1922 χρονιά-καημός: η Καταστροφή, οι υπόλογοι της Ιστορίας, η πείνα, ο ελεεινός υβριστής και η ΕΚΔΙΚΗΣΗ!

1922: η χρονιά-καημός για τον Ελληνισμό. Ο μεγάλος διωγμός, η καταστροφή, ο ξεριζωμός, το παράπονο... Η Ελλάδα δεν θα είναι ποτέ πια ίδια· θα κατακλυστεί από περίπου ένα εκατομμύριο πρόσφυγες. Η Μικρασία ματώνει, πονάει, ψυχομαχεί.

Η εφημερίδα «ΕΘΝΟΣ» ακολουθεί τον φρενήρη ρυθμό των εξελίξεων. «Καπουτάν μπουρντά γκελίορ! Φεύγα χριστιανέ, γιατί έρχεται ο καπετάνιος, ο κατακτητής, ο Τούρκος… το ποδοβολητό των αλόγων του Ζεκή αντηχεί πένθιμα μέσα στην καρδιά μας όλων, όλων των Ελλήνων. Νομίζουμε πως ακούμε να σημαίνουν οι κώδωνες κηδείας…».

Η Σμύρνη καίγεται, η Μικρασία χάνεται. Η Ελλάδα διχασμένη σε Βενιζελικούς και Φιλοβασιλικούς πληρώνει για μια ακόμα φορά τα επίχειρα της διχόνοια: Μικρασιατική Καταστροφή!
Στο φύλλο της Κυριακής 28 Αυγούστου του 1922 διαβάζουμε σε ένα δίστηλο ψηλά στην 4η σελίδα, που όπως διαφαίνεται είναι η είδηση που βγήκε την ώρα που τυπωνόταν η εφημερίδα: «Η ΣΜΥΡΝΗ ΚΑΤΕΛΗΦΗ ΥΠΟ ΤΩΝ ΤΟΥΡΚΩΝ – Εισήλθε μία μεραρχία ιππικού» Και στο κείμενο, που έχει ταυτότητα προέλευσης: Μπορντώ 28 Αυγούστου (Ιδ. ραδ. υπηρεσία, που σημαίνει Ιδιαιτέρα ραδιοτηλεγραφική υπηρεσία) περιγράφεται η κατάσταση: «Το υπουργείον των Ναυτικών πληροφορείται ότι η Σμύρνη κατελήφθη υπό τουρκικής μεραρχίας ιππικού. Η επιχείρησις συνετελέσθη ήσυχως και εν πλήρει τάξει». Εν πλήρει τάξει… ως πρόβατα επί σφαγήν

Όταν ο Αρμοστής διέφυγε!

Και πιο κάτω, αυτή τη φορά (Ιδ. ραδ. υπηρεσία) από τη Ρώμη: «Ο Τούρκος αρχιστράτηγος εζήτησε την παράδοση της Σμύρνης χθες την 3.25 μ.μ. Ο Έλλην Αρμοστής κατέφυγε επί ελληνικού πλοίου (σ.τ.σ εννοεί τον Στεργιάδη). Εις 200 χιλιάδες υπολογίζονται οι πρόσφυγες και οι συρρεύσαντες εις την πόλιν».

Από τη Ναουέν (Γερμανία) έρχεται άλλη είδηση: «Προς αποτροπήν της αιματοχυσίας, οι Τούρκοι εζήτησαν παρά των Ελλήνων να παραδώσουν την Σμύρνην, εγγυηθέντες ότι ο ελληνικός πληθυσμός δεν θα απειληθή υπό τουρκικής εκδικήσεως. Ο Έλλην Αρμοστής ανεχώρησεν επιβάς πολεμικού σκάφους».

Και από την Οξφόρδη τα νέα δεν είναι λιγότερο ερεβώδη· επίσης Ιδιαιτέρα ραδιοτηλεγραφική υπηρεσία: «ΑΙ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΑΔΥΝΑΤΟΥΝ ΝΑ ΤΟΥΣ ΕΞΑΣΦΑΛΙΣΟΥΝ: οι πρόσφυγες υπολογίζονται εις 500.000 (Σ.Ε. προφανώς εννοεί τον συνολικών αριθμών των προσφύγων), κατακλύζουν δε τους λιμένας της Μικράς Ασίας, προσπαθώντας να διαφύγουν ενδεχομένας σφαγάς. Συμμαχικά πολεμικά παρέλαβον αρκετάς χιλιάδας εκ των προσφύγων τούτων. Εν τούτοις αι δυνάμεις της Αντάντ δεν δίνονταν να λάβουν μέτρα γενικής ασφάλειας των προσφύγων».

Οι δήμιοι συνεχίζουν το έργον των

Τρεις ημέρες μετά, στις 31 Αυγούστου, στην ίδια σελίδα, στον ίδιο χώρο: ψηλά στη μέση, οι ειδήσεις συνεχώς αλλάζουν: «Οι Τούρκοι προέβησαν εις διαρπαγάς – Οι δήμιοι συνεχίζουν το έργον των: κατά θετικάς πληροφορίας εκ Σμύρνης, μέχρι της στιγμής, δεν συνέβησαν εκεί σοβαραί ταραχαί. Οι τούρκοι στρατιώται προέβησαν μόνον εις λεηλασίας και διαρπαγάς καταστημάτων και οικιών. Τινές τούτων συνελήφθησαν επ αυτοφώρω και ετυφεκίσθησαν επιτόπου. Τουρκική αρχαί συνέλαβον αριθμών Αρμενίων και Ελλήνων, οι οποίοι εδικάσθησαν αμέσως υπό του στρατοδικείου κατηγορούμενοι επί συμμετοχή εις τας σφαγάς (;) του 1919. Τινές εξ αυτών κατεδικάσθησαν εις θάνατον και απέτισαν αμέσως την ποινήν των.
Σ.Ε. _ Αι «σφαγαί» όπως τας χαρακτηρίζουν οι δήμιοι των Χριστιανών δεν είνε άλλο παρά η καταστροφή του Αϊδινίου υπό των κεμαλικών στιφών».

Και το ρεπορτάζ συνεχίζει από τη ΝΑΟΥΕΝ: «Ειδήσεις ληφθείσαι εις Λονδίνον αγγέλουν ότι οι Τούρκοι προέβησαν εις ωμότητας εναντίον των ξένων εν Μικρά Ασία, ίδια εναντίον των Άγγλων, εκ των οποίων πολλοί εσφάγησαν. Ο «Ημερήσιος Τηλέγραφος» πληροφορείται, ότι ό ελληνικός στρατός υποχωρών διέπραξε τρομεράς ωμότητας κατά των Μωαμεθανών. Μέγισται δυσχέρειαι συναντώνται εν Σμύρνη δια την διάσωσιν 300 περίπου χιλιάδων Ελλήνων, οίτινες έχουν συρρεύσει πέριξ της πόλεως»…

Τα εγκλήματα αποκαλύπτονται

Και το έμπα στου φθινοπώρου βρίσκει τη Σμύρνη αιμορραγούσα και κλαίουσα… «ΕΘΝΟΣ» , 1η Σεπτεμβρίου του 1922: Η ΣΜΥΡΝΗ ΕΙΣ ΤΟ ΑΙΜΑ – ΦΡΙΚΙΑΣΤΙΚΑ ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΚΕΜΑΛΙΚΩΝ – Σφαγαί, τυφεκισμοί, εμπρησμοί και εκτοπίσεις – Φήμαι περί θανατώσεως του Μητροπολίτου Χυσοστόμου.

Οι «φήμες», λίγο πιο κάτω, μετατρέπονται σε είδηση: «Ο σεβαστός Μητροπολίτης Σμύρνης Χρυσόστομος συνελήφθη αυθημερόν επίσης υπό τούρκων πολιτών, ενώ μετέβαινε δι’ αμάξης όπως ζητήση άσυλον εις το Αμερικανικόν Προξενείον. Ο δυστυχής ιεράρχης εσύρθη όπως ο Γρηγόριος ο Ε’ δια των οδών της πόλεως εν μέσω του μαινομένου τουρκικού όχλου εις το Διοικητήριον, δυνάμει δε της προς καιρού εκδοθείσης εναντίον του εν Αγκύρα καταδικαστικής αποφάσεως εις θάνατον, ετυφεκίσθη στην ίδια θέση, όπου εμαρτύρησε προ αυτού ο Αρμένιος μητροπολίτης. Την είδηση περί θανατώσεως του εθνομάρτυρος Χρυσοστόμου μού επιβεβαίωσε ο Τούρκος καβάσης (σ.τ.σ θυρωρός, κλητήρας) του Αμερικανικού προξενείου και είς Κεμαλικός αξιωματικός». Όλα αυτά τα περιγράφει στην εφημερίδα «ΕΘΝΟΣ» «Ταξειδιώτης, αναχωρήσας εκ Σμύρνης και αφιχθείς σήμερον την πρωίαν ενταύθα…».
Και, όπως διαβάζουμε, τα πρώτα ρεπορτάζ έκαναν λόγο για «πλήρη τάξη», τις επόμενες ημέρες όμως κυριαρχεί η αταξία στην περισυλλογή των ειδήσεων, ενώ οι σφαγές πρωτοστατούν: «Κατά τας αφηγήσεις των προσφύγων αι σφαγαί εν Σμύρνη εξακολουθούν. Εις το προάστιο Μπουρνόβα, οι Τούρκοι συνεκέντρωσαν πολλά γυναικόπαιδα εις τον ναόν και τα έκαυσαν. Επίσης εις το Κορδελιό διεπράχθησαν σφαγές. Οι Τούρκοι έσφαξαν και πολλούς ξένους, ιδίως δε Άγγλους. Εις τα περίχωρα της Σμύρνης κατεστράφησαν δια πυρός και σιδήρου τα ελληνικότατα χωρία Κουκλουτζάς, Σεβδίκιοϊ, Ναρλίκιοϊ, μέρος του Βουτζά και μέρος της Αγίας Τριάδος.

»Μεταξύ των αφιχθέντων εκ Σμύρνης επιβατών είναι και ο ανταποκριτής του “Ηνωμένου Αμερικανικού Τύπου”. Ο Αμερικανός δημοσιογράφος ανεκοίνωσεν σχετικώς με την εν Σμύρνη κατάστασιν τα εξής: «Εννεακόσιοι Αρμένιοι εν οις και αρκεταί γυναίκες και παιδιά τοποθετηθέντες εντός μαουνών ευρισκομένων εις τον λιμένα της Σμύρνης ετυφεκίσθησαν υπό των Τούρκων. Ο Κεμάλ εγκατεστάθη εις μέγαρον ενός πλουσίου Αρμενίου ο οποίος εξηφανίσθη, σφαγείς κατά πάσα πιθανότητα»!

Αυτά και άλλα τραγικότερα και πιο σκοτεινά και πιο απαισιόδοξα για το μέλλον που ερχόταν στην Ελλάδα μαζί με τους πρόσφυγες γράφονταν στο «ΕΘΝΟΣ» του 1922.

Σήμερον την θρηνούμε νεκράν

Στο φύλλο της 2ας Σεπτεμβρίου, μάλιστα, με έντονα γράμματα ο τίτλος του βασικού θέματος προκαλεί ανατριχίλα: ΤΟ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ ΤΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ: «Χθες την εκλαύσαμεν ξανασκλαβωμένην. Σήμερον την θρηνούμε νεκράν: Η Σμύρνη, η νύμφη του Αιγαίου, ο πνεύμων της Μικράς Ασίας, η ανθηροτάτη εστία του Ελληνισμού της Ιωνίας κατάκειται πλέον πτώμα ασπαίρον ακόμη από τα φρικώδη πλήγματα των θεοστυγών δημίων της, με απαίσια τα μαύρα ίχνη, του ολέθρου, της δηώσεως, των εμπρησμών επί της μαρτυρικής όψεώς της.
“Ο Τούρκος επέρασε από εκεί-Παντού επικρατεί η καταστροφή και το πένθος”. Ο στίχος του Ουγκώ, διά τας σφαγάς της Χίου, νομίζει κανείς ότι εγγράφη σήμερον….

Υπήρξαν αναμφισβήτητως κολοσσιαία τα σφάλματα του Ελληνικού Λαού, όστις διά της 1ης Νοεμβρίου ηθέλησε να αυτοκτονήσει (σ.τ.σ. Οι εκλογές στις οποίες νικητής αναδείχθηκε η Ηνωμένη Αντιπολίτευσις ενώ ο Ελευθέριος Βενιζέλος, που πριν από λίγους μήνες η Βουλή τον είχε ανακηρύξει "άξιον της Ελλάδος ευεργέτην και σωτήρα της πατρίδος" δεν εκλέχθηκε ούτε βουλευτής!). Αλλά το φοβερόν και απαραδειγμάτιστον σφάλμα του Ελληνικού Λαού δεν μειώνει την απέναντι της ανθρωπότητας και του πολιτισμού ευθύνη των ισχυρών. Είναι υπόδικοι απέναντι της Ιστορίας».

Οι πρόσφυγες λιμοκτονούν

Και στις 5 Σεπτεμβρίου, πλέον η σφαγή και οι δηώσεις έχουν περάσει στα ψιλά της εφημερίδας· βασικό θέμα είναι το βασικό και δυσεπίλυτο πρόβλημα της Ελλάδας πια: «Χωρίς ψωμί από τεσσάρων ημερών!...». Οι χιλιάδες πρόσφυγες λιμοκτονούν!
«Όλοι οι Έλληνες έχουμε το καθήκον να βοηθήσωμεν τους εκ Μικράς Ασίας αδελφούς μας. Καθήκον ιερόν, υπέρτατον επιτακτικόν. Το υπαγορεύει ο στοιχειώδης ανθρωπισμός. Η συμφορά που επήλθεν είναι πάρα πολύ μεγάλη, ανυπολόγιστος, τρομακτική!»…
Και στη μέση της σελίδας ένα άρθρο με τίτλο ΕΚΔΙΚΗΣΙΝ! Τι γράφει; Διαβάστε: «Ο Κεμάλ εγείρων πρόποσιν εν επινίκειο γεύματι της Σμύρνης είπε: “Κύριοι αξιωματικοί, υψώνω το ποτήρι μου υπέρ του γενναίου μας στρατού. Είμαι βέβαιος ότι δευτέραν φοράν θα πιώ την σαμπάνια μαζύ σας εντός ολίγων ημερών εις την Ανδριανούπολη, και ίσως μετά τινα καιρόν εντός των Αθηνών. Η παλαιά αυτοκρατορία θα ανοικοδομηθεί.» Και καταλήγει το άρθρο: «Ας λάβη αιματηρών, άξιον του ελληνικού ονόματος, κοσμοϊστορικόν μάθημα ο έλεεινος υβριστής. Απ’ άκρου εις άκρον της Ελλάδος ας ηχήση η κραυγή: ΕΚΔΙΚΗΣΙΝ!»…
Και η Ιστορία συνεχίζει την πορεία της.