Ανήμερα των Ταξιαρχών ο Ελληνικός Στόλος με το θωρηκτό Αβέρωφ επικεφαλής μπαίνει στο λιμάνι της Μυτιλήνης – Η Ελληνική Σημαία υψώνεται στη Λέσβο

Ανήμερα της γιορτής του Ταξιάρχη, του προστάτη της Λέσβου, μια μέρα σαν σήμερα δηλαδή, 8 Νοεμβρίου του 1912, ο στόλος ο Ελληνικός απελευθερώνει το νησί της Σαπφούς.

Ο Ναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης είχε αποπλεύσει στις 5 Οκτωβρίου από το Φάληρο με πρώτο στόχο την κατάληψη της Λήμνου ώστε να εξασφαλιστεί η εποπτεία στα Δαρδανέλια. Η Ναυμαχία της Λήμνου οδήγησε τους Τούρκους με μεγάλες ζημιές και ανθρώπινες απώλειες στα Στενά για να μη ξαναβγούν σύντομα. Ο ελληνικός στόλος απέπλευσε από το Μούδρο και έφτασε τις πρώτες πρωινές ώρες της 8ης Νοεμβρίου έξω από το λιμάνι της Μυτιλήνης· κύριος σκοπός του ήταν η κατάληψη της πόλης με την αποβίβαση των Ελλήνων Πεζοναυτών, που αριθμούσαν περίπου 1.400 άνδρες.

Οι κάτοικοι της πόλης, από το βράδυ είχαν μάθει για τον ερχομό του «Αβέρωφ» και των άλλων βαποριών, κι ήταν ντυμένοι έτοιμοι να ξεχυθούν στην προκυμαία να τα προϋπαντήσουν· από την άλλη, πανικόβλητοι τούρκοι στρατιώτες που έτρεχαν αλλόφρονες στους δρόμους της πόλης με τις ξιφολόγχες στα όπλα, δίχως να γνωρίζουν τι να κάνουν.

Με το που έριξαν άγκυρες τα ελληνικά πολεμικά πλοία, ο Ναύαρχος Κουντουριώτης διέταξε άνδρες του να αποβιβαστούν στην προκυμαία του λιμανιού. Οι έλληνες αξιωματικοί βγήκαν ακριβώς μπροστά στο ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρετανία», στο Κουμαρκέλ’ που είχε κατακλιστεί από πλήθος κατοίκων που πανηγύριζαν ξέφρενα.

Οι απεσταλμένοι του Κουντουριώτη κρατώντας λευκή σημαία ανηφόρισαν μέχρι το οθωμανικό διοικητήριο και παρέδωσαν γραπτώς τους όρους του Ναυάρχου στον Τούρκο επικεφαλής. Μέσα σε λίγην ώρα συγκαλείται ευρεία σύσκεψη ανάμεσα σε Τούρκους, Έλληνες και εκπροσώπους του Προξενικού Σώματος, που αποτελούνταν από επιφανείς έλληνες. Ανάμεσα σ’ εκείνους που πήραν μέρος στην κρίσιμη σύσκεψη ήταν ο Εκρέμ Μπέης Νομάρχης του Αιγαίου, Εράμ Μπέης διοικητής Μυτιλήνης, Γκανί Μπέης στρατιωτικός Διοικητής Λέσβου, Μητροπολίτης Μυτιλήνης Κύριλλος, ο Πρόξενος της Γαλλίας Θρασύβουλος Μελανδινός, ο Υποπρόξενος της Γερμανίας – βιομήχανος και εφοπλιστής Πάνος Κουρτζής.

Στη σύσκεψη συζητήθηκαν διεξοδικά οι όροι του Ναυάρχου Κουντουριώτη· κυριάρχησαν δύο απόψεις: η πρώτη δεχόταν τους όρους του Ναυάρχου προκειμένου να γίνει αναίμακτα η μεταβίβαση της διοίκησης του νησιού στην ελληνική πλευρά, η δεύτερη, την οποία υποστήριζε κυρίως ο Τούρκος Στρατιωτικός Διοικητής της Λέσβου, ο Γκανί Μπέης επίτασσε αντίσταση μέχρις εσχάτων. Οι διαπραγματεύσεις για άμεση παράδοση του νησιού και της οθωμανικής φρουράς απέβησαν άκαρπες. ο Κoυvτoυριώτης δέχθηκε vα επιτρέψει τηv απoχώρηση τoυ τoυρκικoύ στρατoύ πρoς τo εσωτερικό τoυ vησιoύ, για vα απoφευχθεί αιματoχυσία τoυ άμαχoυ πληθυσμoύ και έδωσε πρoθεσμία μιας ώρας για τηv oριστική απoμάκρυvση τωv τoύρκωv στρατιωτώv.

Η Μάχη του Κλαπάδου

Ακολούθησε η αποβίβαση των ελληνικών τμημάτων τα οποία κατέλαβαν την πόλη της Μυτιλήνης χωρίς να συναντήσουν αντίσταση. Η οθωμανική δύναμη αποσύρθηκε στο βορειοδυτικό άκρο του νησιού, σε οχυρές θέσεις που είχαν οργανωθεί στη διάρκεια του πρόσφατου ιταλοτουρκικού πολέμου γύρω από τον οικισμό Κλαπάδο.
Το νησί της Λέσβου απελευθερώθηκε ουσιαστικά ένα μήνα μετά, τα ξημερώματα της 7ης Δεκεμβρίου του 1912, όταν και ο τελευταίος τούρκος στρατιώτης παρέδωσε τον οπλισμό του

Ο τουρκικός στρατός που στρατοπέδευε στη Λέσβο, λόγω του πολέμου με την Ιταλία, από το καλοκαίρι του 1911 μέχρι τον Σεπτέμβριο του 1912, είχε μειωθεί σημαντικά και το κυριότερο είχε μεινει χωρίς πυροβολικό. Οι Τούρκοι- συνολική δύναμη περίπου 2000 ανδρών- είχαν εγκατασταθεί πέριξ του Κλαπάδου υπό την διοίκηση του ταγματάρχη Αβδούλ Γκανί
Οι ελληνικές αποβατικές δυνάμεις, στο μεταξύ, είχαν ενισχυθεί από τη Λεσβιακή Φάλαγγα και κινούμενοι από τη Μυτιλήνη, και διασχίζοντας το νησί έφθασαν στα υψώματα του Κλαπάδου, απέναντι από τη Στύψη, όπου βρίσκονταν οι τελευταίοι τούρκοι στρατιώτες· στον τόπο εκείνο δόθηκε μάχη.

Στις 8 Δεκεμβρίου του 1912 και ώρα 8 το πρωί, υπογράφτηκε πρωτόκολλο παράδοσης από τις δύο αντιπροσωπείες και στη συνέχεια η ελληνική αντιπροσωπεία πήγε στον Κλαπάδο και ακολούθησε η παράδοση του οπλισμού και η σύλληψη των αιχμαλώτων (1800-2000) από τους οποίους 1330 οδηγήθηκαν στον Πειραιά.
Κατά την επιχείρηση οι ελληνικές δυνάμεις είχαν νεκρούς, 1 αξιωματικό και 8 οπλίτες και τραυματίες, 1 αξιωματικό και 80 οπλίτες. Οι τουρκικές πηγές αναφέρουν 29 νεκρούς στρατιωτικούς και 32 τραυματίες, καθώς και για 105 νεκρούς πολίτες μουσουλμάνους.