Ευρωπαϊκό Δικαστήριο: Καταδίκη για την Ελλάδα – Δεν έδωσε τα σχέδια για τη διαχείριση των κινδύνων πλημμύρας

Την αποτυχία της κυβέρνησης να αναθεωρήσει και να επικαιροποιήσει εντός των προβλεπόμενων προθεσμιών τα Σχέδια Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας (ΣΔΚΠ), καθώς και τα Σχέδια Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών, σε εφαρμογή των Οδηγιών 2000/60/ΕΚ και 2007/60/ΕΚ, σφράγισε η καταδίκη της χώρας μας από το Ευρωπαικό Δικαστήριο.

Τα επιχειρήματα της ελληνικής πλευράς, η οποία έχει γνωρίσει βιβλικές καταστροφές από τα χτυπήματα του Ιανού, αλλά κυρίως του Daniel και του Elias δεν έπεισαν το Ευρωδικαστήριο, στο οποίο είχε παραπέμψει τη χώρα μας η Ευρωπαική Επιτροπή.

Αποτέλεσμα ήταν η Ελλάδα να καταδικαστεί για πρώτη φορά και μάλιστα την παγκόσμια ημέρα περιβάλλοντος, για την παράλειψή της να ενημερώσει τα σχέδια για τη διαχείριση των κινδύνων πλημμύρας στα 14 υδατικά διαμερίσματα της χώρας. Στο πλαίσιο της ενωσιακής πολιτικής στον τομέα των υδάτων, τα κράτη μέλη υποχρεούνται, βάσει οδηγίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, να επανεξετάζουν και να επικαιροποιούν τα σχέδια διαχείρισης των λεκανών απορροής. Επίσης, τα κράτη μέλη υποχρεούνται να διαβιβάζουν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και σε κάθε άλλο ενδιαφερόμενο κράτος μέλος αντίγραφα και επικαιροποιήσεις των σχεδίων αυτών εντός τριών μηνών από τη δημοσίευσή τους. Η οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με την αξιολόγηση και τη διαχείριση των κινδύνων πλημμύρας υποχρεώνει τα κράτη μέλη να αξιολογούν τους κινδύνους αυτούς και να καταρτίζουν χάρτες των πληττόμενων περιοχών και σχέδια για τη διαχείριση των κινδύνων. Τα σχέδια διαχείρισης των κινδύνων πλημμύρας υποβάλλονται σε επανεξέταση και επικαιροποίηση ανά εξαετία ενσωματώνοντας τα πλέον πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα. 

Ωστόσο, η Ελλάδα δεν κατάφερε να ολοκληρώσει και να υποβάλει εγκαίρως τον τρίτο κύκλο των σχεδίων διαχείρισης λεκανών απορροής ποταμού και τον δεύτερο κύκλο των σχεδίων πλημμυρικών κινδύνων, με τις προθεσμίες να λήγουν στις 22 Δεκεμβρίου 2021 και 22 Μαρτίου 2022 αντίστοιχα.

Σε ανακοίνωσή του το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας επισημαίνει ότι χώρα μας είναι πλέον έτοιμη και είχε ενημερώσει ότι λόγω των φυσικών καταστροφών που αντιμετώπισε, και συγκεκριμένα λόγω των πλημμυρών του Σεπτεμβρίου 2020 (Ιανός) και του Σεπτεμβρίου 2023 (Daniel), είχε καταστεί αναγκαία η λήψη ορισμένων μέτρων για την επανεξέταση των σχετικών δεδομένων.

«Η εκκρεμότητα, ωστόσο, έλαβε τέλος, καθώς ήδη έχει και τυπικά ολοκληρωθεί η 1η Αναθεώρηση των Σχεδίων Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας (ΣΔΚΠ) για τις Λεκάνες Απορροής Ποταμών της χώρας, σε εφαρμογή της Οδηγίας 2007/60/ΕΚ «για την αξιολόγηση και τη διαχείριση των κινδύνων πλημμύρας» με τη δημοσίευση σε ΦΕΚ και των τελευταίων ΣΔΚΠ», τονίζει το υπουργείο.

Οι καταστροφές ήταν το βασικό επιχείρημα στη φαρέτρα της ελληνικής πλευράς, η οποία είχε ζητήσει από την Κομισιόν την απόσυρση της προσφυγής, χωρίς όμως να το καταφέρει δεδομένου ότι η χώρα μας βρισκόταν ήδη εκτός προθεσμιών. Το επιχείρημα ωστόσο δεν έπεισε ούτε το Ευρωπαικό Δικαστήριο, καθώς από το διάστημα αυτό έχουν παρέλθει τέσσερα χρόνια.

Συγκεκριμένα, στην απόφαση επισημαίνεται πως «όσον αφορά τις περιστάσεις που προβάλλονται προς δικαιολόγηση της καθυστέρησης επανεξέτασης και επικαιροποίησης των σχεδίων διαχείρισης των κινδύνων πλημμύρας, και συγκεκριμένα, πρώτον, τις πυρκαγιές του Αυγούστου του 2023 καθώς και τις πλημμύρες του Σεπτεμβρίου του 2020 και του Σεπτεμβρίου του 2023, επισημαίνεται, ως προς τις πυρκαγιές και τις πλημμύρες του 2023, ότι, κατά τον χρόνο αυτόν, η Ελληνική Δημοκρατία δεν είχε συμμορφωθεί προς τις υποχρεώσεις που απορρέουν από την οδηγία 2007/60, δεδομένου ότι, βάσει του άρθρου 14, παράγραφος 3, της οδηγίας, τα σχέδια διαχείρισης των κινδύνων πλημμύρας έπρεπε να έχουν επανεξεταστεί και, ενδεχομένως, επικαιροποιηθεί το αργότερο έως τις 22 Δεκεμβρίου 2021 και, βάσει του άρθρου 15, παράγραφος 1, έπρεπε να έχουν κοινοποιηθεί στην Επιτροπή το αργότερο έως τις 22 Μαρτίου 2022.

Ως προς τις πλημμύρες του Σεπτεμβρίου του 2020, διαπιστώνεται ότι, μολονότι αυτές προηγήθηκαν της λήξης της προθεσμίας που προέβλεπε η οδηγία 2007/60 για την επανεξέταση και την επικαιροποίηση των σχεδίων διαχείρισης των κινδύνων πλημμύρας, εντούτοις η παράβαση των υποχρεώσεων που απορρέουν από την οδηγία εξακολουθεί να υφίσταται κατά την ημερομηνία έκδοσης της παρούσας αποφάσεως, ενώ έχουν παρέλθει περισσότερα από τέσσερα έτη από τα συγκεκριμένα περιστατικά».

Επιπλέον σημειώνεται ότι κατά πάγια νομολογία, ένα κράτος μέλος δεν μπορεί να επικαλεστεί διατάξεις, πρακτικές ή καταστάσεις της εσωτερικής του έννομης τάξης προκειμένου να δικαιολογήσει τη μη τήρηση των υποχρεώσεων που απορρέουν από το δίκαιο της Ένωσης.

Το υπουργείο, πάντως, παρά την καταδίκη βλέπει «ένα σημαντικό βήμα, αφενός για την πλήρη συμμόρφωση της χώρας μας προς την Οδηγία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αφετέρου για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των περιοχών που πλήττονται από πλημμύρες, την προστασία της ανθρώπινης ζωής, της περιουσίας και του φυσικού περιβάλλοντος, και εντάσσεται στον ευρύτερο σχεδιασμό για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής».

Πώς φτάσαμε στην καταδίκη

Ενα γαιτανάκι καθυστερήσεων, αιτημάτων για παρατασεις και μη συμμορφώσεων της χώρας μας σε ένα τόσο σημαντικό ζήτημα, όπως η προστασία από τις πλημμύρες κρύβεται πίσω από την καταδίκη. Το ιστορικό της υπόθεσης που οδήγησε στην καταδίκη της Ελλάδας ξεκίνησε στις 15 Φεβρουαρίου 2023 όταν η Επιτροπή απηύθυνε προειδοποιητική επιστολή σύμφωνα με την οποία η Ελλάδα αφενός,

• δεν είχε, έως τις 22 Δεκεμβρίου 2021, επανεξετάσει και επικαιροποιήσει για δεύτερη φορά τα σχέδια διαχείρισης των δεκατεσσάρων υδατικών διαμερισμάτων της χώρας, δηλαδή της Δυτικής Πελοποννήσου, της Βόρειας Πελοποννήσου, της Ανατολικής Πελοποννήσου, της Δυτικής Στερεάς Ελλάδας, της Ηπείρου, της Αττικής, της Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας, της Θεσσαλίας, της Δυτικής Μακεδονίας, της Κεντρικής Μακεδονίας, της Ανατολικής Μακεδονίας, της Θράκης, της Κρήτης και των νήσων του Αιγαίου Πελάγους, πέντε εκ των οποίων αποτελούν διεθνείς περιοχές λεκάνης απορροής ποταμού, και, αφετέρου,

• δεν είχε, έως τις 22 Μαρτίου 2022, διαβιβάσει αντίγραφα των εν λόγω επανεξετασθέντων και επικαιροποιημένων σχεδίων.

Στις 22 Μαρτίου 2023, η Ελλάδα ζήτησε να παραταθεί έως τις 16 Μαΐου της ίδιας χρονιάς η δίμηνη προθεσμία που της είχε θέσει η Επιτροπή για να απαντήσει στην προειδοποιητική επιστολή. Η Επιτροπή έκανε δεκτό το αίτημα αυτό. Οι ελληνικές αρχές γνωστοποίησαν στην Επιτροπή, με έγγραφο που της κοινοποιήθηκε στις 11 Μαΐου 2023, ότι τα τελικά σχέδια διαχείρισης λεκάνης απορροής ποταμού επρόκειτο να εγκριθούν σύντομα και να τεθούν στη διάθεση της Επιτροπής πριν από τη λήξη του έτους, τα δε σχέδια διαχείρισης των κινδύνων πλημμύρας επρόκειτο αμέσως να ολοκληρωθούν και θα διαβιβάζονταν στην Επιτροπή τον Αύγουστο του 2024.

Η χώρα μας έχασε για ακόμα μία φορά τις προθεσμίες με αποτέλεσμα να δεχτεί στις 16 Νοεμβρίου 2023 αιτιολογημένη γνώμη από την Κομισιόν, με την οποία την καλούσε να συμμορφωθεί εντός προθεσμίας δύο μηνών. Οι ελληνικές αρχές απάντησαν στις 22 Δεκεμβρίου 2023, σημειώνοντας ότι η κατάρτιση του δεύτερου κύκλου των σχεδίων διαχείρισης των κινδύνων πλημμύρας για τα δεκατέσσερα υδατικά διαμερίσματα βρισκόταν σε εξέλιξη και ότι τα σχέδια αυτά επρόκειτο να τεθούν στη διάθεση της Επιτροπής τον Αύγουστο του 2024.

Η Ελλάδα επανέρχεται τον Μάρτιο του 2024 ενημερώνοντας ότι η έγκριση του τρίτου κύκλου των σχεδίων διαχείρισης λεκάνης απορροής ποταμού όσον αφορά τα πέντε εκ των δεκατεσσάρων υδατικών διαμερισμάτων της χώρας, δηλαδή της Δυτικής Πελοποννήσου, της Ηπείρου, της Αττικής, της Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας και της Κεντρικής Μακεδονίας, προβλεπόταν για τον Μάρτιο του 2024, η δε αντίστοιχη έγκριση όσον αφορά τα λοιπά διαμερίσματα προβλεπόταν για τον Απρίλιο του 2024, κάτι το οποίο οδήγησε στην προσφυγή της Ευρωπαικής Επιτροπής.

Καταδίκη και από την αντιπολίτευση

«Ντροπιαστική επιβεβαίωση της κρατικής αδράνειας στον κρίσιμο τομέα της περιβαλλοντικής και πολιτικής προστασίας», χαρακτηρίζει την καταδίκη της Ελλάδας από το Ευρωπαικό Δικαστήριο ο Μανώλης Χριστοδουλάκης, υπεύθυνος ΚΤΕ Περιβάλλοντος του ΠΑΣΟΚ.

Σε ανακοίνωσή του κατηγορεί την κυβέρνηση της ΝΔ ότι:

• Επέδειξε πρωτοφανή ολιγωρία στην τήρηση των δεσμεύσεων απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

• Αδιαφόρησε για την επικαιροποίηση των σχεδίων διαχείρισης κινδύνων πλημμύρας, παρά τα τραγικά γεγονότα που προηγήθηκαν και τις επανειλημμένες προειδοποιήσεις μας.

• Υποβάθμισε την αξία της πρόληψης, αντιμετωπίζοντας μια κρίσιμη υποχρέωση ως τυπική γραφειοκρατική διαδικασία

«Η Ελλάδα εκτίθεται διεθνώς και οι πολίτες της καλούνται, για ακόμη μια φορά, να πληρώσουν το τίμημα της κρατικής ανευθυνότητας, όχι μόνο λόγω των ενδεχόμενων οικονομικών κυρώσεων, αλλά λόγω της συνεχιζόμενης ολιγωρίας έναντι ενός οργανωμένου σχεδίου που θα αποτρέψει την απειλή για τις ζωές, τις περιουσίες και το περιβάλλον, που αυτονόητα εντείνεται από την κλιματική κρίση», επισημαίνει προσθέτοντας πως αυτό που λείπει από τη χώρα είναι η πολιτική βούληση, καθώς «η κυβέρνηση λειτουργεί χωρίς στρατηγική, χωρίς προληπτικό σχεδιασμό, χωρίς σεβασμό στις ζωές και τις ανάγκες των τοπικών κοινωνιών».

Ο κ. Χριστοδουλάκης καλεί την κυβέρνηση να αναλάβει τις ευθύνες της, να προχωρήσει στην άμεση και ολοκληρωμένη επικαιροποίηση των σχεδίων και να θωρακίσει την Ελλάδα απέναντι στον πλημμυρικό κίνδυνο.

Για συνεχιζόμενη αδράνεια κατηγορεί την κυβέρνηση και ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ και τομεάρχης Περιβάλλοντος, Μίλτος Ζαμπάρας.

«Ζούμε σε εποχή κλιματικής κρίσης. Οι ακραίες βροχοπτώσεις, οι παρατεταμένες ξηρασίες, οι καταστροφικές πλημμύρες δεν είναι πια εξαιρέσεις αλλά κανόνας. Και ενώ οι επιστήμονες προειδοποιούν, οι πολίτες πληρώνουν το τίμημα και οι ευρωπαϊκοί θεσμοί επιβάλλουν ποινές, η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας σφυρίζει αδιάφορα», σημειώνει ο κ. Ζαμπάρας προσθέτοντας πως «η δήθεν αριστεία της κυβέρνησης καταρρέει μπροστά στην πραγματικότητα: αδιαφορία, ανικανότητα, και εγκληματική καθυστέρηση σε θέματα που αφορούν τη ζωή και την ασφάλεια των πολιτών. Όσο η κυβέρνηση συνεχίζει να πανηγυρίζει για υποτιθέμενα επιτεύγματα, τόσο η σκληρή πραγματικότητα θα την εκθέτει. Από εδώ και πέρα, για κάθε καταστροφή που θα μπορούσε να είχε προληφθεί, η ευθύνη θα τους βαραίνει ακέραια», καταλήγει.

Διαβάστε ακόμη

Οι λόγοι πίσω από την επίθεση Μητσοτάκη στον Τσίπρα, το άδειασμα στον Γεραπετρίτη για το «κάζο» με τον Χαφτάρ και ο πληθωρισμός που διαρκώς καλπάζει

Μετρό Θεσσαλονίκης: Πρόκληση ο συγκερασμός των έξι συμβάσεων προς την Καλαμαριά - Σε ρόλο συντονιστή ο Aktor

«Να το πω να ξαλαφρώσω» - Πώς οι αστυνομικοί απέσπασαν την ομολογία της Ειρήνης Μουρτζούκου

Μεταναστευτικό: Νέο πακέτο μέτρων ανακοίνωσε η κυβέρνηση - Πως βλέπει η Αθήνα τις κινήσεις Χαφτάρ