┋ Σινεμά ┋ 20.01.2022 12:55

Οι ταινίες της εβδομάδας: Μπέργκμαν, οσκαρικός Γκιγιέρμο Ντελ Τόρο και δυο διαμάντια από Ιράν και Παλαιστίνη

🕛 χρόνος ανάγνωσης: 11 λεπτά ┋

Από τις σπάνιες φορές που παρατηρείται τέτοιος συνωστισμός εξαιρετικών ταινιών, μέσα σε μια εβδομάδα. Το πολλά υποσχόμενο πρόγραμμα, που ξεκινά απόψε, συνθέτουν οι τέσσερις νέες ταινίες «Το Μονοπάτι των Χαμένων Ψυχών», του οσκαρικού Γκιγιέρμο Ντελ Τόρο, το ιρανικό δράμα «Έρημη Χώρα», η παλαιστινιακή κομεντί «Γάζα Αγάπη μου» και το ελληνικό ντοκιμαντέρ του Γιάννη Αποστολίδη «Latin Noir». Επιπλέον, προβάλλεται σε επανέκδοση και ψηφιακές κόπιες το αριστουργηματικό δράμα του Ίνγκμαρ Μπέργκμαν «Σκηνές από ένα Γάμο» από το μακρινό 1974, αλλά πάντα ιδιαιτέρως επίκαιρο.

Το Μονοπάτι των Χαμένων Ψυχών (Nightmare Alley). Δραματικό θρίλερ, αμερικανικής παραγωγής του 2021, σε σκηνοθεσία Γκιγιέρμο Ντελ Τόρο, με τους Μπράντλεϊ Κούπερ, Κέιτ Μπλάνσετ, Ρούνι Μάρα, Τόνι Κολέτ, Γουίλεμ Νταφόε, Ρον Πέρλμαν, Ντέιβιντ Στράθερν κ.ά.

Υποβλητικό ατμοσφαιρικό νεονουάρ, που συνδυάζει το ψυχολογικό θρίλερ με το δράμα και το μυστήριο, από τον οσκαρικό Γκιγιέρμο Ντελ Τόρο («Η Μορφή του Νερού», «Ο Λαβύρινθος του Πάνα») διαθέτοντας κι ένα λαμπρό καστ αστέρων και αξιοπρόσεκτους καρατερίστες -από Μπράντλεϊ Κούπερ, Κέιτ Μπλάνσετ και Τόνι Κολέτ, μέχρι Γουίλεμ Νταφόε, Ρούνι Μάρα και Ρον Πέρλμαν.

Ο Μεξικανός σκηνοθέτης, βασισμένος στο βιβλίο του Γουίλιαμ Λίντσεϊ Γκρέσαμ «Nightmare Alley», το οποίο είχε μεταφέρει στον κινηματογράφο το 1946 ο Έντμουντ Γκούλντινγκ με τον Τάιρον Πάουερ στον καλύτερο ρόλο της ζωής του, δεν κάνει ένα ριμέικ της παλιάς, κλασικής πια ταινίας, καθώς το προσεγγίζει με διαφορετική και νεωτερική ματιά.

Το στόρι μάς μεταφέρει στη δεκαετία του ‘30, έχοντας ως κεντρικό ήρωα έναν φιλόδοξο, χαρισματικό και συνάμα αριβίστα άνδρα, που έχει ως στόχο να πετύχει πατώντας στην κυριολεξία επί πτωμάτων, πουλώντας την ψυχή του στο διάβολο. Θα βρει δουλειά σε έναν περιοδεύοντα θίασο, ένα σόου τεράτων και τερατόμορφων, όπου εργάζονται, μέσα στην αχρειότητα, κάποιοι παράξενοι τύποι, στα όρια του περιθωρίου και πλέοντας στο αλκοόλ. Εκεί θα συνειδητοποιήσει το χάρισμά του να χειραγωγεί τους ανθρώπους και θα ξανοιχτεί στους κόλπους της υψηλής κοινωνίας βάζοντας στο στόχαστρό του έναν μεγιστάνα, με τη βοήθεια μίας ψυχολόγου, επικίνδυνη όσο δεν φαντάζεται.

Ο Ντελ Τόρο, κλιμακώνει αργά το μυστήριο και την αγωνία, πετυχαίνει σε μεγάλο βαθμό να δώσει το κλίμα τής εποχής, αξιοποιώντας την εξαιρετική και σκοτεινή φωτογραφία, αναδεικνύοντας την ηθική αλλοτρίωση ενός μικρόκοσμου που, όμως, μέσα από το φακό του μεγεθύνεται, γενικεύεται, κυριεύει. Το μήνυμα για τον ηθικό ευτελισμό, τον εκτεταμένο αριβισμό, την τρέλα της εξουσίας που οδηγεί την ανθρωπότητα σε βαθύτερα σκοτάδια, είναι σαφές, αν και δίνει την αίσθηση του ανολοκλήρωτου.

ΜΕ ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ… O χαρισματικός και φιλόδοξος Στάντον Καρλάιλ γίνεται μέλος ενός περιοδεύοντα θιάσου και κερδίζει την εύνοια του μέντιουμ Ζίνα και του συζύγου της Πιτ. Σύντομα, θα χρησιμοποιεί τις νέες του γνώσεις για να κάνει κομπίνες σε βάρος της πλούσιας ελίτ της Νέας Υόρκης του 1940. Έχοντας την αγνή Μόλι πιστή στο πλευρό του, ο Στάντον καταστρώνει ένα κόλπο με στόχο έναν μεγιστάνα, με τη βοήθεια μιας μυστηριώδους ψυχιάτρου που μπορεί να είναι και η πιο επικίνδυνη αντίπαλός του.

Έρημη Χώρα (The Wasteland). Δραματική ταινία, ιρανικής παραγωγής του 2020, σε σκηνοθεσία Αχμάντ Μπαχραμί, με τους Αλί Μπαγκερί, Ματζίντ Φαρχάνγκ, Τουράζ Αλβάντ, Φαρούχ Νεμάτι κ.ά.

Εικαστικά μεγαλειώδες δράμα, σε ασπρόμαυρο, δείγμα της σπουδαίας ιρανικής σχολής, από τον «πρωτάρη» Αχμάντ Μπαχραμί, ο οποίος εκτός από το ταλέντο του δείχνει ότι διαθέτει και βαθιά σκέψη, αλλά και τον τρόπο να τη μετουσιώνει σε υποβλητικές εικόνες, να κάνει έναν σπουδαίο κινηματογράφο, που μας θυμίζει αλλοτινές εποχές. Μία ταινία απ’ αυτές που όσο περνά ο χρόνος τόσο περισσότερο σε μαγεύει, σε εθίζει, σε καθηλώνει και που δικαιολογημένα βραβεύτηκε διπλά στο φεστιβάλ της Βενετίας κι έχει διακριθεί σε πολλά άλλα φεστιβάλ.

Μπορεί η αργόσυρτη ανάπτυξη του φιλμ να ξενίσει λίγο κάποιους θεατές, αλλά γρήγορα θα νιώσουν ότι βρίσκονται μύστες μιας κινηματογραφικής τελετουργίας, απ’ αυτές που στους παλαιότερους σινεφίλ θα τους φέρει στο μυαλό τον Κουροσάβα της ακμής ή ακόμη και τον Ταρκόφσκι. Κι επιπλέον ένα στόρι -ένας ιδιοκτήτης εργοστασίου τούβλων θέλει να το κλείσει αφήνοντας στο δρόμο τους εργάτες και τον επιστάτη του, ο οποίος πάντα εξομάλυνε τις σχέσεις εργαζομένων ιδιοκτήτη και θα πρέπει για πρώτη φορά να εναντιωθεί στο αφεντικό του, μία παραβολή για την εξουσία και τους μηχανισμούς χειραγώγησης αλλά και αλλοτρίωσης. Και ταυτόχρονα, μια ιστορία καταδικασμένης ερωτικής σχέσης, αποδεικνύοντας ότι οι μεγάλες αγάπες μπορούν να ανθίσουν και στο σκονισμένο, άνυδρο φτωχικό μέρος, μια απομακρυσμένη περιοχή, ξεχασμένη κι από τον θεό.

Ένα έργο τέχνης, που φτάνει στα ύψη και λόγω της απίστευτης δουλειάς στη φωτογραφία, με άψογο καδράρισμα και που δίνει την πρέπουσα ένταση στο λευκό και το μαύρο, το φως της ζωής και τις σκιές που λαβώνουν τις καρδιές, αναδεικνύει τη σκληρή ξηρότητα του αφιλόξενου τοπίου, όπου διαδραματίζεται μια σπλαχνική ιστορία και ο κεντρικός ήρωας συμβολίζει την ουσία της ανιδιοτέλειας. Με μακρά συνεχή τράβελιγκ, ο Μπαχραμί μοντάρει το στόρι του εμπνευσμένα, ενώ σχολιάζει και θέματα ταμπού για το Ιράν, όπως είναι το αλκοόλ, οι εξωσυζυγικές σχέσεις, η φυλετική διαφορετικότητα, αλλά και την ασυνειδησία του επιχειρηματία. Γιατί ένα κλείσιμο εργοστασίου για νέα κέρδη μπορεί να είναι καθημερινότητα στη Δύση, αλλά στο Ιράν είναι μάλλον ένα λυπηρό γεγονός, ένα φαινόμενο παρακμής.

Κορυφώνοντας την ιστορία του ο Μπαχραμί θα μας οδηγήσει στο κατάμαυρο φινάλε, που πετάει σπίθες από τις ιδέες του δημιουργού της, ο οποίος έχει και τη συμπαράσταση ενός αξιόλογου καστ, αλλά κι ενός τεχνικού επιτελείου, που αποδεικνύει ότι το χρήμα δεν είναι το παν στο σινεμά.

ΜΕ ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ.. Σε ένα απομακρυσμένο παραδοσιακό εργοστάσιο οικοδομικών υλικών ο επιστάτης Λοτφολά αποτελεί για χρόνια τον επιτυχημένο ενδιάμεσο ανάμεσα στον ιδιοκτήτη του και τους εργάτες, ένα πειθήνιο όργανο έτοιμο να κατευνάσει οποιαδήποτε αντίδραση. Όταν ανακαλύπτει ότι ο ιδιοκτήτης τού εργοστασίου σκοπεύει να το κλείσει και να αφήσει τους εργάτες στο δρόμο θα αναγκαστεί για πρώτη φορά να πάρει μια διαφορετική θέση για να προστατέψει τη γυναίκα με την οποία είναι ερωτευμένος.

Γάζα, Αγάπη Μου (Gaza Mon Amour). Δραματική κομεντί, Παλαιστινιακής, Γαλλικής και Γερμανικής παραγωγής του 2020, σε σκηνοθεσία Ταρζάν Νάσερ και Άραμπ Νάσερ, με τους Σαλίμ Ντου, Ιάμ Αμπάς, Μάισα Άμπτ Ελχάντι, Τζορτζ Ισκαντάρ κ.ά.

Μια ευχάριστη έκπληξη από την Παλαιστίνη, είναι τούτη η ανάλαφρη δραματική κομεντί των αδερφών Νάσερ, που προβλήθηκε στα φεστιβάλ Βενετίας, Τορόντο και Θεσσαλονίκης, κερδίζοντας τις εντυπώσεις, αλλά και αποδεικνύοντας ότι υπάρχει ζωή ακόμη και κάτω από την αυστηρή επιτήρηση των ισραηλινών drones και των άλλων απάνθρωπων μέτρων ασφαλείας στη Γάζα. Άνθρωποι που κάνουν όνειρα, που πιστεύουν ακόμη στον έρωτα, πέρα από προκαταλήψεις και τα οδυνηρά εμπόδια μιας δύσκολης καθημερινότητας. Την ιστορία ενός 65χρονου ψαρά που ερωτεύεται μία μεσήλικη γυναίκα και όταν ανακαλύπτει ένα αρχαίο άγαλμα στα δίχτυα του, πιστεύει ότι μπορεί να αλλάξει και τη ζωή του.

Ένα μικρό φιλμ (στο μάτι), μία απλή ιστορία, που μας θυμίζει τον ιταλικό νεορεαλισμό, τον οποίο συνδυάζει εύστοχα με τον μαγικό ρεαλισμό και την κωμωδία του παραλόγου. Άλλωστε, οι απάνθρωπες συνθήκες στη Γάζα είναι και παράλογες και μπορούν να αντιμετωπιστούν, εκτός από τον άνισο αγώνα ενός λαού, μόνο με το χιούμορ, με τη διακριτική διακωμώδηση, την αισιοδοξία ότι όλα αυτά κάποτε μπορεί να είναι παρελθόν.

Τα αδέλφια Νάσερ εστιάζοντας στη ρομαντική ιστορία των δυο μεσήλικων αλλά και την καθημερινότητα σε μία από τις πολυπληθέστερες πόλεις του κόσμου, αφήνουν διακριτικά να αναπτύσσεται και ο πολιτικός σχολιασμός για όσα συμβαίνουν στη Γάζα, χωρίς να τους κυριεύσει το δικαιολογημένο αίσθημα της μαχητικότητας, να φωνάξουν για την καταπάτηση των στοιχειωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Έτσι, ο θεατής, βλέποντας μια γλυκιά ιστορία αγάπης, ασυναίσθητα θα παρατηρήσει και το πλαίσιο που αναπτύσσεται αυτή, για να συνειδητοποιήσει την κατάσταση που επικρατεί στη Γάζα.

Συμπαθέστατο το πρωταγωνιστικό ζευγάρι Σαλίμ Ντου και Ιάμ Αμπάς, μπαίνουν με λιτότητα και φυσικότητα στους χαρακτήρες που υποδύονται, ενώ δεν περνά απαρατήρητη και η βαθιά γοητεία που εκπέμπουν οι γυναικείες παρουσίες στο φιλμ.

ΜΕ ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ… Γάζα, σήμερα. Ο 65χρονος ψαράς Ίσσα είναι κρυφά ερωτευμένος με τη Σιχάμ, μια γυναίκα που δουλεύει στην αγορά με την κόρη της. Όταν ανακαλύπτει ένα αρχαίο άγαλμα του Απόλλωνα στα δίχτυα του, η Σιχάμ τον βοηθάει να το κρύψει, ενώ εκείνος νιώθει ότι η ζωή του θα αλλάξει για πάντα.

Προβάλλονται ακόμη οι ταινίες:

Latin Noir. Εξαιρετικού ενδιαφέροντος ντοκιμαντέρ του Ανδρέα Αποστολίδη, που μας ταξιδεύει στην αστυνομική λογοτεχνία της Λατινικής Αμερικής. Ο βραβευμένος σκηνοθέτης και συγγραφέας αστυνομικών μυθιστορημάτων, διερευνά πώς αυτή η γενιά συγγραφέων οδηγήθηκε στη συγγραφή νουάρ αστυνομικών ιστοριών μυστηρίου, σε μια προσπάθεια να αντιμετωπίσει την ωμή κρατική βία, την αυξημένη εγκληματικότητα παραστρατιωτικών, τις συνεχείς παρεμβάσεις των ΗΠΑ, από το 1970 μέχρι και σήμερα. Όπως λέει και ο Μεξικανοός συγγραφέας Πάκο Iγνάσιο Tάιμπο II, «πώς να γράψεις ένα αστυνομικό μυθιστόρημα σε μια χώρα που ο βασικός εγκληματίας είναι το κράτος;».

Και όμως θα βρεθούν αρκετοί αξιόλογοι συγγραφείς που θα βρουν τον τρόπο για να αναδείξουν τη δυσχερή, επιεικώς, κατάσταση στις χώρες τους. Έτσι, από το Μπουένος Άιρες, στο Σαντιάγο, την Πόλη του Μεξικού και τη Λίμα, θα εντοπιστούν οι λογοτεχνικοί ήρωες των αστυνομικών μυθιστορημάτων -ντετέκτιβ, δημοσιογράφοι, εισαγγελείς κλπ- που γίνονται μάρτυρες και ξεναγοί ενός κόσμου που μεταμορφώνεται ριζικά μέσα από επαναστάσεις, πραξικοπήματα, εμφυλίους, οικονομικές κρίσεις και κοινωνικές ανατροπές. Αξιοθαύμαστοι λαοί, που πολλές φορές λοιδορούνται από τον ανεπτυγμένο κόσμο, ως τελευταία άμυνα μιας διάχυτης μικροψυχίας και μιας αίσθησης ότι η περηφάνια, το θάρρος και η θυσία δεν ανήκει πλέον στον ορθολογικό πολιτισμένο κόσμο...

Σκηνές από ένα Γάμο (Scenes from a Marriage). Επιτομή της συζυγικής ζωής κατά τον Ίνγκμαρ Μπέργκμαν, σε μία επανέκδοση με ψηφιακές κόπιες, που έρχεται ίσως την πιο κατάλληλη στιγμή, καθώς τα δύο χρόνια πανδημίας φανερώνουν ότι πίσω από ”ζηλευτούς” γάμους, κρύβεται ο αλληλοσπαραγμός των ζευγαριών. Όμως, όλα αυτά δεν τα γνώριζε το 1974 ο Μπέργκμαν, ο οποίος, ωστόσο, μπορούσε να διακρίνει το πρόβλημα των σχέσεων ανάμεσα σε ένα παντρεμένο ζευγάρι, όπως αυτό της ιστορίας του, με έναν καθηγητή πανεπιστημίου και μια δικηγόρο, που κρύβουν επιμελώς την προβληματική τους σχέση, μέχρι να έρθει η ώρα να απελευθερωθούν από τα δεσμά του γάμου.

Και αυτό γιατί η ταινία του ως ένα βαθμό αποτελεί και ένα σημαντικό σχόλιο για την κορυφαία αρχέγονη σύμβαση της ανθρωπότητας, τον γάμο. Ένα αριστοτεχνικό φιλμ, καθώς ο μεγάλος Σουηδός σκηνοθέτης, που σχεδόν σε όλα του τα φιλμ εστίαζε στις διαπροσωπικές σχέσεις, με κινήσεις χειρουργού παρακολουθεί την καθημερινή φθορά του ζευγαριού και με αργό, σχεδόν βασανιστικό τρόπο, αποκαλύπτει όλα αυτά που σκοτώνουν τη σχέση τους. Πρωταγωνιστούν πραγματικά αξιοθαύμαστα οι Λιβ Ούλμαν, Έρλαντ Γιόζεφσον και Μπίμπι Άντερσον.

*Πηγή ΑΠΕ