Όταν μια μαϊμού και 8 γιατροί άλλαξαν τον ρουν της Ιστορίας της Ελλάδας: Ζει ο βασιλιάς Αλέξανδρος; Να ‘ταν κι άλλος

Ο βασιλιάς της Ελλάδας Αλέξανδρος Α’, ήταν μόλις 27 χρονών όταν πέθανε με έναν περίεργο τρόπο το 1920, που ακόμα τον μνημονεύουν οι ιστορικοί, τον διαβάζουν και εκπλήσσονται οι μαθητές και τον αμφισβητούν οι συνωμοσιολόγοι. Μια μαϊμού τον δάγκωσε πρώτη και οι γιατροί ίσως δεν υπολόγισαν σωστά τη σοβαρότητα του τραύματος.

Μια μέρα σαν σήμερα, 17 Σεπτεμβρίου του 1920, ο βασιλιάς Αλέξανδρος έκανε μια βόλτα στα κτήματα του Τατοΐου, όταν ένας πίθηκος από εκείνους που κυκλοφορούσαν ελεύθεροι στον χώρο και ανήκε σε κηπουρό των ανακτόρων, επιτέθηκε στο λυκόσκυλο του βασιλιά, τον Φριτς. Ο πίθηκος, ήταν ένας μικρός μακάκος «Barbary».

Ο βασιλιάς επιχείρησε να χωρίσει τα ζώα που αλληλοσπαράσσονταν και κατέληξε ο ίδιος το θύμα τους· ένας δεύτερος πίθηκος, βλέποντας το ταίρι του να κινδυνεύει δάγκωσε αγριεμένος το πόδι του βασιλιά και πολλά άλλα σημεία του κορμιού του.

Μέσα στην ημέρα, ο Κωνσταντίνος Μέρμηγκας, καθηγητής χειρουργικής του Πανεπιστημίου Αθηνών με σπουδές στη Γερμανία, έφτασε στο Τατόι και εξέτασε τα τραύματα του βασιλιά.

Το τραύμα του δεν εμπνέει καμία ανησυχία...

Ο Μέρμηγκας έπλυνε τα τραύματα με οινόπνευμα και ζήτησε βενζίνη, που χρησιμοποιείτο τότε ως αντισηπτικό  για τα τραύματα που προκαλούνταν στα πεδία των μαχών. Κάποιος έφερε ένα μπουκάλι βενζίνη που έβγαλε από το ρεζερβουάρ του αυτοκινήτου του. Ο καθηγητής συμμάζεψε τους πολτοποιημένους μυς με γάζες εμποτισμένες σε ιώδιο, κι εκεί τελειώνει η πρώτη φάση της τοπικής θεραπείας. Ήταν ό,τι καλύτερο μπορούσε να κάνει σε μιαν εποχή που δεν υπήρχαν αντιβιοτικά.

Ο Μέρμηγκας δεν θεώρησε τον καυτηριασμό αναγκαίο, πιστεύοντας ότι πρόκειται για ένα συνηθισμένο τραύμα και ίσως αυτό να ήταν το μοιραίο λάθος για τον Βασιλιά. Μάλιστα αποχωρώντας από τα βασιλικά ανάκτορα, ο γιατρός είχε καθησυχάσει τους οικείους του Αλέξανδρου: «Το τραύμα του δεν εμπνέει καμία ανησυχία». Οι πληγές όμως είχαν μολυνθεί σοβαρά...

Την πρώτη νύχτα ο Αλέξανδρος ξυπνούσε από τους πόνους, αλλά το πρωί ήταν απύρετος και έδειχνε ευδιάθετος· επέμεινε μάλιστα να μην ματαιωθούν οι προγραμματισμένες ακροάσεις στα Ανάκτορα, αλλά ο καθηγητής Μέρμηγκας του είχε συστήσει να παραμείνει κλινήρης. Κατά την αλλαγή του τραύματος είχε διαπιστωθεί κάποια ερυθρότητα. Τις τρεις επόμενες νύχτες ο ασθενής βασιλιάς παρουσίασε πυρετό, ο οποίος έφθασε στους 39°.

Οι ημέρες περνούσαν και η υγεία του Βασιλιά συνεχώς επιδεινωνόταν· οι πληγές, αντί να επουλώνονται παρέμεναν χαίνουσες. Τότε ήταν που κλήθηκαν επτά από τους σπουδαιότερους έλληνες καθηγητές ιατρικής της εποχής: οι Κωνσταντίνος Σάββας: καθηγητής της μικροβιολογίας, Γεράσιμος Φωκάς: καθηγητής χειρουργικής, Κωνσταντίνος Αναγνωστόπουλος: είχε διορισθεί προσωπικός ιατρός του Αλέξανδρου από την κυβέρνηση, Παναγής Λιβιεράτος: ειδικός στον τομέα της ειδικής νοσολογίας, Μενέλαος Σακόρραφος: καθηγητής παθολογίας, Βλαδίμηρος Μπένσης: καθηγητής παθολογίας και Μαρίνος Γερουλάνος: κορυφαίος καθηγητής χειρουργικής. Στο ιατρικό συμβούλιο μετείχε και ο Κωνσταντίνος Μέρμηγκας.

Ο στρεπτόκοκκος είχε εισβάλλει 

Ο Κωνσταντίνος Σάββας διέγνωσε ότι ότι το βακτήριο του στρεπτόκοκκου έχει δημιουργήσει το σοβαρό πρόβλημα. Ο Γεράσιμος Φωκάς, με την πείρα του από πολεμικά τραύματα, πρότεινε κάτι τολμηρό: να ακρωτηριασθεί το πόδι του βασιλέως για να σωθεί! ( Η εγγονή του Κωνσταντίνου Μέρμηγκα, Καρολίνα, στο βιβλίο της «Ο Έλληνας Γιατρός» υποστηρίζει ότι ο παππούς της ήταν εκείνος που μίλησε πρώτος για ακρωτηριασμό, προκειμένου να σωθεί η ζωή του μονάρχη).

Οι περισσότεροι γιατροί απέρριψαν την πρότασή, που με τα σημερινά κριτήρια θα είχε αποβεί σωτήρια. Λέγεται ότι η πρόταση δεν έγινε αποδεκτή και από την σύζυγο του Αλέξανδρου, την Ασπασία Μάνου. Πολλοί είχαν υποστηρίξει τότε, ανάμεσά τους και κάποιοι από τους θεράποντες γιατρούς ότι «ένας χωλός βασιλιάς δεν θα ενέπνεε εμπιστοσύνη»! Ενώ ένας νεκρός;

Έπειτα από λίγες ημέρες και με εντολή του Βενιζέλου, ο οποίος έχει ενημερωθεί και αγωνιούσε για την υγεία του βασιλιά, κλήθηκαν εσπευσμένα στην Ελλάδα δύο διακεκριμένοι γάλλοι γιατροί - ο Φερντινάν Βιντάλ: κορυφαίος λοιμωξιολόγος και ο Πιέρ Ντελμπέ: χειρουργική διάνοια - οι οποίοι κατέληξαν, ότι ο ακρωτηριασμός θα ήταν πλέον άσκοπος, αφού η μόλυνση έχει επεκταθεί σε τέτοιο σημείο που ο Βασιλιάς ήταν ένα βήμα από τον θάνατο!

«Δεν έχω εμπιστοσύνη σε κανέναν από τους γιατρούς»

Όταν ο Βενιζέλος επισκέφθηκε τον άρρωστο βασιλιά στο Τατόι, είδε πολύ φοβισμένη τη γυναίκα του, την Ασπασία Μάνου που κάθε τόσο ανοιγόκλεινε την πόρτα και κρυφοκοίταζε. Τη ρώτησε τι είχε και εκείνη χαμηλόφωνα του απάντησε: «Μας ακούει κάποιος πίσω από την πόρτα»… Η Ασπασία Μάνου πλησίασε τότε τον Βενιζέλο και σχεδόν ψιθυρίζοντας του είπε: Δώστε τη διαταγή να μένει πάντα εδώ ένας από τους δικούς σας γιατρούς, που μας στείλατε… Δεν έχω εμπιστοσύνη σε κανέναν από τους γιατρούς του παλατιού». Ο Βενιζέλος της απάντησε ότι ήταν βάσιμη και νοσηροί οι φόβοι της, γιατί και ο Μέρμηγκας και ο Σάββας και ο Αναγνωστόπουλος ήταν γιατροί διαπρεπείς και αφοσιωμένοι στον βασιλέα.

Γράφει ο στρατηγός Δημήτρης Λιμνιάτης στο βιβλίο του «Κληρονομική Μοναρχία - Ο βασιλικός Δεσποτισμός στην Δημοκρατική Ελλάδα» (εκδ. Ιωλκός): «Όμως, ο φόβος αυτός δίνει μία ιδέα των μηχανορραφιών της Αυλής. Ο Αλέξανδρος στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο έζησε στιγμές ευφορίας γιατί έβλεπε την Ελλάδα στο τραπέζι των νικητών. Επισκέφθηκε την Κωνσταντινούπολη και ήταν εκείνος βασιλιάς όταν η 1η Μεραρχία μπήκε στη Σμύρνη. Ήταν επίσης εκείνος βασιλιάς που, έστω και προσωρινά, είδε τη Μεγάλη Ελλάδα χωρίς ποτέ του να παρουσιάσει αλαζονικά σημάδια μεγαλοϊδεατισμού».

Οι πληγές του Αλέξανδρου μολύνθηκαν και μέσα λιγότερο από ένα μήνα μετά την εγκληματική αμέλεια του γιατρού - καθηγητή Μέρμηγκα που έσπευσε πρώτος, αλλά και με τη βοήθεια των υπολοίπων γιατρών, ο βασιλιάς έφυγε για το αιώνιο βασίλειο της σιωπής. Στις 12 Οκτωβρίου ΤΟΥ 1920 και έπειτα από επτά χειρουργικές επεμβάσεις, ο 27χρονος βασιλιάς κατέληξε.

Παροιμιώδες έχει μείνει το τελευταίο - άκομψο - ιατρικό ανακοινωθέν: «Μετά βραχείαν αγωνία, καθ΄ ην η Αυτού Μεγαλειότης κατελήφθη υπό σπασμωδικών κινήσεων του προσώπου, εξέπνευσε περί 4ην και 12 λεπτά μετά μεσημβρίαν»…
Οι συνθήκες γύρω από τον θάνατο του Βασιλιά ήταν περίεργες. Μερικοί ισχυρίστηκαν ότι η ο Αλέξανδρος δολοφονήθηκε με δηλητήριο, αλλά αυτή η θεωρία έχει απορριφθεί.

Ο οδηγός του αυτοκτόνησε!

Ο πιστός οδηγός του ο Μήτσος Φουγαλάς, παρέμεινε για λίγο στο Παλάτι και, συντετριμμένος χτύπαγε το κεφάλι του στον τοίχο, επαναλαμβάνοντας μία από τις τελευταίες κουβέντες του ετοιμοθάνατου βασιλιά: «…Θα πάμε, Μήτσο, μακρινό ταξίδι…» Ο Βασιλιάς τον ήθελε μαζί του μέχρι τέλους. Αλλόφρων, ο Μήτσος γύρισε σπίτι του και αυτοκτόνησε! 

Η γιαγιά του Αλέξανδρου, Όλγα, σύζυγος του Γεωργίου Α' έφθασε στο Τατόι 24 ώρες μετά τον θάνατο του εγγονού της, ενώ τον είχαν ταριχεύσει και ντύσει με την επίσημη στολή του. Η γηραιά βασίλισσα είχε δει νεκρό τον σύζυγό της και τώρα έβλεπε τον εγγονό της.

Να πούμε ότι ο καθηγητής Κωνσταντίνος Μέρμηγκας, ο γιατρός που παρείχε τις πρώτες βοήθειες στον βασιλιά Αλέξανδρο ήταν τότε καθηγητής της Χειρουργικής Κλινικής του Εθνικού Πανεπιστημίου. Είχε εκλεγεί μέλος της Γερμανικής Ακαδημίας του Μονάχου το 1936 και διετέλεσε πρόεδρος της Ιατρικής Εταιρείας Αθηνών. Επίσης διορίστηκε από τους Γερμανούς Ναζί δήμαρχος Αθηναίων από τον Ιούνιο έως την 1η Αυγούστου 1941, οπότε και παραιτήθηκε. 

Δημοφιλής κι αγαπητός βασιλιάς

Ο βασιλιάς Αλέξανδρος ήταν από μικρός εξαιρετικά δημοφιλής. Του άρεσαν η γυμναστική, τα γρήγορα αυτοκίνητα και η διασκέδαση. Συχνά το έσκαγε από το παράθυρο του παλατιού, έπαιρνε τους φίλους του και διασκέδαζαν όλη τη νύχτα.

Το 1915 ο πρίγκιπας Αλέξανδρος είχε ερωτευθεί μία «κοινή θνητή» την Ασπασία Μάνου και της είχε υποσχεθεί ότι θα την παντρευτεί. Την εποχή εκείνη δεν φανταζόταν ότι θα ήταν αυτός ο επόμενος βασιλιάς. Το Νοέμβριο του 1919, εστεμμένος πλέον και ερωτευμένος ακόμα με την Ασπασία Μάνου αποφάσισε να κρατήσει την υπόσχεσή του και την παντρεύτηκε κρυφά με την παρουσία μόνο ενός στενού φίλου· παντρεύτηκαν με μοργανατικό γάμο (γάμος γόνου Ηγεμόνα - άρρεν ή θήλυ - στον οποίο δεν έχει παρασχεθεί σχετική άδεια από τον αρχηγό του Ηγεμονικού Οίκου και επισύρει την απώλεια όλων των τίτλων και δικαιωμάτων που φέρει ή πρόκειται να κληρονομήσει αυτός που επιχειρεί αυτόν και κατ' επέκταση και οι απόγονοί του.), επειδή η Ασπασία Μάνου δεν ήταν από βασιλική οικογένεια.

Όταν ο Αλέξανδρος ανακοίνωσε το γεγονός, η ελληνική κυβέρνηση αρνήθηκε τον τίτλο της βασίλισσας στην Ασπασία Μάνου και την υποχρέωση να φύγει από την Ελλάδα για να εγκατασταθεί στο Παρίσι. Ο Αλέξανδρος, που αγαπούσε την Ασπασία υπερβολικά αποφάσισε να εγκαταλείψει την Ελλάδα και να μη γυρίσει πίσω αν δεν την αναγνώριζαν ως βασίλισσα. Έτσι την ακολούθησε στο Παρίσι. Αργότερα εγκαταστάθηκαν και οι δύο στα ανάκτορα του Τατοΐου. Με την Ασπασία Μάνου, ο Αλέξανδρος απέκτησε μία κόρη, την πριγκίπισσα Αλεξάνδρα, την οποία δεν πρόλαβε να γνωρίσει, αφού γεννήθηκε περίπου πέντε μήνες μετά τον θάνατό του. Η πριγκίπισσα Αλεξάνδρα - η οποία πέθανε στις αρχές του 1993 - παντρεύτηκε τον βασιλιά Πέτρο Β΄ της Γιουγκοσλαβίας και απέκτησε έναν γιο, τον πρίγκιπα του σερβικού θρόνου Αλέξανδρο Β΄ Καραγεώργεβιτς.

Το πάθος του Αλέξανδρου για τα αυτοκίνητα και την ταχύτητα του είχε κοστίσει ακριβά. Η ριψοκίνδυνη οδήγηση είχε ως αποτέλεσμα να τραυματιστεί πολλές φορές, ενώ είχε καταστρέψει τουλάχιστον 10 αυτοκίνητα. Μάλιστα κάποτε είχε πέσει από τη γέφυρα του Αμαρουσίου και είχε βγει ζωντανός, σαν από θαύμα, μέσα από έναν σωρό παλιοσίδερα. Ωστόσο είχε μεγάλη αυτοπεποίθηση για την ικανότητα του στην οδήγηση και συχνά έλεγε στους φίλους του: «Μπορεί να πεθάνω από ένα αγκάθι ποτέ όμως από ρόδα». Και πραγματικά από αγκάθι μπορεί να μην πέθανε αλλά ένα αιχμηρό δόντι ήταν αυτό που έστειλε στο θάνατο τον Αλέξανδρο.
Ο Αλέξανδρος ενταφιάστηκε στο κοιμητήριο στο Τατόι. Μετά τον θάνατο του βασιλιά οι πίθηκοι μακάκοι θανατώθηκαν.

Ο Αλέξανδρος είχε διαδεχθεί τον πατέρα του το 1917, ενώ μαινόταν ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος, όταν οι Δυνάμεις της Αντάντ και ο Ελευθέριος Βενιζέλος ώθησαν στην εξορία τον Κωνσταντίνο Α' και τον μεγαλύτερο γιο του, τον διάδοχο Γεώργιο. 

Την επομένη του θανάτου του Αλέξανδρου η αντιβενιζελική εφημερίδα «Νέα Ημέρα» είχε γράψει με πηχυαίους τίτλους στην πρώτη σελίδα ότι ο Βενιζέλος ήταν που μπόλιασε τη μαϊμού με δηλητήριο για να δαγκώσει το βασιλιά, επομένως επρόκειτο για πολιτική δολοφονία...

Ο ξαφνικός θάνατος του βασιλιά Αλεξάνδρου οδήγησε σε ερωτήματα για την επιβίωση της μοναρχίας στην Ελλάδα και συνέβαλε στην πτώση της κυβέρνησης του Βενιζέλου. Έπειτα από δημοψήφισμα, ο Κωνσταντίνος Α', πατέρας του βασιλιά Αλέξανδρου, επέστρεψε ως βασιλιάς της Ελλάδας. Προς τιμήν του βασιλιά Αλέξανδρου, η πόλη Δεδέαγατς της Θράκης, μετονομάστηκε το 1920 σε Αλεξανδρούπολη.

Και οι καπνοί της Μικρασίας είχαν αρχίσει ήδη να αχνοφαίνονται στον ορίζοντα της Ιστορίας…