Πώς έσβησε η Επανάσταση στη Μακεδονία: με ανελέητη σφαγή και φωτιά – Η θρυλική θυσία γυναικόπαιδων στην Αράπιτσα

Κι' έτσι έσβησε η Επανάσταση στη Μακεδονία: με ανελέητη σφαγή και φωτιά. Η ημερομηνία είναι αμφιλεγόμενη· το γεγονός έχει περάσει στη σφαίρα του μύθου: η θυσία των γυναικόπαιδων της Νάουσας, που έπεσαν στον καταρράκτη της Αράπιτσας για να μην ατιμαστούν από τους Τούρκους!

Κατά πολλούς ιστορικούς ήταν μια μέρα σαν σήμερα, 13 Απριλίου του 1822, άλλοι πάλι κάνουν λόγο για 5 προς 6 Απριλίου κι’ άλλοι για 18 του Απριλίου. Όποια ημερομηνία και να συνέβη, το γεγονός παραδόθηκε γραπτώς από τον Λάμπρο Κουτσονίκα («Η γενική ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως») τον αγωνιστή και ιστοριογράφο της Επανάστασης, που βασίστηκε σε αφηγήσεις επιζώντων.

Τι έγινε στη Νάουσα στις 13 Απριλίου του 1822; Η πόλη της Μακεδονίας είχε επαναστατήσει κατά των Οθωμανών, ο τούρκος βαλής της Θεσσαλονίκης πολιόρκησε τη Νάουσα επί περίπου 15 ημέρες, εισέβαλε στην πόλη και κατέσφαξε τον πληθυσμό, ενώ δεν άφησε λίθον επί λίθου!

Η Νάουσα, πολιτεία σε πνευματική ακμή και οικονομική απολάμβανε προστασία ως «χάσι», (που θα πει περιοχή της οποίας τους πόρους καρπώνονταν ο Σουλτάνος ή υψηλόβαθμοί αξιωματούχοι του), της εκάστοτε μητέρας του Σουλτάνου, της Βαλιδέ σουλτάνας δηλαδή. Πρόκριτοι της πόλης, μυημένοι στις ιδέες της Φιλικής Εταιρείας, προετοίμαζαν την επανάσταση τους, που ξέσπασε πρώτα στην Χαλκιδική. Και έπειτα από μια σειρά συγκυριών η Νάουσα επαναστάτησε- μάλλον- Φεβρουάριο του 1822.

Με προδοσία έπεσε (και) η Νάουσα;

Ο βαλής της Θεσσαλονίκης, Αμπού Λουμπούτ, ηγήθηκε της επίθεσης εναντίον της Νάουσας, επικεφαλής 20.000 ανδρών με περίπου 5000 υπερασπιστές της πόλης απέναντί τους. Ο Αμπού Λουμπούτ προσπάθησε να καταλάβει την πολιτεία με διαπραγματεύσεις κι όταν αυτές δεν απέδωσαν, οι Τούρκοι μπήκαν στη Νάουσα έπειτα από ισχυρό κανονιοβολισμό που ακολουθήθηκε από γενική επίθεση. Πολλοί- όπως συνήθως στις αποτυχίες των Ελλήνων- έκαναν λόγο για προδοσία. Προδοσία ή όχι, μπήκαν στην πόλη οι οχτρόι και ακολούθησε μακελειό και συνήθη γεγονότα από την ελληνική ιστορία: Ο οπλαρχηγός Ζώτος, Αλβανός στην καταγωγή, τραυματισμένος σε κάποιο από τα οχυρώματα της πόλης, βλέποντας τους Τούρκους να πλησιάζουν και μη έχοντας άλλες δυνάμεις, για να μην πέσει στα χέρια τους, έβαλε φωτιά σε μπαρούτι και ανατινάχθηκε μαζί με Τούρκους και το οχυρό. Και γυναίκες της πόλης, μετά από καταδίωξη τούρκων στρατιωτών, θέλοντας να αποφύγουν την ατίμωση, αν συλλαμβάνονταν, προτίμησαν το θάνατο: καταδιωκόμενες έφτασαν στην Αράπιτσα και στο σημείο που ονομάζεται «Στουμπάνοι» εκεί, μη μπορώντας να βρουν διέξοδο, πιασμένες χέρι χέρι έπεσαν στον καταρράκτη μαζί με τα βρέφη που είχαν στην αγκαλιά τους.

Οι νεκροί και οι αιχμάλωτοι, σύμφωνα με τον ιστορικό Σπυρίδωνα Τρικούπη, έφτασαν τις 5.000 ενώ, κατά τον ίδιο, σημειώθηκαν βαρβαρότητες σε βάρος των αιχμαλώτων και των γυναικόπαιδων. Ο επικεφαλής της όλης επιχείρησης Αμπού Λουμπούτ έχει καταγράψει: «Πάνω από 2.000 Ναουσαίοι σφαγιάστηκαν ή απαγχονίστηκαν, τα παιδιά και οι σύζυγοί τους εξανδραποδίσθηκαν, οι περιουσίες τους δημεύθηκαν ενώ οι οικίες τους παραδόθηκαν στις φλόγες». Μετά τη σφαγή και την καταστροφή της Νάουσας, η φωτιά της Επανάστασης στη Μακεδονία έσβησε, για να ανάψει περίπου 80 χρόνια μετά.

Επίσης σαν σήμερα…

1924: Ιδρύεται από πρόσφυγες της Κωνσταντινούπολης στην Αθήνα η Αθλητική Ένωση Κωνσταντινούπολης, η θρυλική ΑΕΚ.
1943: Ομαδικοί τάφοι 4.000 πολωνών πολιτών και αξιωματικών ανακαλύπτονται από τους Ναζί, 500 χιλιομέτρων από τα σύνορα της Πολωνίας, στο δάσος Κατίν της Σοβιετικής Ένωσης.
1944: Οι Ναζί καίνε το χωριό Κωσταράζι Καστοριάς : εκτελούν 6 αμάχους και πυρπολούν 263 σπίτια, την εκκλησιά και το δημοτικό σχολείο.
1964: Ο Σίντνεϊ Πουατιέ γίνεται ο πρώτος Αφροαμερικανός που κερδίζει Όσκαρ Α΄ Ανδρικού Ρόλου, για την ταινία Κάτω Από Το Βλέμμα Του Θεού.
1984: Πεθαίνει ο σπουδάιος ηθοποιός Διονύσης Παπαγιαννόπουλος.
2003: 21 μαθητές από το Λύκειο Μακροχωρίου Ημαθίας χάνουν τη ζωή τους, όταν νταλίκα διεμβολίζει το τουριστικό λεωφορείο στο οποίο επιβαίνουν στο ύψος των Τεμπών.
2015: Πεθαίνουν, ο ουρουγουανός δημοσιογράφος και σπουδαίος συγγραφέας Εντουάρντο Γκαλεάνο και ο γερμανός νομπελίστας συγγραφέας Γκίντερ Γκρας.