Η συντριβή των Επαναστατών στο Πέτα είχε έναν ένοχο: Μαυροκορδάτος – Γιατί οι Τούρκοι χάρισαν τη ζωή σε έναν μόνο αιχμάλωτό τους

Μια μέρα σαν σήμερα, 4 Ιουλίου του 1822, ολοκληρώθηκε η πιο βαριά ήττα των Ελλήνων και των συμμάχων τους κατά την Επανάσταση του 1821: η Μάχη του Πέτα. Τόπος διεξαγωγής το χωριό Πέτα, πέντε χιλιόμετρα ανατολικά της πόλης της Άρτας.

Αντίπαλοι: από τη μια οι Οθωμανοί με την αρωγή ατάκτων μισθοφόρων Τουρκαλβανών κι από την άλλη Έλληνες Επαναστάτες (Μάρκος Μπότσαρης, Βαρνακιώτης, Βλαχόπουλος, Γάτσος, Δημοτσέλιος, Ίσκος, Μπακόλας…) βοηθούμενοι από Φιλέλληνες. Επικεφαλής των Επαναστατών; Ο πλέον ανίκανος για να ηγηθεί στρατεύματος: ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος!

Ο Θεόδωρος Δ. Παναγόπουλος γράφει στο βιβλίο του «Όλα στο Φως» εκδόσεις Ενάλιος: «Ζωσμένος το σπαθί και κρατώντας στο χέρι την στραταρχική ράβδο, κακέκτυπο ομοίωμα του Μεγαλέξανδρου, οδήγησε στο θάνατο, που παραμόνευε στο Πέτα, δύο λόχους Φιλελλήνων και άλλους τόσους Έλληνες, θύματα της αφροσύνης ενός ολέθριου 30χρονου εγωπαθούς, εξοπλισμένου από τη Βουλή των ομοίων του, με δικτατορικές εξουσίες. […] Ο άνθρωπος αυτός, που ποτέ του δεν είχε κρατήσει στο χέρι του, όχι καν σπαθί, αλλά ούτε ακόμη νυστέρι, γύρισε πίσω, με μόνο 25 ζωντανούς Φιλέλληνες, οι οποίοι βλαστημούσαν την ώρα και τη στιγμή που ακολούθησαν έναν αυτοσχέδιο στρατηγό».

Γραφεί ο καθηγητής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, Δημήτριος Βερναρδάκης: «Ο ανήρ ούτος ουδέποτε πρότερον εκράτησεν ουδ’ εδιδάχθη να κρατή ξίφος αλλ’ η πάντολμος δοξομανία του ώθησεν αυτόν, την Ελλάδα, και στιφός όλον ευγενών φιλελλήνων εις την καταστροφή του Πέτα».
Ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, πρόεδρος του Εκτελεστικού, «ήρχισε τον ανταγωνισμό προς τον Δ. Υψηλάντη, τον οποίον ήθελε να υπερτερήση και ως στρατιωτικόν», όπως επισημίνει ο ιστορικός, δημοσιογράφος, ακαδημαϊκός και λογοτέχνης Διονύσιος Κόκκινος. Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις του Μαυροκορδάτου στην Ήπειρο είχα έναν στόχο: το Σούλι, αλλά και πολιτικά κίνητρα: ο Μαυροκορδάτος ήθελε να εδραιωθεί ως στρατιωτικός στην πολιτική αντιπαράθεσή του με τον Δημήτριο Υψηλάντη. Ωστόσο, στη μάχη του Πέτα ο Μαυροκορδάτος βρέθηκε «μακριά» από το πεδίο της μάχης!

«Τα στήθη μας-τα ταμπούρια μας»

Οι Έλληνες Οπλαρχηγοί συμβούλεψαν τους Φιλέλληνες του Τάγματος του Ιταλού Ταρέλλα να κάνουν ταμπούρια (οχυρώματα) και αυτοί απάντησαν: «Τα στήθη μας-τα ταμπούρια μας». Από το Τάγμα των Φιλελλήνων (Ιταλοί, Γάλλοι, Βέλγοι, Ολλανδοί, Πολωνοί, Ούγγροι, Δανοί, Σουηδοί, Ελβετοί, Γερμανοί) 67 ή 68 σκοτώθηκαν. Ο Ταρέλλα έπεσε μαχόμενος. Ο Ταρέλλα ήταν ανάμεσα σε δεκάδες Ιταλούς Φιλέλληνες που ήρθαν στην Ελλάδα για να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους· έπεσε στον πιο ανίκανο και επικίνδυνο ηγήτορα: τον Μαυροκορδάτο.

Η πορεία της μάχης ευνοούσε την ελληνική πλευρά, όμως στο ύψωμα που κατείχε ο αρτινός οπλαρχηγός Γώγος Μπακόλας φάνηκαν Τούρκοι μπαϊρακτάρηδες. Οι Έλληνες ερμήνευσαν το περιστατικό ως προδοσία του Μπακόλα και οπισθοχώρησαν και οι Φιλέλληνες που έμειναν στη μάχη περικυκλώθηκαν από τους εχθρούς. Ένδεκα Πολωνοί Φιλέλληνες υπό τον Μιρζέφσκι οχυρώθηκαν στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στο κέντρο του Πέτα όπου βρήκαν τραγικό θάνατο. Ο βαριά τραυματισμένος γερμανός φιλέλληνας Καρλ Φρίντριχ Λέμπερλεχτ, κόμης του Νόρμαν Έρενφελς, γνωστότερος ως Καρλ Νόρμαν είπε στον Μαυροκορδάτο μετά την συντριβή: «…πρίγκηπα, όλα τα χάσαμε, εκτός από την τιμή».
Οικτρή ήταν και η τύχη όσων συνελήφθησαν αιχμάλωτοι· υποχρεώθηκαν να φορτωθούν τα τσουβάλια με τα κομμένα κεφάλια των νεκρών συναγωνιστών τους στην Άρτα. Εκεί, έπειτα από σκληρά βασανιστήρια αποκεφαλίστηκαν άπαντες πλην ενός Πρώσου που είχε γνώσεις χειρουργικής και θεωρήθηκε απαραίτητος από τους Τούρκους.

Επίσης σαν σήμερα…

1187: Μάχη του Χαττίν και ο Σαλαντίν συντρίβει τους Σταυροφόρους.
1776: Η Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας των ΗΠΑ εγκρίνεται από το Δεύτερο Ηπειρωτικό Κογκρέσο.
1826: Ο Τόμας Τζέφερσον, 3ος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, πεθαίνει την ίδια μέρα με τον Τζον Άνταμς, 2ο πρόεδρο των Η.Π.Α., την 50στη επέτειο από την υιοθέτηση της Διακήρυξης της Ανεξαρτησίας των ΗΠΑ.
1976: Ισραηλινοί κομάντος απελευθερώνουν ομήρους αεροπειρατών στο αεροδρόμιο Έντεμπε της Ουγκάντα.
2004: Η Εθνική Ελλάδος ποδοσφαίρου στέφεται πρωταθλήτρια Ευρώπης νικώντας στον τελικό τη διοργανώτρια Πορτογαλία 1-0. Το γκολ σημείωσε στο 56’ ο Άγγελος Χαριστέας.