Το μετεκλογικό αδιέξοδο στο Ισραήλ, η εποχή Νετανιάχου και οι δελφίνοι

Το ότι το μετεκλογικό αδιέξοδο στο Ισραήλ συνεχίζεται, δεν αποτελεί είδηση. Δεν αποτελεί είδηση ότι η εντολή σχηματισμού κυβέρνησης βρίσκεται στα χέρια του Βενιαμίν Νετανιάχου και ότι μέχρι τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές, καμία πρόοδος δεν σημειώθηκε για τον σχηματισμό κυβέρνησης συνεργασίας. Το «Γαλανόλευκο», το μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολίτευσης υπό τον Μπένι Γκαντς, δεν βιάζεται να ανεύρει την χρυσή τομή για να περιλαμβάνεται ο Βενιαμίν Νετανιάχου στο νέο κυβερνητικό σχήμα. Μία απλή ανάγνωση της πολιτικής πραγματικότητας στο Ισραήλ οδηγεί στο απλουστευμένο συμπέρασμα ότι το βασικό εμπόδιο για την σχηματισμό κυβέρνησης εθνικής ενότητας δεν είναι τόσο οι ιδεολογικές διαφορές μεταξύ του Λικούντ και του «Γαλανόλευκου», όσο η καθαυτή προσωπικότητα του Βενιαμίν Νετανιάχου. Αυτό το γεγονός προσωποποιεί υπέρμετρα τις μετεκλογικές εξελίξεις και καθιστά ακόμα δυσκολότερες τις απαραίτητες συγκλίσεις.

Την περασμένη εβδομάδα συνεδρίασε εκτάκτως η Εκτελεστική Επιτροπή του Λικούντ, προβαίνοντας σε μία απόφαση, που έμοιαζε περισσότερο με δελτίο τύπου που απευθυνόταν κυρίως σε πολιτικούς αναλυτές εφημερίδων, που βιάζονται να «εξορίσουν» τον Νετανιάχου από την πολιτική σκηνή. Η απόφαση της Εκτελεστικής Επιτροπής εξέφραζε με τον πλέον πανηγυρικό τρόπο την εμπιστοσύνη της προς το  πρόσωπό του , δηλώνοντας ότι το Λικούντ θα συμμετάσχει σε κυβέρνηση συνεργασίας μόνο υπό την προϋπόθεση ότι ο Νετανιάχου θα είναι αυτός που θα αναλάβει το πρωθυπουργικό αξίωμα – είτε καθ’ όλη τη διάρκεια της θητείας της κυβέρνησης που θα σχηματισθεί, είτε κατά το χρονικό διάστημα που θα ορισθεί σε περίπτωση που θα ισχύσει το μέτρο της εκ περιτροπής πρωθυπουργίας. Πέραν της πίστης στον Νετανιάχου, εμμέσως πλην σαφώς, επαναλαμβάνεται ξανά η προθυμία του Λικούντ να σχηματισθεί κυβέρνηση συνεργασίας με το «Γαλανόλευκο», ακόμα και αν αυτό θα σημαίνει ότι στα δύο από τα τέσσερα χρόνια της κυβερνητικής θητείας, ο Μπένι Γκαντς θα ασκεί πρωθυπουργικά καθήκοντα. Πλην όμως, ο Γκαντς – αν και πρόθυμος να αποδεχθεί έναν τέτοιον συμβιβασμό – καλείται να προσπεράσει τις ισχυρές αντιρρήσεις των υπόλοιπων δύο κομματικών του εταίρων, Γιαΐρ Λαπίντ και Μοσέ Γιααλόν, οι οποίοι φέρονται να μην θέλουν να βλέπουν απέναντί τους στο υπουργικό συμβούλιο τον Βενιαμίν Νετανιάχου. Και κάπως έτσι περιγράφεται με απλά λόγια το πολιτικό αδιέξοδο που βιώνει το Ισραήλ τους τελευταίους δέκα συναπτούς μήνες.

Ενώ όλα δείχνουν ότι η «εποχή Νετανιάχου» δεν φαίνεται να λήγει, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν έχει ήδη αρχίσει να διαφαίνεται η «εποχή των δελφίνων» εντός του κυβερνώντος Λικούντ. Και όπως συνηθίζεται σε κάθε κόμμα εξουσίας, και δη με ηγέτη που τυγχάνει να είναι ο μακροβιότερος πρωθυπουργός της χώρας – οι υποψήφιοι διάδοχοί του είναι πολλοί. Παρ’ όλα αυτά όμως, μέχρι τώρα φρόντιζαν να μην  εκδηλώνονται δημοσίως.

Κανένας υποψήφιος διάδοχος δεν ήθελε να εκληφθεί από την εκλογική βάση του κόμματος ότι βρήκε την ευκαιρία να «ξηλεύσει την δρυν», τη στιγμή που ο αρχηγός της παράταξης αντιμετωπίζει κατηγορίες που τον συνδέουν άμεσα με εγκλήματα του κοινού ποινικού δικαίου. Και κάπως έτσι, μέσα σε ένα κλίμα υπόκωφων ανταγωνισμών και αστικής ευγένειας, το Λικούντ κατάφερε να πορευθεί συσπειρωμένο σε δύο συνεχείς εκλογικές αναμετρήσεις, τον περασμένο Απρίλιο και τον Σεπτέμβριο.

Παρ’ όλα αυτά, το τελευταίο δεκαήμερο φαίνεται πως οι υποψήφιοι διάδοχοι αρχίζουν να χάνουν την υπομονή τους και ήδη τρεις από αυτούς έχουν αρχίσει να μιλούν ανοικτά για το τι μέλλει γενέσθαι στη μετα-Νετανιάχου εποχή. Οι δύο πρώτοι είναι βουλευτές του Λικούντ: Ο Γκιντόν Σάαρ και ο Νιρ Μπαρκάτ. Ο τρίτος είναι ο Ιόσι Κόεν, που ηγείται της Μοσάντ από το 2016 μέχρι σήμερα.

Γκιντόν Σάαρ

Όλα άρχισαν στις αρχές της προηγούμενης εβδομάδας, όταν ο Νετανιάχου άφησε να διαρρεύσει στα τοπικά ΜΜΕ η δήθεν πρόθεσή του να προκηρύξει εσωκομματικές εκλογές για την ανάδειξη νέας κομματικής ηγεσίας. Αρχικά, η είδηση προκάλεσε την έκπληξη πολλών, εντός και εκτός κόμματος. Πρόλαβε να προκαλέσει ποικίλα σχόλια κύκλων της αντιπολίτευσης περί υποτιθέμενης «άτακτης αποχώρησης» του Νετανιάχου από την πολιτική. Όλες αυτές οι εκτιμήσεις αποδείχθηκαν αβάσιμες – μιας και πολύ εύκολα, το σενάριο εσωκομματικών εκλογών όχι μόνο διαψεύσθηκε από τον ίδιο τον Νετανιάχου, αλλά μετατράπηκε σε παγίδα, στην οποία πρόλαβε να πέσει ο φέρελπις Γκιντόν Σάαρ, που βιάστηκε να δηλώσει μέσω twitter ότι «Είναι Έτοιμος» να διεκδικήσει την αρχηγία του Λικούντ.

Η φιλοδοξία του Γκιντόν Σάαρ δεν εξέπληξε κανέναν.  Με σπουδές νομικής και πολιτικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ και με μακρά πορεία στα εσωτερικά κομματικά όργανα, διετέλεσε βουλευτής του Λικούντ από το 2003 έως και το 2014, Υπουργός Παιδείας από το 2009 έως το 2013 και Υπουργός Εσωτερικών από το 2013 έως τον Σεπτέμβριο του 2014, οπότε και παραιτήθηκε, χωρίς ποτέ να καταστεί απόλυτα σαφές ποιοι ακριβώς ήταν οι λόγοι που τον οδήγησαν σε αυτήν του την απόφαση. Το γεγονός πάντως είναι ότι σε εσωκομματικό επίπεδο, ο Σάαρ συσπειρώνει εδώ και χρόνια μεγάλη μερίδα εκλεκτόρων, κάτι που ανέκαθεν ενοχλούσε το περιβάλλον Νετανιάχου.

Οι επικριτές του, τού καταμαρτυρούν ότι πέραν ενός σκληρού πυρήνα προσωπικών υποστηρικτών, ο Σάαρ δεν έχει την δυνατότητα να δώσει ένα διακριτό ιδεολογικό πρόσημο στην πολιτική του καριέρα. Η αλήθεια είναι όμως, ότι ο Γκιντόν Σάαρ εκφράζει τον μέσο δεξιό ισραηλινό ψηφοφόρο, που σέβεται μεν, αλλά κρατά λογικές αποστάσεις από τις θρησκευτικές παραδόσεις. Ως προς το πάντοτε άλυτο Παλαιστινιακό, ο Σάαρ βλέπει με καχυποψία κάθε είδους νεωτερισμό (συμπεριλαμβανομένων και των συμφωνιών του Όσλο) που θα μπορούσε μελλοντικά να θέσει σε κίνδυνο την ασφάλεια της χώρας. Η αλήθεια επίσης είναι ότι ο Σάαρ δεν θεωρείται ιδιαίτερα επικοινωνιακός. Περιέργως, αυτό αποβαίνει υπέρ του, μιας και σε κάθε εσωκομματική εκλογική αναμέτρηση, οι εκλέκτορές του παραμένουν πιστοί στην επιλογή τους – κάτι που οφείλεται στην μακρά του πορεία στα συλλογικά όργανα του κόμματος. Το ιδιαίτερο ιδεολογικό του στίγμα όμως, παραμένει ασαφές – τουλάχιστον σε όσους δεν ανήκουν στο καθαρά δικό του, άμεσο περιβάλλον. Όσο για το άκαιρο «Είμαι Έτοιμος» που δήλωσε στα κοινωνικά δίκτυα , το πήρε πολύ γρήγορα πίσω, διευκρινίζοντας ότι η βούλησή του να διεκδικήσει τα κομματικά ηνία είναι γνωστή έτσι κι αλλιώς εδώ και πολλά χρόνια και ότι αυτό θα συμβεί, όποτε και όταν αποφασισθεί να πραγματοποιηθούν εσωκομματικές εκλογές. Πρόσθεσε μάλιστα ότι, μέχρι να συμβεί αυτό «θα παραμένει προσηλωμένος στην παρούσα κομματική ηγεσία», προκαλώντας τα υπομειδιάματα του περιβάλλοντος Νετανιάχου. Και δικαίως.

Νιρ Μπαρκάτ

Μια άλλη αρχηγική εμφάνιση έκανε αίσθηση την περασμένη Παρασκευή. Ο επί μία δεκαετία Δήμαρχος της Ιερουσαλήμ, και νυν βουλευτής του Λικούντ, Νιρ Μπαρκάτ, σε μία μακροσκελή του συνέντευξη σε εφημερίδα μεγάλης κυκλοφορίας, δήλωσε ότι «αυτός πρόκειται να είναι ο επόμενος πρωθυπουργός», τονίζοντας όμως ότι αυτό θα συμβεί μόνο αφού λήξει η «εποχή Νετανιάχου». Δύο είναι οι σπουδαιότεροι «πρόναοι» που οδηγούν στον ισραηλινό πρωθυπουργικό θώκο: Ο ένας είναι μία επιτυχημένη πορεία στο στρατιωτικό κατεστημένο , και ο δεύτερος μία επιτυχημένη θητεία στον -προβληματικό από πολλές απόψεις – Δήμο της Ιερουσαλήμ. Ο Μπαρκάτ προέρχεται από τον δεύτερο. 

Το ενδιαφέρον στοιχείο που παρουσιάζει η υποψηφιότητα Μπαρκάτ είναι η απλή φράση που επαναλάμβανε με πολλές παραλλαγές στην πολυσέλιδη συνέντευξή του: «Έχω λύσει το οικονομικό μου θέμα, δεν έχω ανάγκη κανέναν και κανείς δεν μπορεί να με δωροδοκήσει, και επομένως – θα είμαι απαλλαγμένος από δεσμεύσεις και θα καταφέρω να κάνω καλά πράγματα για την πατρίδα». Πρόκειται για έναν απλοϊκό συλλογισμό στη βάση του. Λαμβάνοντας υπ’ όψιν όμως το πλήθος οικονομικών σκανδάλων που προκαλούν το κοινό αίσθημα, θα έλεγε κανείς ότι ο Μπαρκάτ αποτελεί μία υποψηφιότητα με αξιώσεις.

Πράγματι, επί της δημαρχιακής του θητείας στην Ιερουσαλήμ, που ταλανίζεται από τις διαφορές θρησκευόμενων Εβραίων και μη, κατάφερε να βρει την χρυσή τομή. Σε οικονομικό επίπεδο προσέλκυσε επενδυτές και κονδύλια και αναβάθμισε την καθημερινότητα του μέσου Εβραίου δημότη με σημαντικά έργα υποδομής. Από την άλλη, δεν προσπάθησε ιδιαίτερα να εξισορροπήσει τις κοινωνικοοικονομικές διαφορές μεταξύ των εβραϊκών και των αραβικών συνοικιών – αλλά, όπως και ο ίδιος παραδέχεται, «αυτή η κατάσταση είναι το αποτέλεσμα όλων των προκατόχων του, από το 1967 και εντεύθεν», και σε αυτό δεν έχει άδικο.

Πράγματι, δεν ακούστηκε τίποτα το μεμπτό για την οικονομική του φερεγγυότητα (θεωρείται ως ο πλουσιότερος άνθρωπος στο Ισραήλ, χάρη στις επιχειρήσεις του στον χώρο της High-Tech τεχνολογίας) ή για την ορθή διαχείριση των δημοτικών πόρων (στο Ισραήλ η τοπική αυτοδιοίκηση θεωρείται μία μεγάλη οικονομική πληγή). Ωστόσο, αυτό που του καταλογίζουν σε ενδοκομματικό επίπεδο, είναι ότι «δεν είναι αρκετά λαϊκός», και άρα ανίκανος να «μιλήσει στη γλώσσα του απλού κόσμου» που αποτελεί και την βασική εκλογική βάση του Λικούντ.

Αυτές τις μέρες κυκλοφορεί η αυτοβιογραφία του με τίτλο «Φτιαγμένος μόνο για μια μακρά πορεία», στην οποία τονίζει ποικιλοτρόπως – και με αρκετή υπερβολή ίσως - το προφίλ του «τίμιου αυτοδημιούργητου εκατομμυριούχου». Οι κακές γλώσσες πάντως αμφισβητούν κατά πόσον δεν βοηθήθηκε αρκετά από το εύπορο οικογενειακό του περιβάλλον.  

Όπως κατέδειξε και η αυτοπρόσωπη παρουσία του Νετανιάχου στην επίσημη παρουσίαση του βιβλίου, ο Νιρ Μπαρκάτ φαίνεται να έχει κερδίσει το «δαχτυλίδι» της διαδοχής –όποτε αυτή επέλθει– υπό τον όρο όμως, ότι ο Μπαρκάτ θα τηρήσει τα προσχήματα. Και φαίνεται ότι έχει όλη την καλή διάθεση να τα τηρήσει. Το έρεισμα όμως στην λαϊκή βάση των ψηφοφόρων αποτελεί το κύριο ζητούμενο, όπως και κατά πόσον οι εσωκομματικές διαδικασίες θα αποδείξουν ότι μπορούν να ανεχθούν έναν πλούσιο και αδιάφθορο –πλην όμως, απρόσιτο– κομματικό ηγέτη. Όσο για την υποστήριξη εκ μέρους του περιβάλλοντος Νετανιάχου: Δεν αποκλείεται να οφείλεται στο ότι ο Μπαρκάτ δεν θεωρείται αρκετά «αξιόμαχος», και επομένως, θεωρείται μάλλον ακίνδυνος. Δεν αποκλείεται αυτή η εκτίμηση να αποδειχθεί εν τέλει λανθασμένη.

Γιόσι Κόεν

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η εν πολλοίς απρόσμενη εμφάνιση του νυν Αρχηγού της Μοσάντ, Γιόσι Κόεν, ως φερέλπιδος αντικαταστάτη του Βενιαμίν Νετανιάχου. Ναι μεν, αυτό που αποκαλείται «κοινωνία της πληροφορίας» προκαλεί δέος στον μέσο ισραηλινό ψηφοφόρο. Ωστόσο, είναι ασυνήθιστο ένας εν ενεργεία λειτουργός σε έναν τέτοιο σημαντικό θεσμό, να δηλώνει ότι επιθυμεί να βρει μια θέση στα κομματικά γρανάζια. Μάλιστα από πολλούς θεωρείται ότι η διάθεση αυτοπροβολής του επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών της χώρας , είναι ικανή να βλάψει την εύρυθμη ενάσκηση των καθηκόντων του.

Από την άλλη πλευρά όμως, ο Κόεν αναμφισβήτητα είναι μία προσωπικότητα «ανέγγιχτη» από την έντονη σκανδαλολογία της πολιτικής πραγματικότητας του Ισραήλ. Και ναι μεν, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία, ο Αρχηγός της Μοσάντ δύναται να λάβει πολιτικό αξίωμα αφότου περάσουν τουλάχιστον έξι μήνες από την λήξη της θητείας του (προκειμένου να μην υπάρξει περίπτωση «σύγκρουσης συμφερόντων», η οποία κατά το ισραηλινό δίκαιο, είναι δυνατόν να επιφέρει ποινικές ευθύνες). Ωστόσο, ποιος θα είναι σε θέση να διαπιστώσει το ακριβές εύρος τυχόν προσωπικού συμφέροντος ενός πολιτευτή, ο οποίος, λόγω του επαγγελματικού του παρελθόντος, είναι βέβαιο ότι «ξέρει πολλά» για όλους, συμπεριλαμβανομένων και των εν δυνάμει πολιτικών του αντιπάλων; Η υποψηφιότητα του Γιόσι Κόεν, όταν και όποτε τεθεί σοβαρά στο τραπέζι , μοιραία θα εγείρει πλήθος συνταγματικών αλλά και ηθικών ερωτημάτων. Δεν αποκλείεται όμως, καθαυτός ο συγκεκριμένος προβληματισμός, να αποβεί τελικά, ακόμα και υπέρ του..

Αν και πανταχόθεν έχει ακουστεί έντονα το αντίθετο, εκτιμάται ότι είναι πράγματι πολύ νωρίς να μιλάμε για τον διάδοχο του Βενιαμίν Νετανιάχου στην αρχηγεία του Λικούντ. Ίσως στα μέσα του ερχόμενου έτους το συγκεκριμένο θέμα να έρθει ξανά στο προσκήνιο, σε περίπτωση που εκδοθεί κατηγορητήριο εναντίον του. Μέχρι τότε όμως, οι εσωκομματικές διεργασίες θα συνεχίζονται και δεν αποκλείεται να αναδειχθούν και άλλοι υποψήφιοι για την αρχηγία – αναδεικνύοντας παράλληλα ακόμα πιο ενδιαφέρουσες πτυχές της ισραηλινής πολιτικής πραγματικότητας. 

Διαβάστε ακόμη

Το Θεαγένειο εκπέμπει «SOS»: Τον... έναν χρόνο φτάνει η λίστα αναμονής για χειρουργεία - Ένας νοσηλευτής για 30 ασθενείς

Στον Εισαγγελέα η Ειρήνη Μουρτζούκου - Κρύβεται από τις κάμερες

Το δύσκολο σταυροδρόμι της κυβέρνησης, η σύλληψη Ρωμανού και η αλλαγή ατζέντας

Η Σοφία Βεργκάρα υποδεικνύει πως χορεύουν οι λατινοαμερικάνες για την περίοδο των Ευχαριστιών