Daily Sabah: Μπορεί να σταθεί συμφωνία ΑΟΖ με τη Συρία;

Η Τουρκία φαίνεται να δοκιμάζει τις δυνατότητες για μια συμφωνία ΑΟΖ με τη Συρία

🕛 χρόνος ανάγνωσης: 6 λεπτά ┋

Η Τουρκία φαίνεται να δοκιμάζει τις δυνατότητες για μια συμφωνία ΑΟΖ με τη Συρία, σε μια περίοδο που οι διπλωματικές σχέσεις των δύο χωρών χαρακτηρίζονται από αγαστή συνεργασία μεν, αλλά με πολλά ιστορικά και νομικά κατάλοιπα εμπόδια του παρελθόντος.

Το άρθρο του καθηγητή Γιουτζέλ Ατζέρ, μέσω του τουρκικού think tank SETA, πλησίον της τουρκικής κυβέρνησης, αποκαλύπτει τα σχέδια της τουρκικής πολιτικής για τη σύναψη μίας τέτοιας συμφωνίας, αλλά και τα πολλά εμπόδια, που ξεκινούν από τις νομικές ασάφειες που ισχύουν μέχρι το προσωρινό καθεστώς της συριακής κυβέρνησης.

«Η σχεδιαζόμενη διαδικασία οριοθέτησης Τουρκίας-Συρίας θα μπορούσε να ενισχύσει τα δικαιώματα της Τουρκίας, της Συρίας και της ΤΔΒΚ στη θάλασσα, καθώς και τη συνεργασία μεταξύ των παραγόντων», αναφέρει χαρακτηριστικά ο καθηγητής.

Ανυπαρξία συμφωνίας για χωρικά ύδατα

Πέραν του γεγονότος ότι η Συρία επισήμως δεν έχει αναγνωρίσει την παραχώρηση της Αντιόχειας στην Τουρκία, γεγονός που απαιτείται να λυθεί, πριν προχωρήσει οποιαδήποτε κουβέντα για οριοθέτηση ΑΟΖ, καθώς τα θαλάσσια σύνορα της Αντιόχειας αμφισβητούνται μαζί με το ηπειρωτικό κομμάτι της από τη Δαμασκό, οι δύο χώρες δεν έχουν οριοθετήσει καν τα χωρικά τους ύδατα στην επίμαχη θαλάσσια περιοχή.

Η ιστορία της μη οριοθέτησης θαλάσσιων συνόρων μεταξύ Τουρκίας και Συρίας αποτελεί από μόνη της παράγοντα πολυπλοκότητας. Μετά την επιδείνωση των σχέσεων των δύο χωρών το 2011, οι συνομιλίες, που είχαν ξεκινήσει, για τη χάραξη θαλάσσιων ορίων και χωρικών υδάτων πάγωσαν.

Πλεονεκτήματα και νομικές δυσκολίες

Η πρόταση για οριοθέτηση θαλάσσιων συνόρων με τη Συρία φαίνεται να βασίζεται σε μια προσεκτικά υπολογισμένη λογική της Άγκυρας, συνδυάζοντας τα «κεκτημένα» της στην Ανατ. Μεσόγειο με την πολιτική γεωμετρία. Σύμφωνα με τον Τούρκο καθηγητή, η Άγκυρα σκέφτεται να παραχωρήσει ΑΟΖ στο ψευδοκράτος και παράλληλα να επεκτείνει τη δική της ΑΟΖ προς τη νότια ζώνη, ανάμεσα στις θαλάσσιες περιοχές της ΤΔΒΚ και της Συρίας.

«Οι υποστηρικτές της πρότασης υποστηρίζουν ότι μια συμφωνία για τα θαλάσσια σύνορα που θα συναφθεί από την Τουρκία, η οποία έχει πλεονεκτική θέση σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο λόγω της σχετικά μεγαλύτερης ακτογραμμής της στην Ανατολική Μεσόγειο, με τη Συρία θα παρείχε στην Τουρκία σχετικά ευρύτερες θαλάσσιες περιοχές.

Σύμφωνα με την πρόταση, τουρκικές περιοχές θαλάσσιας δικαιοδοσίας θα εκχωρηθούν στην Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου (ΤΔΒΚ), αλλά μέρος και της τουρκικής ΑΟΖ θα μπορούσε νόμιμα να εκτείνεται προς τα νότια, μεταξύ των θαλάσσιων ζωνών της ΤΔΒΚ και της Συρίας. Πέρα από το εάν είναι νομικά εφικτό ένα τέτοιο σύνορο θαλάσσιας δικαιοδοσίας, ορισμένα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα μιας πιθανής συμφωνίας για τα θαλάσσια σύνορα μεταξύ Τουρκίας και Συρίας θα πρέπει να εξεταστούν σε αυτό το στάδιο».

Παράλληλα, διαφαίνεται και ενεργειακός στόχος.

«Με τον καθορισμό των θαλάσσιων συνόρων, η γνώση και η εμπειρία, οι υποδομές και η τεχνολογία της Τουρκίας θα προσφέρουν επίσης στη Συρία ένα πλεονέκτημα όσον αφορά τις έρευνες για ενέργεια. Από την άλλη πλευρά, μπορεί να ειπωθεί ότι ο ισχυρός περιφερειακός ρόλος της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο μπορεί επίσης να βοηθήσει τη Συρία να ενισχύσει τις σχέσεις της με άλλους περιφερειακούς παράγοντες», σημειώνει ο καθηγητής.

Ωστόσο, η προσπάθεια συμπερίληψης της ΤΔΒΚ εγείρει σοβαρές αμφιβολίες. Θα μπορέσει η Συρία να αναγνωρίσει την ΤΔΒΚ, έστω de facto, χωρίς να προκληθούν διεθνείς αντιδράσεις;

«Εάν η ΤΔΒΚ μπορέσει να συμπεριληφθεί στη συμφωνία για τα θαλάσσια σύνορα Τουρκίας-Συρίας, όχι μόνο θα αποτρέψει τις μαξιμαλιστικές απαιτήσεις της ελληνοκυπριακής διοίκησης και τον σφετερισμό των δικαιωμάτων της ΤΔΒΚ, αλλά θα ανοίξει επίσης το δρόμο για την ΤΔΒΚ να αναγνωριστεί από τη Συρία, τουλάχιστον de facto».

Τα νομικά αγκάθια

Παρά τα υποσχόμενα οφέλη, ο Τούρκος καθηγητής υπογραμμίζει την ανάγκη προσοχής.

«Παρά τα πλεονεκτήματα της συμφωνίας για τα θαλάσσια σύνορα Τουρκίας-Συρίας, πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι η διαδικασία καθορισμού των ορίων της περιοχής θαλάσσιας δικαιοδοσίας εκτός των χωρικών υδάτων σε αυτό το στάδιο απαιτεί κάποια προσοχή».

Το προσωρινό καθεστώς της συριακής κυβέρνησης αποτελεί σοβαρό εμπόδιο, καθώς μπορεί να γίνει αφορμή για αμφισβήτηση της νομιμότητας της συμφωνίας. Επιπλέον, η προσδοκία ότι η Συρία θα αναγνωρίσει το ψευδοκράτος ίσως θεωρείται ανέφικτη σε αυτό το στάδιο, κατά τον Γιουτζέλ Ατζέρ.

«Πρώτα απ 'όλα, μια πιθανή συμφωνία δεν θα πρέπει να έρχεται σε αντίθεση με τις νομικές αρχές που εφαρμόζονται για την Οριοθέτηση της Ηπειρωτικής Υφαλοκρηπίδας που υπογράφηκε μεταξύ της Τουρκίας και της ΤΔΒΚ το 2011. Διαφορετικά, θα έρχεται σε αντίθεση με τις διεθνείς νομικές αρχές που έχει τονίσει η Τουρκία εδώ και χρόνια ως βάση για τον καθορισμό των θαλάσσιων συνόρων τόσο στην Ανατολική Μεσόγειο όσο και στο Αιγαίο Πέλαγος και θα μπορούσε να βλάψει τη νομική θέση της Τουρκίας. Με άλλα λόγια, εάν μια πιθανή διαδικασία οριοθέτησης της περιοχής θαλάσσιας δικαιοδοσίας καλύπτει τις περιοχές στα ανοικτά των ακτών της ΤΔΒΚ, η ΤΔΒΚ θα πρέπει επίσης να είναι ένα από τα μέρη στη διαδικασία.

Αυτό ακριβώς το ζήτημα μπορεί να μας οδηγήσει να αμφισβητήσουμε την καταλληλότητα της χρονικής στιγμής της πιθανής συμφωνίας οριοθέτησης Τουρκίας-Συρίας. Το γεγονός ότι η κυβέρνηση στη Συρία είναι προσωρινή καθιστά ευαίσθητες τις σχέσεις αυτής της κυβέρνησης με άλλες χώρες. Σε αυτό το στάδιο, η προσδοκία από τη συριακή κυβέρνηση να αναγνωρίσει την ΤΔΒΚ δεν θα ήταν απλώς μια επίκαιρη προσδοκία.

Επιπλέον, ο προσωρινός χαρακτήρας της κυβέρνησης θα προκαλέσει κριτική σε οποιαδήποτε συμφωνία για τα σύνορα θαλάσσιας δικαιοδοσίας. Αν και θα ήταν απολύτως νόμιμο για την τρέχουσα προσωρινή κυβέρνηση να συνάψει μια τέτοια συμφωνία, είναι πιθανό ότι ορισμένες χώρες θα ήθελαν να αμφισβητήσουν την πιθανή συμφωνία χρησιμοποιώντας το προσωρινό’ καθεστώς ως δικαιολογία», υπογραμμίζει ο καθηγητής, φέρνοντας στο νου το παράδειγμα της Λιβύης....

Χρειάζεται «σωστό timing»

Το άρθρο καταλήγει ότι ο χρόνος και η στρατηγική έχουν κρίσιμη σημασία.

«Η πιο λογική προσέγγιση θα ήταν η σύναψη συμφωνίας για σύνορα για τα χωρικά ύδατα Τουρκίας-Συρίας», σημειώνεται.

«Ενώ τα θαλάσσια σύνορα Τουρκίας-Συρίας είναι απαραίτητα τόσο για τα χωρικά ύδατα όσο και για τις θαλάσσιες περιοχές, όπως η υφαλοκρηπίδα και η αποκλειστική οικονομική ζώνη, η φύση και ο χρόνος τους θα πρέπει να επιλεγούν σωστά», αναφέρει ο Ατζέρ, καλώντας την Άγκυρα να σταθμίσει τα νομικά δεδομένα και τις πολιτικές συνθήκες πριν επιχειρήσει να χαράξει γραμμές σε μια θάλασσα γεμάτη αβεβαιότητες...

Διαβάστε ακόμη