Έχουμε πραγματικά ανάγκη από σύγχρονους Ρομπέν των Δασών;

Στο διάλειμμα ανάμεσα στα επεισόδια της σειράς Adults του FX –μιας από τις πιο ειλικρινείς απόπειρες καταγραφής της ζωής εικοσάρηδων στη μετά-covid εποχή–, βρεθήκαμε μπροστά σ' ένα εντελώς διαφορετικό πορτρέτο νεότητας. Την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του Βασίλη Κεκάτου, «Οι Άγριες Μέρες μας», η οποία έκανε επίσημη πρεμιέρα στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, λίγο πριν από την κυκλοφορία της στις ελληνικές αίθουσες από το Cinobo στις 12 Ιουνίου.

Και στις δύο περιπτώσεις, η αφετηρία είναι κοινή. Νεαρά άτομα που απομακρύνονται από την οικογενειακή ασφυξία, αναζητώντας ένα νόημα σ' έναν κόσμο όπου οι παραδοσιακές βεβαιότητες έχουν καταρρεύσει. Όμως το πώς διαχειρίζονται αυτή τη μετάβαση –κι ακόμα περισσότερο το πώς αποτυπώνεται κινηματογραφικά ή τηλεοπτικά– δεν θα μπορούσε να 'ναι πιο διαφορετικό.

Το Adults και η ωμότητα της αμηχανίας

Στο Adults, μια παρέα πέντε νέων συμβιώνει σ' ένα σπίτι στο Κουίνς, προσπαθώντας να ισορροπήσει ανάμεσα στην ανεργία, το ψυχολογικό άγχος και τις άγαρμπες ερωτικές και κοινωνικές σχέσεις. Αντί για τον κλασικό ρομαντισμό της «νιότης σε κρίση», η σειρά προτιμά την αποδομημένη ωμότητα της πραγματικότητας. Η ζωή είναι συχνά αμήχανη, τα αστεία ξεπερνούν τα όρια, η ανωριμότητα κυριαρχεί. Οι ήρωες του Adults δεν επαναστατούν ενάντια στο σύστημα, μάλλον πνίγονται μέσα στην αδυναμία τους να το διαχειριστούν. Το κοινωνικό σχόλιο δεν κραυγάζει αλλά υπονοείται. Οι ανασφάλειες, η διαρκής ψυχαναγκαστική αυτοπαρατήρηση και η αποσπασματική συντροφικότητα είναι πιο εύγλωττες από οποιαδήποτε πολιτική δήλωση.

Αντίθετα, στον κόσμο του Βασίλη Κεκάτου η επανάσταση φαντάζει εύκολη, ρομαντική και ενίοτε αναίμακτη. Μια νεαρή κοπέλα, η Χλόη, φεύγει από το πατρικό της και βρίσκει «καταφύγιο» σε μια παρέα ιδιότυπων ακτιβιστών. Το ταξίδι τους είναι άλλοτε τρυφερό, άλλοτε ιδεαλιστικά ηρωικό, ενώ η παρανομία παρουσιάζεται ως πράξη ηθικής αντίστασης. Η νομιμοποίηση της κλοπής –όσο κι αν δικαιολογείται μέσω κοινωνικών ανισοτήτων– φλερτάρει με τον κίνδυνο της επιφανειακής μυθοποίησης. Οι χαρακτήρες δεν εξετάζονται ως εσωτερικές διαδρομές αλλά περισσότερο ως συμβολικές φιγούρες. Παρά την εξαιρετική σκηνοθεσία και την εντυπωσιακή φωτογραφία, το σενάριο είναι αρκετά επίπεδο. Η δράση λειτουργεί περισσότερο ως άθροισμα ιδεών παρά ως αντανάκλαση υπαρξιακού βάρους.

Το Adults αντίθετα, επιμένει σε μια ειλικρινή παρατήρηση του παρόντος, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει πως θα προκαλέσει δυσφορία. Οι ήρωές του δεν είναι μοντέλα καμίας γενιάς, δεν αντιπροσωπεύουν τίποτα. Είναι απλώς νέοι που προσπαθούν. Κι αυτή η «προσπάθεια» είναι ίσως το πιο ουσιαστικό τους χαρακτηριστικό. Μια μόνιμη σύγχυση μεταξύ ενηλικίωσης και παράτασης της εφηβείας, χωρίς σαφές πλαίσιο, χωρίς μανιφέστο, αλλά με διάχυτο υπαρξιακό άγχος.

Εκεί όπου ο Έλληνας σκηνοθέτης προτείνει την αλληλεγγύη μέσα από μια ελευθεριακή ουτοπία, το Adults αναγνωρίζει πως η φιλία δεν λύνει τα πάντα. Ο Σαμίρ, η Μπίλι, η Ίσα, ο Άντον και ο Πολ Μπέικερ δεν σώζουν ο ένας τον άλλον, ούτε εξιδανικεύουν τη συντροφικότητα. Αντιθέτως, συχνά αυτοϋπονομεύονται, αγνοούν τα όρια, προκαλούν μικρές καταρρεύσεις, αποτυγχάνουν να «ενηλικιωθούν» με τον τρόπο που η κοινωνία τους επιβάλλει. Και ίσως εκεί κρύβεται η δύναμη της σειράς. Στην αποδοχή μιας γενιάς που, χωρίς κανένα ξεκάθαρο αφήγημα ή προοπτική, μαθαίνει απλώς να επιβιώνει.

Ο Βασίλης Κεκάτος υπογράφει ένα φιλμ στιβαρής εικαστικής ποιότητας. Κάθε πλάνο είναι προσεγμένο, η κίνηση της κάμερας ποιητική, το φως λειτουργεί μεθοδικά ως εργαλείο συναισθηματικής έντασης. Όμως οι ήρωές του συχνά λειτουργούν ως όργανα πολιτικής θέσης και όχι ως πρόσωπα με αντιφάσεις. Στο Adults, αντίθετα, η εσωτερική σύγκρουση υπάρχει σε κάθε ατάκα. Ακόμα και όταν τα αστεία φαίνονται εξαναγκασμένα. Οι δημιουργοί, Ben Kronengold και Rebecca Shaw, δεν αναζητούν ήρωες με καθαρές γραμμές αλλά χαρακτήρες που διαμορφώνονται μέσα από την αδεξιότητά τους. Η γενιά του TikTok δεν χρειάζεται έναν νέο Ρομπέν των Δασών. Χρειάζεται την αποδοχή του χάους και το Adults έχει το θάρρος να της το προσφέρει.

Σώμα, βλέμμα, σιωπή

Η εσωτερική εμπειρία της ντροπής ή της ανάγκης να κρυφτεί κάποιος από το βλέμμα των άλλων –να σβήσει τη φωτεινή πινακίδα του εαυτού του και να περάσει απαρατήρητος– είναι μια κοινή αίσθηση τόσο στην εφηβεία όσο και στην ενηλικίωση. Το βλέμμα του άλλου γίνεται καθρέφτης που παραμορφώνει, που ζητά να συμμορφώσει, να διορθώσει ή να τιμωρήσει αυτό που ξεφεύγει από το επιτρεπτό. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, οι χαρακτήρες των Κεκάτου και Adults επιχειρούν να ορίσουν τον εαυτό τους, όχι μόνο ως αντίδραση αλλά ως ενεργή χειρονομία δημιουργίας. 

Η σιωπή παίζει επίσης κομβικό ρόλο σε αυτές τις ιστορίες. Στον βραβευμένο σκηνοθέτη με Χρυσό Φοίνικα, η σιωπή μπορεί να είναι προστατευτική, σχεδόν ιερή. Μια στρατηγική επιβίωσης για το παιδί που δεν έχει ακόμη λέξεις να εκφράσει το «διαφορετικό». Στο Adults, η σιωπή γίνεται το κενό ανάμεσα σε λόγια που δεν ειπώθηκαν ποτέ, μια παύση που κουβαλά την ένταση ολόκληρης ζωής. Και στα δύο έργα, το ανείπωτο αποκαλύπτεται μέσα από το βλέμμα, τις μικρές κινήσεις, το σώμα που μιλά πριν από τον λόγο.

Η αίσθηση του χώρου –σχολείο, σπίτι, δρόμος, αστικό τοπίο– αναδεικνύεται ως το σκηνικό πάνω στο οποίο προβάλλονται οι εσωτερικές συγκρούσεις των χαρακτήρων. Αυτοί οι χώροι δεν είναι ουδέτεροι. Κουβαλούν μνήμες, προκαταλήψεις και προσδοκίες. Η προσπάθεια των ηρώων να βρουν «χώρο» να υπάρξουν, να κινηθούν ελεύθερα, αποκτά έτσι και πολιτική διάσταση. Είναι μια πράξη κατοίκησης του εαυτού, αλλά και επαναπροσδιορισμού του δημόσιου χώρου που τους περιβάλλει.

Η έννοια της «μετάβασης» βρίσκεται στον πυρήνα και των δύο αφηγήσεων, είτε πρόκειται για τη μετάβαση από την εφηβική ηλικία στην ενηλικίωση, είτε για το πέρασμα από την παθητική αποδοχή στην ενεργή διεκδίκηση. Οι χαρακτήρες δεν είναι ποτέ στατικοί. Μεταμορφώνονται, έστω και αθόρυβα, μέσα από τις μικρές προσωπικές επαναστάσεις τους. Οι ίδιες οι ιστορίες λειτουργούν σαν ενδιάμεσοι χώροι — «liminal spaces» — όπου τίποτα δεν έχει πλήρως διαμορφωθεί, αλλά όλα είναι πιθανά.

Σε μια εποχή που η ταυτότητα διαμορφώνεται μέσα από τις προσωπικές μας αφηγήσεις, οι ιστορίες των Kεκάτου και Adults συνομιλούν μεταξύ τους μ' έναν βαθιά ανθρώπινο τρόπο. Από την εσωτερική διαδρομή ενός ατόμου προς την αυτογνωσία μέχρι τον υπαρξιακό αναστοχασμό της ενηλικίωσης, και οι δύο ιστορίες φέρνουν στο φως τον αγώνα να ορίσουμε τον εαυτό μας — μέσα, έξω και ενάντια στον κόσμο γύρω μας.

Διαβάστε ακόμη

«Πειρατεία» - «Παραβιάστηκε το διεθνές δίκαιο»: Αντιδράσεις για την κατάληψή του Madleen από τον ισραηλινό στρατό

«Πράξεις ενός δικτάτορα»: Σκηνές απόλυτου χάους μετά την αποστολή της εθνοφρουράς από τον Τραμπ στο Λος Άντζελες

Αδιανόητο περιστατικό στην Κυψέλη: Επιβάτες ΙΧ χτύπησαν υπάλληλο απορριμματοφόρου - Ήθελαν να κάνουν προσπέραση

Μιχάλης Χατζηγιάννης στο ethnos.gr: «Εχω γίνει επιλεκτικός με ό,τι λέγεται για μένα»