Εθνική Λυρική Σκηνή: Η Κοππέλια από το Μπαλέτο σε χορογραφία του διακεκριμένου Σλοβένου χορογράφου Εντουαρντ Κλουγκ

🕛 χρόνος ανάγνωσης: 7 λεπτά ┋ 🗣️ Ανοικτό για σχολιασμό

«Κοππέλια» (Copyright: Γιώργος Καλκανίδης)

Tο Μπαλέτο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής παρουσιάζει μια νέα φιλόδοξη παραγωγή του μπαλέτου Κοππέλια, σε χορογραφία του διακεκριμένου Σλοβένου χορογράφου Εντουαρντ Κλουγκ. Από τις 12 Μαΐου 2024 και για πέντε μοναδικές παραστάσεις στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος της ΕΛΣ στο ΚΠΙΣΝ, σε μουσική διεύθυνση Κωνσταντίνου Τερζάκη.

Το κλασικό μπαλέτο του Λεό Ντελίμπ Κοππέλια βασίζεται στη νουβέλα του Ε.Τ.Α. Χόφμαν «Υπνος» [«Der Sandmann»] και στην αρχική του μορφή παρουσιάστηκε στις 25 Μαΐου 1870 στο Παρίσι, στο Αυτοκρατορικό Θέατρο της Όπερας. Η Σβανίλντα και ο Φραντς ετοιμάζονται να παντρευτούν, όμως εκείνη αρχίζει να αμφιβάλλει για την αγάπη του, όταν ο Φραντς ανταποκρίνεται στις προτάσεις της μυστηριώδους Κοππέλιας. Τυχαία, η Σβανίλντα ανακαλύπτει ότι η εκπληκτικά όμορφη Κοππέλια είναι απλώς μια μηχανική κούκλα και τότε καταστρώνει ένα σχέδιο για να ξανακερδίσει την καρδιά του αρραβωνιαστικού της.

Στη νέα χορογραφία του Έντουαρντ Κλουγκ, το τρομακτικό στοιχείο μιας ζωντανής κούκλας τοποθετείται στο φόντο ενός ιδανικού κόσμου. Ο διακεκριμένος χορογράφος δημιουργεί έναν μυστηριώδη, παράξενο κόσμο, μέσα από τη μαγεία της ομορφιάς. Ο χορογράφος αναφέρει: «Η Κοππέλια είναι ένα από τα παλαιότερα και πιο φημισμένα κλασικά μπαλέτα. Η χορογραφία μου είναι μια χαλαρή προσαρμογή της νουβέλας του Χόφμαν, η οποία διατηρεί ορισμένα από τα στοιχεία της πλοκής της. Από την αρχή ήξερα ότι έπρεπε να κάνω πιο ελκυστική την πλοκή του έργου, για να προκαλέσω το σημερινό κοινό. Για να το πετύχω αυτό άρχισα να εργάζομαι πάνω σε ένα νέο λιμπρέτο. Παράλληλα, ζήτησα από τον συνθέτη Μίλκο Λάζαρ να γράψει συμπληρωματική μουσική, που θα έδινε έμφαση στην ατμόσφαιρα του σκοτεινού ρομαντισμού του έργου του Χόφμαν, σε αντίθεση με τον γοητευτικό ρομαντισμό του Ντελίμπ, διατηρώντας, πάντα, τη γοητεία του αρχικού μπαλέτου. Όταν μου ήρθε η ιδέα να αναδημιουργήσω αυτό το αγαπημένο κλασικό κομμάτι, σκέφτηκα πως η ίδια η Κοππέλια έχει ίσως τις μεγαλύτερες προοπτικές για μια χορογραφική επανεφεύρεση. Στη δική μας εκδοχή παρουσιάζεται ως ένας πολύ περίπλοκος χαρακτήρας, με εξαιρετικές ικανότητες συμμόρφωσης, σαν ρομπότ ή κούκλα. Σε σύγκριση με την αυθεντική εκδοχή, αυτή η Κοππέλια είναι σχεδόν επικίνδυνη».

Ο πολυβραβευμένος χορογράφος Έντουαρντ Κλουγκ –ένας από τους σημαντικότερους Ευρωπαίους καλλιτέχνες που έχουν συνδεθεί με την τέχνη του χορού– πραγματοποίησε την πρώτη του συνεργασία με το Εθνικό Θέατρο Σλοβενίας στο Μάριμπορ το 1991, όπου το 2003 ανέλαβε τη θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή του Μπαλέτου, την οποία διατηρεί έως σήμερα. Το 2005 υπέγραψε τη διεθνή επιτυχία Radio & Juliet σε μουσική των Radiohead. Η Ιεροτελεστία της άνοιξης του Στραβίνσκι το 2012 και η μεγάλη επιτυχία του πρώτου αφηγηματικού του μπαλέτου Πέερ Γκυντ το 2015 τον αναδεικνύουν ως μια σημαντική χορογραφική φωνή της γενιάς του. Το 2018 δημιούργησε το πολυβραβευμένο μπαλέτο μεγάλου μήκους Φάουστ με το Μπαλέτο της Ζυρίχης, ενώ τα τελευταία χρόνια ξεκίνησε μια επιτυχημένη συνεργασία με το Nederlands Dans Theater και δημιούργησε νέα έργα για τα Μπαλέτα Μπολσόι, όπως, μεταξύ άλλων, το μπαλέτο Ο Μαιτρ και η Μαργαρίτα. Έργα του παρουσιάστηκαν σε μεγάλα σκηνές της Γερμανίας, στο Βασιλικό Μπαλέτο της Φλάνδρας, στο Κρατικό Μπαλέτο της Βιέννης, στο Εθνικό Μπαλέτο στη Λισαβόνα, στα Μεγάλα Καναδικά Μπαλέτα του Μόντρεαλ, στο Εθνικό Μπαλέτο της Τσεχίας στην Πράγα, στο Κροατικό Εθνικό Μπαλέτο στο Ζάγκρεμπ κ.α.

Ο Κλουγκ δημιουργεί τη νέα εκδοχή της Κοππέλιας μέσα από τον κινησιολογικό κώδικα του σύγχρονου χορού, συμπληρώνοντας τη ζωηρή πρωτότυπη μουσική του Λεό Ντελίμπ με νέες συνθέσεις του Μίλκο Λάζαρ. Το σκηνικό με τη σαγηνευτική ατμόσφαιρα είναι των Μάρκο Γιάπελ και Νίκας Ζούπαντς, ενώ τα εντυπωσιακά κοστούμια του Λέο Κούλας. Τους φωτισμούς υπογράφει ο Τομάς Πριμζλ.

Την Ορχήστρα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής θα διευθύνει ο ανερχόμενος Έλληνας αρχιμουσικός, με σημαντική πορεία στο εξωτερικό, Κωνσταντίνος Τερζάκης. Βοηθός μαέστρος της Συμφωνικής Ορχήστρας της πόλης του Μπέρμιγχαμ (2022/23), ζει από το 2019 στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου και ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές του σπουδές στη διεύθυνση ορχήστρας (με τους Mάρτυν Μπράμπινς, Γκάρρυ Ουώκερ και Άλασνταιρ Μίτσελ) με πλήρη υποτροφία από το Βασιλικό Ωδείο της Σκοτίας. Το 2022 επιλέχθηκε ως υπότροφος μαέστρος της Ακαδημίας του Φεστιβάλ Λουκέρνης, ενώ το 2021 επιλέχθηκε στο Klangspuren Schwaz με τη διεθνή ακαδημία του Ensemble Modern (IEMA). Έχει συνεργαστεί με το σύνολο Σύγχρονης Μουσικής της πόλης του Μπέρμιγχαμ, τη Συμφωνιέτα της Δρέσδης, το Φεστιβάλ Επιδαύρου, τη Συμφωνική Ορχήστρα Δήμου Αθηναίων, το Ergon Ensemble, την Ένωση Ελλήνων Μουσουργών και τους ΤΕΤΤΤΙΞ. Συμμετέχουν οι Α΄ Χορευτές, οι Σολίστ, οι Κορυφαίοι και το Corps de ballet της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.

Η Κοππέλια με μια ματιά

Η μουσική: Για την αρχική σύλληψη του δίπρακτου μπαλέτου τη μουσική συνέθεσε ο Γάλλος Λεό Ντελίμπ (1836-1891). Ειδικά για τη νέα χορογραφία του Έντουαρντ Κλουγκ μουσική συνέθεσε επίσης ο Σλοβένος συνθέτης Μίλκο Λάζαρ (γενν. 1965).

Η χορογραφία και το λιμπρέτο: Στην αρχική της μορφή η υπόθεση του μπαλέτου διαμορφώθηκε από τους Σαρλ-Λουί-Ετιέν Νυιττιέ και Αρτύρ Σαιν-Λεόν, οι οποίοι βασίστηκαν στη νουβέλα «Ύπνος» [«Der Sandmann»] από το πρώτο μέρος των Νυχτερινών κομματιών (1817) του Ε.Τ.Α. Χόφμαν. Τη χορογραφία έκανε ο Σαιν-Λεόν. Στη νέα του μορφή, η σύλληψη, το λιμπρέτο και η χορογραφία είναι του Έντουαρντ Κλουγκ.

Πρεμιέρες: Στην αρχική του μορφή το μπαλέτο παρουσιάστηκε στις 25 Μαΐου 1870 στο Παρίσι, στο Αυτοκρατορικό Θέατρο της Όπερας. Η χορογραφία του Κλουγκ πρωτοπαρουσιάστηκε στο Θέατρο της Βασιλείας στις 18 Μαρτίου 2023.

Η Κοππέλια πρωτοπαρουσιάστηκε από το Μπαλέτο της ΕΛΣ κατά την καλλιτεχνική περίοδο 1988/89 σε χορογραφία Γιάννη Μέτση βασισμένη σε αυτή του Σαιν-Λεόν.

Η εκδοχή του Έντουαρντ Κλουγκ παρουσιάζεται σε πανελλήνια πρώτη.

Σύνοψη του έργου

Α΄ Πράξη: Nέοι και νέες γιορτάζουν τον γάμο της Σβανίλντας με τον Φραντς. Όταν ο Φραντς αντικρίζει την Κοππέλια, μια μηχανική κούκλα που εμφανίζεται στη γιορτή μαζί με τον Κοππέλιους, τον πανούργο δημιουργό της, αμέσως την ερωτεύεται. Ο Κοππέλιους αντιλαμβάνεται τι συμβαίνει και οι βοηθοί του σταματούν τους εορτασμούς. Ο Κοππέλιους με την ακολουθία του καταφέρνει να πάρει τον Φραντς από τον γάμο του και να τον οδηγήσει στην κατοικία του.

Β΄ Πράξη: Ο Κοππέλιους συστήνει εκ νέου τον Φραντς στην Κοππέλια. Η μηχανική κούκλα χρειάζεται κάτι τελευταίο για να ζωντανέψει: μια ανθρώπινη ψυχή. Απώτερος στόχος του Κοππέλιους είναι να πάρει μία από τις ψυχές των θυμάτων του και να τη δώσει στην άψυχη Κοππέλια. Η προσπάθειά του με τον Φραντς και με άλλα φυλακισμένα αγόρια αποτυγχάνει. Όμως, υπάρχει και κάποιος άλλος κρυμμένος στο δωμάτιο: είναι η Σβανίλντα, που στην προσπάθειά της να σώσει τον Φραντς πιάστηκε αιχμάλωτη. Ο Κοππέλιους τη βλέπει σαν την τελευταία ελπίδα προκειμένου να πετύχει τον στόχο του. Την εντυπωσιάζει με τις όμορφες κούκλες του και την υποχρεώνει να χορέψει μαζί τους. Η Σβανίλντα προσπαθεί να ξεφύγει αλλά δεν τα καταφέρνει.

12, 15, 17, 18, 19 Μαΐου στις 19.30, Κυριακή: 18.30 (Copyright: Γιώργος Καλκανίδης)

Μετά από ένα φιλί με τη Σβανίλντα, η Κοππέλια φαίνεται να αποκτά ψυχή και για λίγο συμπεριφέρεται σαν άνθρωπος. Ο Κοππέλιους είναι συγκλονισμένος από το επίτευγμά του, που όμως δεν διαρκεί πολύ. Καθώς η Σβανίλντα συνέρχεται, η Κοππέλια γίνεται ξανά κούκλα. Ο Κοππέλιους είναι έξαλλος με την αποτυχία του και ζητά εκδίκηση. Ξαφνικά, όμως, η Κοππέλια στρέφεται εναντίον του δημιουργού της και μαζί με τη Σβανίλντα τον νικά. Η Σβανίλντα ελευθερώνει τον Φραντς και οι δυο τους ξανασμίγουν.