Η παράξενη ιστορία του αλυσοπρίονου: Πώς από εργαλείο τοκετού εξελίχθηκε σε ολετήρας γιγάντιων δένδρων

Γνωρίζατε την ιστορία του αλυσοπρίονου; Βάζετε με το νου σας ότι, αρχικά χρησιμοποιήθηκε ως εργαλείο τοκετού μέχρι να μετεξελιχθεί σε πριόνι που δεν σταματάει ούτε μπροστά στα αιωνόβια δένδρα;

Ας… μιλήσουμε σήμερα για εφευρέσεις λοιπόν. Σε πολλές περιπτώσεις, κάτω από δύσκολες περιστάσεις τα ευφάνταστα μυαλά βρήκαν το μονοπάτι εκείνο, που τους άνοιξε δρόμους σε ιδιοφυείς κατασκευές!
Τούτες τις μέρες, όποιος επισκεφτεί την περιφέρεια, ορεινά ή πεδινά χωριά της Ελλάδας, θα ακούσει εκείνον τον διαπεραστικό ήχο του αλυσοπρίονου που... τρυπάει αφτιά και λιανίζει δένδρα. Έχετε διανοηθεί ποτέ – και γιατί να το κάνετε άλλωστε – πώς και από πού προέκυψε η ιδέα να κρυφεί το τσεκούρι του Πάουλ Μπάνιαν* στην αποθήκη και να μπει στη ζωή των ξωμάχων της υπαίθρου - και όχι μόνο πια - το αλυσοπρίονο;

Σε όποιον πεις ότι το θηριώδους δύναμης εργαλείο κοπής ξύλων προέκυψε για έναν εντελώς άλλο σκοπό, τον τοκετό, θα γελάσει. Όμως καλύτερα να διαβάσει και να προβληματιστεί για το γέλιο του…
Έχουμε και… γράφουμε λοιπόν: Προτού γίνουν οι συνήθεις διαδικασίες μη φυσιολογικού τοκετού, όπως η καισαρική τομή, αναπτύχθηκαν άλλες μέθοδοι σε περίπτωση που ένα μωρό δεν μπορούσε να γεννηθεί με ασφάλεια με τον φυσιολογικό τρόπο. Όταν, δηλαδή, ένα μωρό κολλούσε στη διαδρομή, επειδή κατέβαινε στραμμένο προς λάθος κατεύθυνση, ή ήταν πολύ μεγάλο, οι γιατροί έπρεπε να εκτελέσουν μια τρομακτική διαδικασία που ονομάζεται «συμφυσιοτομή».

Η χειρουργική επέμβαση πραγματοποιούταν αρχικά με τη χρήση μικρού νυστεριού και χειροπρίονου για την αφαίρεση οστών και χόνδρων στη λεκάνη ώστε να δημιουργηθεί χώρος για το μωρό.
Η συμφυσιοτομή ήταν απίστευτα επώδυνη – συνήθως πραγματοποιείτο χωρίς αναισθησία – καθώς και επικίνδυνη, αλλά και χρονοβόρα. Για να επιταχυνθεί η διαδικασία, δύο γιατροί σκέφτηκαν τη δημιουργία ενός νέου εργαλείου το οποίο κατά τη γνώμη τους θα βελτίωνε την όλη διαδικασία.

Οι χειρουργοί που επινόησαν το εργαλείο ήταν οι Σκωτσέζοι Τζον Άιτκεν και Τζέιμς Τζέφρεϊ. Το νέο τους όπλο για τις δύσκολες επεμβάσεις τοκετού ήταν το Εύκαμπτο Πριόνι. Και όλα αυτά το 1780. Τρεις αιώνες πίσω… Ο Τζέφρεϊ ισχυρίστηκε ότι σκέφτηκε την ιδέα για ένα πριόνι με αλυσίδα εφοδιασμένο με μικρά δόντια, αφού του προκάλεσε το ενδιαφέρον μια μικρή αλυσίδα μέσα σε ένα ρολόι. Πίστευε ότι το αλυσοπρίονο του θα έκανε τις πληγές μικρότερες και θα προστατεύει τα νεύρα, τους μύες και τις φλέβες κατά τη διάρκεια της διαδικασίας της συμφυσιοτομής.

Το 1830, ένας γερμανός ορθοπεδικός ο Βέρνχαρντ Χάινε σκέφτηκε μια παρόμοια ιδέα για την τομή των οστών, το οποίο ονομάστηκε οστεοτόμος· το εργαλείο εκείνο χρησιμοποιούσε επίσης μια αλυσίδα με δόντια υπό γωνία. Το πριόνι ήταν χειροκίνητο και η αλυσίδα κινούνταν γύρω από μια λεπίδα – οδηγό, που γυρνούσε με έναν οδοντωτό τροχό. Ο οστεοτόμος χρησιμοποιήθηκε για την κοπή οστών για ακρωτηριασμούς και άλλες σκληρές χειρουργικές επεμβάσεις.
Και 50 χρόνια αργότερα κατατέθηκαν τα πρώτα διπλώματα ευρεσιτεχνίας για το αλυσοπρίονο κοπής ξύλου. Οι εφευρέτες τους «έκλεψαν» την ιδέα από τα χειρουργικά αλυσοπρίονα τα οποία κατασκέυασαν σε μεγαλύτερη κλίμακα και με ισχυρότερα εξαρτήματα. Σύντομα παράχθηκαν ισχυρά πριόνια με αέριο και ηλεκτρικά πριόνια που ξεπέρασαν τον αρχικό ιατρικό σχεδιασμό.
Και για να λέμε την αλήθεια, τα αλυσοπρίονα είναι ένα εξαιρετικά χρήσιμο εργαλείο στους ερασιτέχνες ξυλοκόπους, απαραίτητο στους επαγγελματίες υλοτόμους και ευτυχώς έχει μείνει έξω από τα χειρουργεία…

* Ο Πάουλ Μπάνιαν (Paul Bunyan) ήταν γιγάντιος ξυλοκόπος και λαϊκός ήρωας στην αμερικανική και καναδική λαογραφία· ο χαρακτήρας του προέρχεται από την προφορική παράδοση των υλοτόμων της Βόρειας Αμερικής.