Ο Καραμανλής και η κινεζική διαδρομή του Πειραιά - Οι βάσεις της ελληνοκινεζικής σχέσης

Η πρόσφατη αντιπαράθεση γύρω από τη συμμετοχή της COSCO στον ΟΛΠ, οι παρεμβάσεις της νέας Αμερικανίδας Πρέσβειρας, Κίμπερλι Γκίλφοϊλ και η άμεση αντίδραση του Πεκίνου (μέσω της σκληρής απάντησης της Κινεζικής Πρεσβείας) έφεραν ξανά στο προσκήνιο μια υπόθεση που ξεκινά σχεδόν δύο δεκαετίες πριν. Η επιστροφή του Κώστα Καραμανλή σε δημόσια εκδήλωση του Ελληνοκινεζικού Επιμελητηρίου, όπου τιμήθηκε για την συμβολή του στις σχέσεις Αθήνας - Πεκίνου, λειτούργησε ως υπενθύμιση του ρόλου του στη διαμόρφωση μιας στρατηγικής επιλογής που εξακολουθεί να επηρεάζει τις ισορροπίες της χώρας.

Το ερώτημα που τίθεται σήμερα δεν αφορά μόνο στο παρελθόν, αλλά κυρίως στο πώς αυτό διαμορφώνει τις σημερινές διπλωματικές και γεωοικονομικές προκλήσεις για την Ελλάδα. Η πολιτική Καραμανλή για την Κίνα επανεκτιμάται εκ των πραγμάτων μέσα από τις εξελίξεις, αλλά και μέσα από τον τρόπο που αυτές αναδεικνύουν πόσο βαθιές είναι οι ρίζες της τρέχουσας συγκυρίας.

Η αρχή μιας στρατηγικής πορείας: Η περίοδος 2004-2009

Όταν ο Κώστας Καραμανλής ανέλαβε την πρωθυπουργία, η εξωτερική πολιτική της Ελλάδας χαρακτηριζόταν από μια πιο συμβατική προσέγγιση. Εκείνος επέλεξε να εντάξει στην ατζέντα του μια πολυδιάστατη εκδοχή οικονομικής διπλωματίας, αξιοποιώντας τη ναυτιλία και τις λιμενικές υποδομές ως βασικούς άξονες.

Η απόφαση να δοθεί έμφαση στην Κίνα δεν προέκυψε τυχαία. Ήταν αποτέλεσμα συγκερασμού συγκυριών: από τη διαδοχική διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων μέχρι τη ραγδαία άνοδο της κινεζικής οικονομίας. Η επίσκεψη του Ιανουαρίου 2006 στο Πεκίνο, με την υπογραφή της Ολοκληρωμένης Στρατηγικής Εταιρικής Συνεργασίας, αποτέλεσε τη θεμελίωση μιας πορείας που θα οδηγούσε σε μια άνευ προηγουμένου προσέγγιση.

Ο Καραμανλής είδε την ευκαιρία να αξιοποιήσει το ελληνικό λιμενικό δίκτυο, ιδίως τον Πειραιά, ως πύλη προς την Ευρώπη. Το Πεκίνο, από την άλλη, αναζητούσε σταθερά σημεία εισόδου για το εμπορικό του ρεύμα. Η σύμπτωση συμφερόντων δεν ήταν επιφανειακή αποτέλεσε το υπόβαθρο μιας συνεργασίας που θα άλλαζε τις ισορροπίες στα Βαλκάνια και στη Μεσόγειο.

Η υπόθεση του Πειραιά: Η συμφωνία που έμελλε να αλλάξει τα δεδομένα

Όταν το 2008 προκηρύχθηκε διεθνής διαγωνισμός παραχώρησης των εμπορευματικών προβλητών του Πειραιά, η COSCO εκδήλωσε άμεσο ενδιαφέρον. Η ανάδειξή της ως πλειοδότη δεν ήταν απλώς επιχειρηματική εξέλιξη, αλλά αποτέλεσε το πρώτο μεγάλο βήμα μιας μακράς κινεζικής παρουσίας στο ελληνικό οικονομικό σύστημα.

Η συμφωνία των 4,3 δισ. ευρώ υπογράφηκε το Νοέμβριο του 2008, παρουσία του τότε Προέδρου της Κίνας. Ήταν μια από τις μεγαλύτερες επενδύσεις που είχε δει ποτέ η Ελλάδα, σε μια εποχή που η χώρα δεν αποτελούσε πόλο έλξης διεθνών κεφαλαίων. Για τον Καραμανλή, ήταν το αποκορύφωμα μιας πολιτικής που στόχευε στην αναβάθμιση της Ελλάδας ως μεταφορικού κόμβου.

Παρά τις έντονες αντιδράσεις στο εσωτερικό, από συνδικάτα μέχρι κόμματα της αντιπολίτευσης, η συνεργασία με την Κίνα προχώρησε. Η έναρξη διαχείρισης από την COSCO ορίστηκε για τον Οκτώβριο του 2009, λίγο πριν την πολιτική αλλαγή στη χώρα.

Η εξέλιξη της επένδυσης επιβεβαίωσε την πρόβλεψη Καραμανλή: ο Πειραιάς εξελίχθηκε σε ένα από τα μεγαλύτερα λιμάνια της Ευρώπης. Η απόδοση του έργου ήταν τέτοια, ώστε τα επόμενα χρόνια άλλοι διεθνείς παίκτες άρχισαν να αναζητούν δικές τους θέσεις στην Ανατολική Μεσόγειο – εξέλιξη που ο ίδιος υπενθύμισε στις πρόσφατες δημόσιες παρεμβάσεις του.

Μια πολιτική που υπερασπίστηκε με συνέπεια

Η δημόσια αποχή του Καραμανλή από τις πολιτικές αντιπαραθέσεις της τελευταίας δεκαπενταετίας έκανε πιο ηχηρές τις λίγες παρεμβάσεις του. Η ομιλία του στην εκδήλωση για τα 30 χρόνια του Ελληνοκινεζικού Επιμελητηρίου αποκάλυψε μια σαφή πρόθεση: να επανατοποθετηθεί με τρόπο νηφάλιο πάνω σε μια πολιτική που ο ίδιος θεωρεί επιτυχημένη.

Χωρίς υπερβολές, υπογράμμισε ότι η συνεργασία με την Κίνα βασίστηκε σε αμοιβαίο συμφέρον: η Ελλάδα ως πύλη· η Κίνα ως ανερχόμενη δύναμη που αναζητούσε ευρωπαϊκό έρεισμα. Η έμφαση που έδωσε στη ναυτιλία και στους λιμένες δεν ήταν συγκυριακή, αλλά μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής που, όπως ο ίδιος σημείωσε, αποδίδει ακόμη.

Η απουσία κυβερνητικών στελεχών από την εκδήλωση άφησε χώρο για διακριτικές αναγνώσεις. Παρά το γεγονός ότι η κινεζική παρουσία στον Πειραιά αποτελεί σήμερα διαχρονική δομή της ελληνικής οικονομίας, η Αθήνα βαδίζει πλέον σε ένα εξαιρετικά λεπτό πεδίο ισορροπίας.

Ο κινεζικός παράγοντας στην Ελλάδα: Από επένδυση σε γεωπολιτική σταθερά

Οι αποφάσεις της δεκαετίας 2004–2009 δεν έμειναν μεμονωμένες. Τα χρόνια που ακολούθησαν, ανεξαρτήτως κυβέρνησης, η ελληνοκινεζική συνεργασία εμβαθύνθηκε: από την COSCO μέχρι τον ΑΔΜΗΕ, από τα κινεζικά ναυπηγεία μέχρι την άνοδο κινεζικών επενδύσεων σε ακίνητα και τουρισμό.

Η πλήρης συμμετοχή της Ελλάδας στο Belt and Road, η ένταξή της στο σχήμα «17+1» και η επίσημη επίσκεψη του Σι Τζινπίνγκ στην Αθήνα το 2019 έδειξαν ότι η επιλογή εκείνης της περιόδου είχε δημιουργήσει μια νέα πραγματικότητα, την οποία οι επόμενες κυβερνήσεις αξιοποίησαν σε περιόδους κρίσης.

Ο Πειραιάς αναδείχθηκε σε κεντρική πύλη εισόδου της Κίνας στην Ευρώπη, εξελίσσοντας την Ελλάδα σε κρίσιμο κρίκο της αλυσίδας του θαλάσσιου εμπορίου. Οι αριθμοί το επιβεβαιώνουν: η διακίνηση εμπορευματοκιβωτίων πολλαπλασιάστηκε και τα έσοδα του λιμανιού ανατράπηκαν από αρνητικά σε ιδιαίτερα υψηλά.

Οι παγκόσμιες ισορροπίες αλλάζουν -και η Ελλάδα καλείται να διαχειριστεί τις συνέπειες

Η διεθνής συγκυρία των τελευταίων ετών άλλαξε το περιβάλλον μέσα στο οποίο κινείται η Ελλάδα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες αξιολογούν πλέον την παρουσία της Κίνας στα ευρωπαϊκά λιμάνια ως παράγοντα στρατηγικού ανταγωνισμού. Η παρέμβαση της αμερικανικής πλευράς για το ενδεχόμενο αναθεώρησης της συμμετοχής της COSCO ήταν ενδεικτική της τάσης αυτής.

Η αντίδραση της Κίνας υπήρξε άμεση και ξεκάθαρη, με το Πεκίνο να τονίζει ότι οι συμφωνίες πρέπει να τηρούνται και ότι ο Πειραιάς δεν μπορεί να γίνει αντικείμενο γεωπολιτικών αντιπαραθέσεων. Η Αθήνα βρίσκεται πλέον στο σημείο όπου πρέπει να ισορροπήσει ανάμεσα στα οφέλη μιας εικοσαετούς συνεργασίας και τις απαιτήσεις των δυτικών της εταίρων.

Εδώ ακριβώς επανέρχεται η συζήτηση για τον ρόλο Καραμανλή. Όχι με όρους νοσταλγίας, αλλά με όρους κατανόησης των βάσεων που διαμόρφωσαν τη σημερινή δύσκολη εξίσωση.

Η πολιτική κληρονομιά Καραμανλή: Μια σχέση που αντέχει στον χρόνο

Η σχέση του πρώην πρωθυπουργού με την Κίνα δεν ήταν πολιτικά συγκυριακή ούτε επικοινωνιακή. Στηρίχθηκε σε συγκεκριμένες επιλογές, οι οποίες στόχευαν στη δημιουργία ενός σταθερού άξονα οικονομικής συνεργασίας. Με το πέρασμα των χρόνων, οι επιλογές αυτές απέδειξαν ότι είχαν μακροπρόθεσμη επίδραση, θετική ή αμφιλεγόμενη ανάλογα με τη σκοπιά.

Το βέβαιο είναι ότι χωρίς τις κινήσεις της περιόδου 2006–2008, η σημερινή συζήτηση γύρω από τον Πειραιά, την COSCO και τον ρόλο της Ελλάδας στον ασιατικό–ευρωπαϊκό άξονα θα ήταν εντελώς διαφορετική.

Ο Καραμανλής υποστήριξε ότι τότε ελάχιστοι διεθνείς επενδυτές ενδιαφέρονταν για την Ελλάδα, και ότι η Κίνα ήταν η μόνη που προσέφερε προοπτική μεγάλης κλίμακας. Η άποψη αυτή συνοδεύεται από το στοιχείο ότι η επένδυση στον Πειραιά έγινε τελικά σημείο αναφοράς για άλλους διεθνείς παίκτες που σήμερα επιδιώκουν ανταγωνιστικές υποδομές.

Μια ιστορία που συνεχίζει να γράφεται

Η συζήτηση για τις σχέσεις του Κώστα Καραμανλή με τον κινεζικό παράγοντα δεν περιορίζεται στο τι έγινε πριν από δύο δεκαετίες. Αφορά στο παρόν και στο μέλλον μιας χώρας που βρίσκεται στο σταυροδρόμι δύο κόσμων. Αφορά στις σημερινές πιέσεις, τις ευκαιρίες και τους κινδύνους που συνεπάγεται μια συνεργασία η οποία ξεκίνησε με οικονομικούς όρους και εξελίχθηκε σε γεωπολιτική σταθερά.

Η Ελλάδα καλείται πλέον να διαχειριστεί μια εξίσωση που η ίδια δημιούργησε: να διατηρήσει τα οφέλη μιας συνεργασίας που απέδωσε, χωρίς να διαταράξει τις ισορροπίες με τους στρατηγικούς της συμμάχους.

Σε αυτή τη συζήτηση, η πολιτική κληρονομιά του Κώστα Καραμανλή παραμένει αναπόφευκτο σημείο αναφοράς. Όχι μόνο για όσα πέτυχε, αλλά κυρίως για όσα διαμόρφωσαν το σημερινό περιβάλλον -ένα περιβάλλον όπου η Ελλάδα βρίσκεται ξανά μπροστά σε κρίσιμες επιλογές, και οι αποφάσεις του παρελθόντος συνεχίζουν να καθορίζουν τον χώρο μέσα στον οποίο κινείται.

Διαβάστε ακόμη

Δραματικές ώρες στη Λακωνία: Γυναίκα ανεβαίνει σε ταράτσα για να δώσει φαγητό στην εγκλωβισμένη μητέρα της

Κακοκαιρία Byron: Τι θα γίνει με τον μισθό όσων δεν μπόρεσαν να πάνε στη δουλειά τους

Πανικός στη αεροσκάφος: Φωτιά σε διάδρομο απογείωσης γέμισε με καπνούς Airbus A320 με 180 επιβαίνοντες

Mega deal στα σκαριά στον τομέα της ψυχαγωγίας: Η Netflix κοντά στην αγορά της Warner Bros!