Η δεκαετής «Οδύσσεια» της σχέσης του Βαξεβάνη με τον Τσίπρα - Η εφημερίδα, η διακυβέρνηση και τα σκάνδαλα

Η διαδρομή από την συμπόρευση του εκδότη με τον πρώην πρωθυπουργό μέχρι την έμμεση σύγκρουση στις δικαστικές αίθουσες

🕛 χρόνος ανάγνωσης: 12 λεπτά ┋ 🗣️ Ανοικτό για σχολιασμό

Από το 2016 μέχρι σήμερα, από την ημέρα έκδοσης της εφημερίδας Documento δηλαδή, ο Κώστας Βαξεβάνης βρέθηκε στο επίκεντρο της δημοσιότητας ουκ ολίγες φορές. Άλλες φορές λόγω των δημοσιευμάτων της εφημερίδας του, άλλες ως κατηγορούμενος και κατήγορος κι άλλες ως πρόσωπο άμεσα σχετιζόμενο με τον Αλέξη Τσίπρα. Η πορεία της εφημερίδας του, άλλωστε, ακολουθεί μια σχεδόν παράλληλη πορεία με αυτήν του πρώην πρωθυπουργού. Η πορεία αυτή όμως ήταν πολυκύμαντη: Κάποτε συμβάδιζαν, μα σήμερα βρίσκονται αντιμέτωποι, ακόμα και σε δικαστικό επίπεδο.

Η δημιουργία της εφημερίδας και οι πρώτες αναταράξεις

Η εφημερίδα Documento κυκλοφόρησε πρώτη φορά στα περίπτερα στις 20 Νοεμβρίου του 2016, δηλαδή κάτι παραπάνω από έναν χρόνο μετά τις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2015 και την επανεκλογή του Αλέξη Τσίπρα στην πρωθυπουργία, ενώ λειτούργησε για τρεις μήνες υπό ένα ιδιότυπο ιδιοκτησιακό καθεστώς. Η εφημερίδα ανήκε στην εταιρία του Γιάννη Καλογρίτσα, η οποία λίγους μήνες νωρίτερα είναι κριθεί έκπτωτη από τον διαγωνισμό των τηλεοπτικών αδειών. Ο Κώστας Βαξεβάνης, ως διευθυντής της εφημερίδας, είχε θέσει ως όρο να κατέχει τον τίτλο “Documento”.

Σύμφωνα με τα όσα έχουν δηλώσει τόσο ο Βαξεβάνης όσο και ο Καλογρίτσας, το καθεστώς αυτό δεν έμελλε να μακροημερεύσει. Δύο δημοσιεύματα, ένα για τα χρέη του «Κήρυκα Χανίων» ιδιοκτησίας του Κυριάκου Μητσοτάκη και ένα για τον Γιάννη Στουρνάρα, προκάλεσαν τριβές ανάμεσα στους Καλογρίτσα και Βαξεβάνη. Μετά από ένα «μίνι-θρίλερ» στο οποίο εμπλέκονταν και οι περιπέτειες της πλευράς Καλογρίτσα με την Τράπεζα Αττικής και τα περίφημα «βοσκοτόπια», οι δρόμοι των δυο χώρισαν.
Ο Κώστας Βαξεβάνης ανέλαβε τότε την ευθύνη έκδοσης της εφημερίδας, καταφέρνοντας αυτή να επιβιώσει εκδοτικά και οικονομικά. Η συνέχεια ήταν αυτή που περιέγραφε σε παλιότερες δηλώσεις του ο (πλέον) εκδότης της εφημερίδας: «Μια μαχητική εφημερίδα, με σαφή προοδευτικό προσανατολισμό και κύριο στόχο τη διαφθορά η οποία σαφώς είχε προέλευση και πρωταγωνιστές εκείνη την εποχή από τον χώρο του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ». Με αυτόν τον «μπούσουλα» το Documento μετατράπηκε σε βασικό «μοχλό» για την αποκάλυψη σκανδάλων που αφορούσαν την τότε αντιπολίτευση και ιδιαίτερα την αξιωματική.

Η συμπόρευση με την κυβέρνηση Τσίπρα και οι επιτυχίες

Η ρεαλιστική λειτουργία των μέσων ενημέρωσης μπορεί να στεναχωρεί ορισμένους «ρομαντικούς», μα η αλήθεια είναι πως οι δημοσιογραφικές επιτυχίες συχνά εξαρτώνται από τις διαθέσεις και την ισχύ των «πηγών» των πληροφοριών. Το γενικότερο μιντιακό τοπίο στεκόταν εχθρικά προς την τότε κυβέρνηση Τσίπρα, ενώ οι μόνες εφημερίδες του ευρύτερου «χώρου» ήταν η συνεταιριστική «Εφημερίδα των Συντακτών» και η κομματική «Αυγή». Μια εφημερίδα διατεθειμένη να δίνει τη μάχη με επίκεντρο την διαφθορά έμοιαζε αναγκαία για την τότε κυβέρνηση και ιδιαίτερα την ομάδα γύρω από τον τότε πρωθυπουργό.
Και αυτού του είδους οι δημοσιογραφικές επιτυχίες δεν ήταν ούτε λίγες ούτε πρόσκαιρες. Διαφόρων ειδών μεγάλα και μικρά σκάνδαλα δημοσιεύθηκαν από τις σελίδες του Documento, με ορισμένους τότε εντός και εκτός των τειχών του ΣΥΡΙΖΑ να χαρακτηρίζουν την εφημερίδα «ανεπίσημο όργανο της κυβέρνηση Τσίπρα». Ο Κώστας Βαξεβάνης, δε, ισχυροποιήθηκε αισθητά: Διατηρώντας για χρόνια καλές σχέσεις με υπουργούς εκείνης της κυβέρνησης, ενώ έδωσε χώρο στις σελίδες της εφημερίδας του σε πρόσωπα κοντά στον πρώην πρωθυπουργό. Παράλληλα, ρεπορτάζ και άρθρα του ιδίου του εκδότη συχνά πυκνά έδιναν «σήμα» για τις διαθέσεις του τότε πρωθυπουργού, βγάζοντας την «σέντρα» ακόμα και δικούς του υπουργούς και στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, ενώ ο εκδότης-δημοσιογράφος έκανε για κάποιους μήνες ακόμα και εκπομπή μέσα από τη συχνότητα του κομματικού «105,5 Στο Κόκκινο».

Οι ουκ ολίγες δικαστικές περιπέτειες του Βαξεβάνη

Αυτή η επιτυχημένη δημοσιογραφικά πορεία, βέβαια, δεν ήταν ανέφελη για τον Κώστα Βαξεβάνη προσωπικά. Ουκ ολίγες φορές βρέθηκε αντιμέτωπος με το αυτόφωρο, με αγωγές και μηνύσεις να κατατίθενται με καταιγιστικούς ρυθμούς από πρόσωπα που κατήγγειλε για διαφθορά. Ο ΣΥΡΙΖΑ, είτε ως κυβέρνηση είτε ως αντιπολίτευση μετά την ήττα του 2019, στήριζε τον εκδότη στις δικαστικές του περιπέτειες, άλλοτε δημόσια και άλλοτε υπογείως. Ο Βαξεβάνης άλλοτε κέρδιζε και άλλοτε έχανε. Και συνέχιζε να κατηγορείται ως «μακρύ χέρι του Τσίπρα» στα media.

Οι συγκρούσεις του Βαξεβάνη με τους μηνυτές του αναγόταν συχνά σε πολιτική μάχη της κυβέρνησης του Αλέξη Τσίπρα με τους πολιτικούς του αντιπάλους. Και η χαρακτηριστικότερη δικαστική περιπέτεια του Κώστα Βαξεβάνη ήταν και η σφοδρότερη πολιτικά για την κυβέρνηση Τσίπρα και τον ΣΥΡΙΖΑ: Το σκάνδαλο Novartis. Μετά την επικράτηση στις εκλογές της ΝΔ του Κυριάκου Μητσοτάκη, η νέα κυβέρνηση και τα δέκα πολιτικά πρόσωπα, που ήλεγξε και απάλλαξε η δικαιοσύνη, αντεπιτέθηκαν κατασκευάζοντας το αφήγημα περί «σκευωρίας». Ο Βαξεβάνης τότε, μαζί με άλλους, βρέθηκε στο κατώφλι των δικαστικών αιθουσών με την πιθανότητα να αντιμετωπίσει πολύ βαριές κατηγορίες. Τελικά απαλλάχθηκε οριστικά.

Η επιβίωση και η σταδιακή πτώση

Η έλευση της κυβέρνησης Μητσοτάκη έφερε σύντομα οικονομικές δυσκολίες για το Documento. Ο Κώστας Βαξεβάνης δυο φορές, μια φορά στις αρχές του 2020 και άλλη μία στα τέλη της ίδιας χρονιάς, κατήγγειλε την κυβέρνηση και επιχειρηματικά συμφέροντα πως οδηγεί την εφημερίδα του στην οικονομική εξόντωση. Αφενός κατήγγειλε τον Φεβρουάριο του 2020 πως σημαντικοί διαφημιζόμενοι αποσύρουν διαφημίσεις τους από την εφημερίδα καταγγέλλοντας μάλιστα και διαφημιστικές εταιρίες από τις σελίδες της. Αφετέρου, η εφημερίδα Documento αποκλείστηκε από την περίφημη Λίστα Πέτσα, όπως ακριβώς συνέβη και σε άλλα αντιπολιτευόμενα μέσα, που είτε δεν έλαβαν σχετική ενίσχυση ή καταφανώς μικρότερη σε σχέση με άλλες φιλοκυβερνητικές εφημερίδες, ραδιόφωνα και ιστοσελίδες.

Παρόλα αυτά το Documento επιβίωσε και πάλι από τον οικονομικό στραγγαλισμό που κατήγγειλε ο Βαξεβάνης, ξεπερνώντας τους σκοπέλους και καταφέρνοντας να κυκλοφορεί αδιαλείπτως μέχρι σήμερα, έξι χρόνια και κάτι μετά την εκλογή του Κυριάκου Μητσοτάκη στην πρωθυπουργία. Η πορεία της εφημερίδας Documento ήταν καθοδική, ακολουθώντας την φθίνουσα πορεία του έντυπου Τύπου (διαθέσιμα στοιχεία δεν υπάρχουν για την κυκλοφορία της τις τελευταίες Κυριακές). Οι εργαζόμενοι στην εφημερίδα και την αντίστοιχη ιστοσελίδα μειώθηκαν αισθητά, ενώ πλέον το όνομα και ο εκδότης της δεν ακούγονται πια συχνά από τα στόματα των κυβερνώντων.

Εξαίρεση αποτέλεσαν οι αποκαλύψεις του Documento για το σκάνδαλο των υποκλοπών. Τότε η εφημερίδα δημοσίευσε σε συνέχειες λίστες με «στόχους» του Predator, προκαλώντας πολιτική αναταραχή. Ωστόσο οι πιο παρατηρητικοί είχαν προσέξει πως η εφημερίδα επέμενε να παρουσιάζει το σκάνδαλο μόνον ως ζήτημα που αφορούσε την δράση της ΕΥΠ, αφήνοντας κατά μέρος πρόσωπα που πρωταγωνίστησαν στις καταγγελίες για το παράνομο κατασκοπευτικό λογισμικό.

Οι εσωκομματικές παρεμβάσεις

Η σχέση όμως της εφημερίδας με το «σύμπαν» του ΣΥΡΙΖΑ παρέμεινε ζωντανή. Και έγινε και πιο επεισοδιακή. Η εφημερίδα μετά το 2019 συχνά πυκνά δημοσίευε «παρεμβατικά» άρθρα και αναλύσεις για το κόμμα, άλλοτε ενυπόγραφα και άλλοτε ανυπόγραφα, που αφορούσαν τις διεργασίες στο εσωτερικό της Κουμουνδούρου. Μετά την πρώην εκλογική ήττα και στο δρόμο προς τις εκλογές του 2023, η θεματολογία αφορούσε συχνά κινήσεις που έπρεπε να κάνει ο Αλέξης Τσίπρα ώστε να «καθαρίσει» το κόμμα του.

Ο ίδιος ο Κώστας Βαξεβάνης άλλωστε έβλεπε διαχρονικά ως πρόβλημα του ΣΥΡΙΖΑ τα «αντιπολιτευόμενα» στον Αλέξη Τσίπρα στελέχη. Σε άρθρο του ακόμα και μετά τις εσωκομματικές εκλογές που ανέδειξαν τον Στέφανο Κασσελάκη πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ έγραφε ο εκδότης: «Οι 6+6, οι Ομπρέλες, οι 58 και όλα τα σημερινά παράγωγα της διαλυτικής πρακτικής δεν είχαν καμία σχέση με τη δημοκρατία και την υπεράσπιση της “άλλης άποψης”. Δεν αφορούσαν τίποτε, κατά το αφήγημα που επικράτησε, από την κουλτούρα της Αριστεράς. Ήταν πηχτή ανικανότητα και φραξιονισμός που κατέληξαν εγκληματικός και εκτεθειμένος πλέον ευφημισμός».

Σε κείμενό του, δε, την δεύτερη Κυριακή των εσωκομματικών εκλογών του 2023, ο Κώστας Βαξεβάνης ουσιαστικά καλούσε σε στήριξη του Στέφανου Κασσελάκη, λέγοντας μεταξύ άλλων πως όποιος «επιµένει ότι στο κόµµα ή στους προβληµατισµούς πρέπει να µπουν πόρτα και face control, έχει σοβαρό πρόβληµα κατανόησης των κοινωνικών όρων». Σημείωνε μάλιστα πως μετά το 2019 στον ΣΥΡΙΖΑ «δεν υπήρχε το πολιτικό προσωπικό που (θα) ήταν ικανό να δράσει, να σταθεί δίπλα στον κόσµο και να πείσει γι’ αυτό που θεωρούσε σωστό».

Οι παρατηρητικοί διέκριναν, πως ο Κώστας Βαξεβάνης πολιτικά στήριξε τις απόψεις του και τις επιδιώξεις του Νίκου Παππά και του Παύλου Πολάκη. Οι φωτογραφίες που δημοσίευε συνήθως ο βουλευτής Χανίων, από τραπέζια με τη συμμετοχή των ιδίων προσώπων λειτουργούσαν συχνά ως επίδειξη ισχύος και ως δήλωση πως αυτή η πτέρυγα των στελεχών έχουν και «τη δική τους εφημερίδα».

Η σύγκρουση και η εχθρότητα

Ο Κώστας Βαξεβάνης, όμως, ανέκαθεν κρατούσε στάση προσεκτική απέναντι στον ίδιο Αλέξη Τσίπρα. Κριτική διάθεση υπήρχε, αλλά οι λεκτικές εξάρσεις ήταν εξαιρετικά σπάνιες. Ούτε και την περίοδο της μεγάλης αναταραχής στον ΣΥΡΙΖΑ επί προεδρίας Κασσελάκη, όταν ο Αλέξης Τσίπρας απέστειλε επιστολή στο συνέδριο του κόμματος τον Φεβρουάριο του 2024, υπήρχαν στο Documento πολύ σοβαρές αιχμές για τον πρώην πρωθυπουργό. Μέχρις ότου ο Αλέξης Τσίπρας μίλησε λίγες ημέρες αργότερα σε συνέδριο της εφημερίδα «Καθημερινή» για την Μεταπολίτευση. «Στην υπόθεση Νοβάρτις και στην υπόθεση της αδειοδότησης των τηλεοπτικών σταθμών, η διαχείριση που κάναμε ήταν ατυχής» ανέφερε ο πρώην πρωθυπουργός προκαλώντας συζητήσεις σε όλο το πολιτικό σκηνικό. Η αντίδραση του Κώστα Βαξεβάνη από τις σελίδες του Documento κινούνταν μεταξύ της απογοήτευσης και του θυμού. «Για λόγους που είναι δύσκολο να κατανοήσει κάποιος που παρατηρεί επί χρόνια την πορεία του Αλέξη Τσίπρα, εμφανίζει την εικόνα του αφελούς εφήβου ο οποίος κλαίει για έναν εφηβικό έρωτα μιλώντας σε μια παρέα βιαστών», έγραψε ο εκδότης.
Από το σημείο εκείνο και έπειτα η πορεία των δύο ήταν εμφανώς αποκλίνουσα. Και όσο ο Αλέξης Τσίπρας επέλεγε να τοποθετείται σπανίως, ο Κώστας Βαξεβάνης κάθε τόσο έριχνε και μια βολή προς τον πρώην πρωθυπουργό μέσα από τις σελίδες της εφημερίδας του.

Η «Ιθάκη» και το δικαστήριο για τα πνευματικά δικαιώματα

Μέχρι το σημείο που ο Κώστας Βαξεβάνης δημοσίευσε με εκτενή αποσπάσματα από το βιβλίο του Αλέξη Τσίπρα, την «Ιθάκη», προτού αυτό κυκλοφορήσει στα βιβλιοπωλεία και χωρίς να έχει υπάρξει συμφωνία με τον εκδοτικό οίκο. Η αναδημοσίευση συνοδευόταν από άκρως επικριτικές σημειώσεις του εκδότη για τα όσα γράφει στο βιβλίο του ο Αλέξης Τσίπρας και αφορούσαν τα ίδια ζητήματα που προκάλεσαν την «έκρηξη» του Κώστα Βαξεβάνη μετά το συνέδριο της Καθημερινής: To σκάνδαλο Novartis και τον διαγωνισμό για τις τηλεοπτικές άδειες.

Τις δύο αυτές υποθέσεις χειρίστηκαν δύο πρόσωπα με τα οποία ο εκδότης ανέπτυξε πολύ στενές σχέσεις και αναφέραμε παραπάνω ως συν-φωτογραφιζόμενους: Τον Παύλο Πολάκη και τον Νίκο Παππά. Τα δύο αυτά κορυφαία στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, βέβαια, κρατούν διαφορετική στάση απέναντι στον Αλέξη Τσίπρα απόρροια της πολιτικής εμπειρίας τους και της δικής τους άποψης για την πολιτική επιβίωση.

Χαίρονται οι αντίπαλοι

Ωστόσο ο Κώστας Βαξεβάνης τραβάει το δικό του δρόμο, αυτόν της μετωπικής σύγκρουσης με τον Αλέξη Τσίπρα. Ο πρώην πρωθυπουργός κινούμενος έστω και μέσω του εκδοτικού οίκου Gutenberg δικαστικά κατά της δημοσίευσης των αποσπασμάτων, έδειξε πως πλέον έχει πάρει ο ίδιος και τα πρόσωπα γύρω του οριστικά διαζύγιο με τον εκδότη. Ο εκδοτικός οίκος κέρδισε τα ασφαλιστικά μέτρα, με τον Βαξεβάνη να καταγγέλλει τον Αλέξη Τσίπρα ως λογοκριτή και επιμένοντας πως θα συνεχίσει να δημοσιεύει αποσπάσματα προκαλώντας ουσιαστικά τον πρώην πρωθυπουργό να τον κυνηγήσει κι άλλο. Πέρα πάντως από το δικαστικό σκέλος της υπόθεσης και τις επικοινωνιακές προκλήσεις, το ζήτημα έχει και πολιτική διάσταση. Και την έδωσε ένας τρίτος και φαινομενικά άσχετος «παίκτης»: Ο Κυριάκος Μητσοτάκης. «Θα αφήσω την αποδόμηση αυτού του μυθιστορήματος σε άλλους» είπε ο πρωθυπουργός, ανακοινώνοντας ουσιαστικά πως το έργο αυτό το αφήνει στον Κώστα Βαξεβάνη.