Μάχη της Ντέρνα: Η πρώτη πολεμική επιχείρηση των ΗΠΑ μακριά από την ήπειρό τους – Ένας Καραμανλής αντίπαλος και έλληνες μισθοφόροι στο πλευρό τους

🕛 χρόνος ανάγνωσης: 4 λεπτά ┋

Μια μέρα σαν σήμερα, 27 Απριλίου του 1805, για πρώτη φορά στην Ιστορία αμερικανικές στρατιωτικές δυνάμεις επεμβαίνουν σε ξένη χώρα. Στο πλευρό τους έχουν και έλληνες μισθοφόρους κι απέναντί τους τον Γιουσούφ Καραμανλή!

Η Μάχη της Ντέρνα (Ντέρνα λιμάνι στην ανατολική Λιβύη) διεξήχθη από μισθοφόρους, που στρατολογήθηκαν και τέθηκαν υπό τη διοίκηση του υπολοχαγού των ΗΠΑ Ουίλιαμ Ίτον. Έπειτα από εξουθενωτική πορεία περίπου 840 χιλιομέτρων στη μέση της της βορειοαφρικανικής ερήμου, από την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, μέχρι τη Ντέρνα, οι περίπου 500 μισθοφόροι και οι αμερικανοί πεζοναύτες βρέθηκαν απέναντι σε μια πολυπληθέστερη δύναμη.
Ο Ίτον είχε τη διαταγή του προέδρου των ΗΠΑ Τόμας Τζέφερσον να επέμβει για να ανεβάσει στην εξουσία τον Χαμέτ Καραμανλή, νόμιμο διαδόχου του θρόνου της Τρίπολης, που είχε καθαιρεθεί από τον αδελφό του Γιουσούφ Καραμανλή, ο οποίος είχε δολοφονήσει τον μεγαλύτερο αδερφό του! Ο Χαμέτ ήταν εξόριστος στην Αίγυπτο.

Ο λόγος που ενεπλάκησαν οι ΗΠΑ ήταν απλός: Το 1801 εκλέχτηκε πρόεδρος ο Τόμας Τζέφερσον. Ο πασάς της Τρίπολης Γιουσούφ Καραμανλή απαίτησε 225.000 δολάρια (περίπου 3,46 εκατομμύρια δολάρια με σημερινή τιμή) από τον αμερικανό πρόεδρο, για να επιτρέψει την ελεύθερη διέλευση πλοίων από την περιοχή του! Ήδη το 1784 είχε πέσει στα χέρια των ιθαγενών το αμερικανικό πλοίο, το Betsey, ενώ το 1785 ακολούθησαν τα Mary και Dauphin. Οι αφρικανοί ζήτησαν 660.000 δολάρια από τις ΗΠΑ για την απελευθέρωσή τους. Οι Αμερικανοί ήταν διατεθειμένοι να δώσουν μόνο 40.000 δολάρια. Τελικά, οι άνδρες των πλοίων έμειναν 10 χρόνια αιχμάλωτοι και οι Αμερικανοί αναγκάστηκαν να καταβάλουν 642.500 δολάρια και έναν επιπλέον ετήσιο φόρο 21.600 δολαρίων για να απελευθερώσουν τα 115 μέλη των πληρωμάτων των πλοίων.

Ο πρώτος που κήρυξε πόλεμο στις ΗΠΑ!

Όταν ο Τόμας Τζέφερσον έγινε πρόεδρος των ΗΠΑ δεν αποδέχτηκε τις απαιτήσεις του Γιουσούφ Καραμανλή, ο οποίος κήρυξε πόλεμο στις ΗΠΑ! Είναι ο πρώτος ηγέτης στην παγκόσμια Ιστορία που έπραξε κάτι ανάλογο!
Η συνέχεια οδήγησε στον λεγόμενο Α’ Βερβερικό πόλεμο (1801-1805) και τέσσερα χρόνια μετά αποτυχημένων προσπαθειών να λυγίσουν οι Αμερικανοί τους αφρικανούς ιθαγενείς, αναλαμβάνει δράση ο Ουίλιαμ Ίτον.
Η πορεία προς την Ντέρνα άρχισε στις 8 Μαρτίου και εκτός από τους κινδύνους της ερήμου ο επικεφαλής αξιωματικός είχε να αντιμετωπίσει τις έριδες ανάμεσα στους χριστιανούς Έλληνες και τους μουσουλμάνους Άραβες και Τούρκους.
Ο στρατός του Ίτον, αποτελούνταν από 9 αμερικανούς πεζοναύτες, 38 έως 50 έλληνες, 28 Ευρωπαίους διαφόρων εθνικοτήτων, ενώ ο Χαμέτ Καραμανλής πασάς ακολουθούσε με περίπου 90 άνδρες.
Κατά τη διαδρομή πολλοί Άραβες στασίασαν και άλλοι αποχώρησαν. Όταν έφθασε ο στρατός του Ίτον στον προορισμό του ήταν αποδεκατισμένος από τις κακουχίες και τις ανταρσίες.
Το πρωί της 26ης Απριλίου, ο Ίτον έστειλε αγγελιοφόρους στον Μουσταφά Μπέη, τον κυβερνήτη της Ντέρνα και έμπιστο του Γιουσούφ Καραμανλή, για να ζητήσει ασφαλές πέρασμα από την πόλη και προμήθειες· η απάντηση ήταν: «Το κεφάλι μου ή το δικό σου»! Και τότε άρχισε η επίθεση. Τρεις μέρες αργότερα, με την αρωγή τριών αμερικανικών πλοίων, η Ντέρνα έπεσε στα χέρια του Ίτον και του Χαμέτ Καραμανλή. Να τονιστεί εδώ ότι χωρίς τους Έλληνες, ο Ίτον δεν θα καταλάμβανε τη Ντέρνα: Ήταν αυτοί που με τους Αμερικανούς κατέλαβαν και αχρήστεψαν τα κανόνια των υπερασπιστών της πόλης. Στη μάχη της Ντέρνα, σκοτώθηκαν ή τραυματίστηκαν εννιά Έλληνες, ενώ από του εννιά Αμερικανούς, δύο σκοτώθηκαν και τρεις τραυματίστηκαν.
Η Μάχη της Ντέρνα ήταν η πρώτη χερσαία μάχη των Ηνωμένων Πολιτειών σε ξένο έδαφος. Οι ελάχιστοι αμερικανοί πεζοναύτες και οι έλληνες μισθοφόροι δοξάστηκαν, ενώ οι Άραβες έμειναν στη Ντέρνα και δεν πληρώθηκαν ποτέ για όσα είχαν προσφέρει.
Για τους Αμερικανούς είναι σημαντική η επιτυχία της Ντέρνα. Το 1850, ο αμερικανός ποιητής John Greenleaf Whittier έγραψε το ποίημα «Derne». Η νίκη εκείνη αποτέλεσε την έμπνευση για τους στίχους του Ύμνου των Πεζοναυτών, ενώ φιλοτεχνήθηκαν πίνακες, αλλά και το Χόλιγουντ δεν έμεινε αμέτοχο στο γεγονός, αφού γυρίστηκε το φιλμ «Τρίπολη» το 1950, με τη Μορίν Ο’Χάρα και τον Τζον Ρέιν.