση σημαντικών βλαβών και την περιφρούρηση της ασφάλειας πεζών και οχημάτων».Παράλληλα, περιγράφει πώς ο Δήμος αναγκάστηκε να αναλάβει δράσεις αποκατάστασης οδοστρώματος σε σημεία εντός των γραμμών – πράγμα που κανονικά εμπίπτει στην ευθύνη του ΟΣΕ – λόγω της επικινδυνότητας για την ασφάλεια πεζών και οχημάτων. Ειδική μνεία κάνει στο περιστατικό της 25ης Ιανουαρίου 2025, όταν συνεργείο του Δήμου επιχείρησε να επισκευάσει λακκούβα στην ισόπεδη διάβαση Κωνσταντινουπόλεως και Λένορμαν. Ο φύλακας της διάβασης, κατόπιν εντολής του ΟΣΕ, απαγόρευσε την πρόσβαση στο συνεργείο του εργολάβου. Οπως μάλιστα ανέφερε ο αρμόδιος αντιδήμαρχος Υποδομών, Ανδρέας Γραμματικογιάννης κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης του δημοτικού συμβουλίου την Τετάρτη, ο δήμος παρεμβαίνει συχνά – ακόμη και με ρίσκο για το προσωπικό του – για να προλάβει ατυχήματα ή να αντιμετωπίσει βλάβες που εκκρεμούν ύστερα από καταγγελίες.Υπουργείο Μεταφορών: Θα κλείνουν οι διαβάσεις αν οι δήμοι δεν κάνουν τη δουλειά τουςΑπό την πλευρά τους πηγές του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών αφού διευκρινίζουν ότι «δεν υπάρχει διάθεση για μπαλάκι ευθυνών», δηλώνουν ότι πλέον «ο ΟΣΕ είναι έτοιμος να σηκώσει το γάντι» και προειδοποιούν ότι «εάν ένας δήμος δεν κάνει αυτό που πρέπει στο δρόμο που του ανήκει, η διάβαση μπορεί και να κλείνει οριστικά». Συμπληρώνουν επίσης πως σε αντίθεση με όσα ισχυρίζεται ο δήμαρχος Αθηναίων υφίσταται σήμανση στις ισόπεδες διαβάσεις εμφανίζοντας σχετικό φωτογραφικό υλικό.Δήμος Αθηναίων: Είχαμε προειδοποιήσει και το υπουργείοΩστόσο, η αρχή και το τέλος και αυτής της αρμοδιότητας φαίνεται πως δεν έχει αποσαφηνιστεί πλήρως στην ελληνική πραγματικότητα με την ευθύνη να αποτελεί τελικά μπαλάκι μεταξύ των φορέων.Ο κ. Γραμματικογιάννης ήδη από τον περασμένο Μάρτιο με επιστολή του στον αναπληρωτή υπουργό Μεταφορών, Κωνσταντίνο Κυρανάκη με την επισήμανση «εξαιρετικά επείγον» και ύστερα από το περιστατικό απομάκρυνσης του συνεργείου του δήμου από φύλακα του ΟΣΕ, έθιγε το ζήτημα της αρμοδιότητας επισημαίνοντας ότι «υφίσταται σοβαρή διαφωνία ως προς τις αρμοδιότητες συντήρησης των τμημάτων των οδών αρμοδιότητας του Δήμου, που διασταυρώνονται με ισόπεδες διαβάσεις του ΟΣΕ και ιδιαιτέρως των τμημάτων που παρεμβάλλονται μεταξύ των τροχιοδρόμων των σιδηροδρομικών γραμμών».Εξηγούσε ότι κατά τον δήμο η αρμοδιότητά του όσον αφορά θέματα συντήρησης, εξαντλείται στα τμήματα των οδών που βρίσκονται εκατέρωθεν των σιδηροδρομικών γραμμών και αφορούν στο παράλληλο και κάθετο οδικό δίκτυο και σε καμία περίπτωση δεν έχει αρμοδιότητα για τα εντός του εύρους των γραμμών ευρισκόμενα τμήματα, που αποτελούν υποδομή του σιδηροδρομικού δικτύου.Χαρακτήριζε μάλιστα «παντελώς αυθαίρετη και χωρίς νομική βάση» την ερμηνεία που δίνεται από τον ΟΣΕ σε σχετική γνωμοδότηση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους και καλούσε το υπουργείο να διευκρινίσει «νομικώς τεκμηριωμένα, ως προς το ποιος φορέας έχει την ευθύνη συντήρησης των ισόπεδων διαβάσεων στα σημεία που αυτές διασταυρώνονται με το οδικό δίκτυο και ειδικότερα των τμημάτων, που βρίσκονται εντός των ορίων των σιδηροδρομικών γραμμών και εκατέρωθεν των σιδηροτροχιών ή να απευθύνετε σχετικό ερώτημα στο Ν.Σ.Κ».Ο αντιδήμαρχος χαρακτήριζε το ζήτημα «εξαιρετικά σοβαρό και κρίσιμο» καθώς αφορά άμεσα την ασφάλεια τόσο των πολιτών οι οποίοι κινούνται μέσα στα όρια της πόλης, όσο και των επιβατών και εν γένει των χρηστών των σιδηροδρόμων.«Υπογειοποιημένη» η υπογειοποίηση των ΣεπολίωνΚατά τη χθεσινή συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου τέθηκε εκ νέου από πολλούς εκπροσώπους παρατάξεων το πάγιο αίτημα για πλήρη υπογειοποίηση των γραμμών εντός του αστικού ιστού και ζητήθηκε η άσκηση πίεσης τόσο για την ολοκλήρωση του έργου των Σεπολίων, όσο και για την αναβίωση αντίστοιχου έργου από την πλευρά του σταθμού Λαρίσης προς τον Ταύρο που είχε εγκαταλειφθεί. Από την πλευρά του ο ΟΣΕ έχει επανειλημμένα σημειώσει πως η συνολική υπογειοποίηση των γραμμών στον αστικό ιστό συνεπάγεται τεράστιο οικονομικό και τεχνικό κόστος και είναι πρακτικά ανέφικτη.Η περίπτωση των Σεπολίων αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα αντίστοιχου έργου που καρκινοβατεί εδώ και χρόνια. Το έργο, που σχεδιάστηκε το 2018 και ξεκίνησε μετ’ εμποδίων το 2019, επρόκειτο να ολοκληρωθεί σε 52 μήνες – δηλαδή έως τον Μάρτιο του 2023. Ωστόσο, μέχρι και το 2022 είχε υλοποιηθεί μόλις το 14% του έργου, ενώ σήμερα η νέα επίσημη ημερομηνία ολοκλήρωσης είναι ο Φεβρουάριος του 2028.Το έργο αφορά στην υπογειοποίηση 1,91 χιλιομέτρων γραμμής από τον Σταθμό Λαρίσης μέχρι τις Τρεις Γέφυρες, μέσω δίδυμης σήραγγας, δημιουργώντας τετραπλό σιδηροδρομικό διάδρομο. Ο δυτικός κλάδος θα εξυπηρετεί υπεραστικά τρένα και ο ανατολικός τον Προαστιακό. Συνολικά, το υπόγειο τμήμα εκτιμάται σε 2,36 χιλιόμετρα.Η αρχική σύμβαση υπεγράφη με την κοινοπραξία Intrakat – Σιδηροδρομικά Έργα ΑΤΕ με προϋπολογισμό 66,58 εκατ. ευρώ. Ωστόσο, μια σειρά από τεχνικά, διοικητικά και θεσμικά εμπόδια προκάλεσαν αλλεπάλληλες παρατάσεις και συμπληρωματικές συμβάσεις. Το τελικό κόστος έχει ξεπεράσει πλέον τα 100 εκατομμύρια ευρώ, αλλά το έργο δεν έχει ολοκληρωθεί.Τα κυριότερα προβλήματα που προκάλεσαν τις καθυστερήσεις περιλαμβάνουν την εσφαλμένη χαρτογράφηση των υπόγειων αγωγών ύδρευσης και ηλεκτρισμού, την παρουσία του κεντρικού αποχετευτικού αγωγού της ΕΥΔΑΠ, τη γειτνίαση με τη σήραγγα του μετρό, τις αρχαιολογικές ανασκαφές και τη γενική έλλειψη συντονισμού μεταξύ ΟΣΕ, ΕΡΓΟΣΕ, ΕΥΔΑΠ και άλλων φορέων.Σήμερα υπολογίζεται ότι στο τμήμα από τον Πειραιά έως τον Άγιο Στέφανο (περίπου 25 χλμ.) υπάρχουν συνολικά 27 ισόπεδες διαβάσεις – οδικές και πεζοδρομιακές – ενώ σε κάποια σημεία έχουν κατασκευαστεί ανισόπεδες πεζογέφυρες. Ωστόσο συχνά παρατηρείται το φαινόμενο της δημιουργίας αυτοσχέδιων διαβάσεων από περιοίκους, παρά τους κινδύνους που έχει επισημάνει στο παρελθόν και η Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων (ΡΑΣ).Η ανεξάρτητη αρχή στην ετήσια έκθεση ασφάλειας τους 2023 αναφέρει πως από τα επτά σημαντικά σιδηροδρομικά ατυχήματα (συμπεριλαμβανομένης και της τραγωδίας των Τεμπών) που είχαν καταγραφεί, τα τρία σημειώθηκαν σε ισόπεδες διαβάσεις. Ο σημαντικότερος παράγοντας που συνεισφέρει σε αυτά τα περιστατικά, σύμφωνα με την έκθεση, είναι η συνήθεια πεζών να διασχίζουν τις γραμμές σε μη επιτρεπόμενα σημεία, καθώς και η γενικότερη έλλειψη κουλτούρας ασφάλειας.Η ΡΑΣ επισημαίνει, επίσης, ότι παρά τη μείωση των ισόπεδων διαβάσεων από 1.236 το 2019, σε 741 το 2022, το 2023 εξακολουθούσαν να υπάρχουν 665.