Η καλλονή σύζυγος του οπλαρχηγού Γκούρα με το άσχημο τέλος – Τη σκότωσαν τα πλούτη και την «πήρε» ο άντρας της μαζί του, έλεγαν οι δεισιδαίμονες

Ήταν εκπάγλου καλλονής. Σύζυγος του Γιάννη του Γκούρα, φρούραρχου της Ακρόπολης. Το όνομά της ήταν Ασήμω, Ασημίνα δηλαδή. Όσοι την έβλεπαν, θαύμαζαν την κορμοστασιά και την ομορφάδα της· ήταν ψηλή ευθυτενής και πανέμορφη· έτσι κονόμησε και το προσωνύμιο «Νταλλιάνα», δηλαδή τουφέκι-καριοφίλι «νατλλιάνι»: ψηλό και καλαίσθητο.

Η Ασήμω-Λιδωρίκη Γκούρα, η θρυλική Νταλλιάνα της Ελληνικής Επανάστασης, έπεφτε, στις 12 Ιανουαρίου του 1827, νεκρή μέσα στην Ακρόπολη· μια τουρκική οβίδα είχε χτυπήσει το Ερέχθειο και η στέγη του την καταπλάκωσε κι αυτή και όσους βρίσκονταν πλάι της.

Η Ασημίνα ήταν κόρη του κοτσαμπάση Αναγνώστη Λιδωρίκη και παντρεύτηκε τον Γιάννη Γκούρα- τον φονιά του Οδυσσέα Ανδρούτσου- ένα πρωινό στον Άη Γιώργη του Θησείου με κουμπάρο τον οπλαρχηγό Ανδρούτσο! Η οικογένεια της νύφης- προύχοντες από το Λιδωρίκι- είχαν αποκτήσει κύρος και αξιώματα στην Αυλή του Αλή Πασά, συμμετείχαν στην Επανάσταση ως πολιτικοί παράγοντες στην Ανατολική Ρούμελη. Το προξενιό προσέφερε στον Γκούρα ερείσματα στην πλευρά της Διοίκησης, ιδίως εκείνη τη χρονιά, το 1824, όταν οι εξ’ αγχιστείας συγγενείς του συντάχθηκαν με την κυβέρνηση Κουντουριώτη.

Μετά τον γάμο, ο Γιάννης ο Γκούρας οδήγησε τη γυναίκα του στο κάστρο της Ακρόπολης, καθώς τότε ήταν φρούραρχος. Το ζευγάρι εγκαταστάθηκε στο Ερέχθειο, που χρησιμοποιούνταν σαν κατοικία. Οι κακές γλώσσες λένε ότι ο Ανδρούτσος δεν μπορούσε να πάρει τα μάτια του πάνω από το κορμί της κουμπάρας του κι αυτό του στοίχισε στο να τον βρουν ένα πρωί κάτω από τον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης με κομμένο το μόριο… Το 1826 σκοτώθηκε κι ο Γκούρας κατά την πολιορκία της Ακρόπολης από τον Κιουταχή κι η Ασήμω παρέμεινε, εκείνη πια, μόνη… Καρυάτιδα στο Ερέχθειο. Και παρά την απαίτηση του Γκούρα να μείνει η Ασήμω ανύπαντρη, αυτή, σύμφωνα με ιστορικές πηγές- που από πολλούς αμφισβητούνται- σύντομα τα «έφτιαξε» με τον νέο Φρούραρχο της Ακρόπολης τον Νικόλαο Κριεζώτη.

Το τέχνασμα του Καραϊσκάκη

Κι εδώ ανατρέχουμε στα Απομνημονεύματα του Δημητρίου Γ. Δημητρακάκη, γιού του οπλαρχηγού της Επανάστασης Γεωργίου Δημητρακάκη και εγγονού τού μάρτυρα της επανάστασης «των Ορλώφ» Γιαννάκη Δημητρακάκη: «Ο Καραΐσκάκης κάλεσε τον Νίκο Γριζιώτη (τον ευβοιώτη οπλαρχηγό Κριεζώτη εννοεί), τον ισχυρότερο από τους οπλαρχηγούς στο στρατόπεδο της Ρούμελης για να τον πείσει να μπει στην Ακρόπολη. Ο Καραϊσκάκης προσπάθησε να δελεάσει τον Γριζιώτη, λέγοντάς του ότι: «μόνον εσύ μπορείς να μπεις στο Κάστρο και να πάρεις μαζί με την Νταλλιάνα του Γκούρα και το βιός του (εννοώντας να νυμφευθεί την καλλονή χήρα του Γκούρα και να πάρει την προίκα και τη μεγάλη περιουσία του οπλαρχηγού που υπολογιζόταν τότε σε πάνω από ένα εκατομμύριο γρόσια). «Θα έμπαινα εγώ», του είπε ο Καραϊσκάκης, αλλά φοβάμαι μήπως δεν με θελήσει εμένα τον αρρωστιάρη και αρπάξει κανένα παλικαρά και χάσουμε τόσο βιός»… Λέγεται ότι το πρωτοπαλίκαρο του Καραϊσκάκη τσίμπησε το δόλωμα.

Ο Ιωάννης Βλαχογιάννης γράφει για το θάνατο της Γκούραινας: «Στο Ερέχθειο κατοικούσε η γυναίκα του Γκούρα, φρουράρχου της Ακρόπολης, που είχε πια σκοτωθεί. Η γενναία Ασήμω, κόρη του Αναγνώστη Λιδορίκη, βάσταξε με καρδιά το θάνατο του αντρός της και τη σέβονταν όλοι πια οι πολιορκημένοι για τον άντρα της και τη σέβονταν όλοι οι πολιορκημένοι για τι δική της γενναιοψυχία.
Στη βορινή πρόταση (το Πανδρόσειο) ζούσε η οικογένεια, γιατί το μέρος ήταν φυλαγμένο, θολόχτιστο, και ήταν ακόμα και ριγμένο χώμα απάνου στη θολωτή σκεπή για πιο ασφάλεια. Οι Τούρκοι με το κανόνι που χανε στημένο στην Αγία Μαρίνα χτυπούσαν με πείσμα το Ερέχθειο·

»Ίσως ξέρανε πως στο υπόγειο ήτανε μπαρούτι. Αφού προξένησαν κάμποση ζημιά, κατά τις 12 του Γενάρη του 1827, το κτίριο κλονισμένο σάλεψε, ώρα 02:00 από τα μεσάνυχτα, ενώ κοιμόνταν όλοι και έπεσε το πιο μεγάλο μέρος της σκεπής, φορτωμένης από χώμα· τα μάρμαρα γλίστρησαν κατά την άκρη, μα το χώμα πλάκωσε ένδεκα ψυχές, γυναίκες και παιδιά. Κάνα δύο γυναίκες πρόφτασαν και πήδηξαν όξω· και βγάλανε και δυο παιδιά, οι πρώτοι που προφτάσανε βοήθεια. Η Γκούραινα κι άλλοι πήγαν χαμένοι, όμως θα γλίτωναν, αν κοιτάζανε να τους ξεθάψουν χωρίς άργητα.

»Αφού το άλλο πρωί βρέθηκε της Γκούραινας ζεστό ακόμα το κορμί… Γιατί όμως δεν βιαστήκανε να τους ξεθάψουνε; Το σπίτι ήταν γεμάτο από τους θησαυρούς του Γκούρα και όλα τα πράγματα. Ο Γιάννης ο Μαμούρης, ξάδερφος του Γκούρα και αντίφρούραρχος της Ακρόπολης (ένας από τους φονιάδες του Ανδρούτσου), έζωσε αμέσως με τους άτακτούς του το Ερέχθειο και δεν άφησε κανέναν να μπει από της κλεψιάς το φόβο. Και μονάχα το πρωί έγινε το ξεσκάψιμο, μα ήταν πια αργά».

Ένας αστικός μύθος λέει ότι λίγες στιγμές πριν ξεψυχήσει ο Γιάννης ο Γκούρας πρόλαβε να πει στην πανέμορφη γυναίκα του: «... αν πεθάνω, τότε να φυλάξεις την τιμή μου. Τότε ο θεός θα σε σώσει. Εύχομαι να απολαύσεις όλα αυτά που σου αφήνω με τη διαθήκη μου. Αν, όμως, φανείς άπιστη και με ξεχάσεις γρήγορα ο θεός θα σε στείλει αμέσως κοντά μου».

Το πρωτοπαλίκαρο του Καραϊσκάκη, ο Κριεζώτης ανέβηκε στην Ακρόπολη και όταν είδε την Γκούρενα θαμπώθηκε, περισσότερο από την ομορφιά της και όχι από τα πλούτη που τής είχε αφήσει ο συγχωρεμένος. Ούτε τρεις μήνες από το θάνατο του Γκούρα, λέγεται ότι, η Ασήμω με τον Κριεζώτη αρραβωνιάστηκαν. Κάποιοι πιο κακεντρεχείς συζητούσαν ότι το ζευγάρι ερωτοτροπούσε πριν ακόμα «σαραντίσει» ο Γκούρας. Cherchez la femme… Και να δεις τι σου είναι οι θρύλοι… Πάνω στους τέσσερις μήνες από το χαμό του οπλαρχηγού που αφάνισε τον Οδυσσέα Ανδρούτσο, η χήρα «έφυγε» για να τον ανταμώσει στη Κόλαση; Ποιος ξέρει;