Η «σιωπή» πριν τη γροθιά: Η βία ανηλίκων και οι ευθύνες μας

Το πρόσφατο περιστατικό στα Γλυκά Νερά, όπου ένας 17χρονος ξυλοκόπησε βάναυσα έναν 48χρονο άνδρα, προκάλεσε έντονο δημόσιο προβληματισμό. Δεν πρόκειται απλώς για ένα ακόμα μεμονωμένο επεισόδιο. Αντιθέτως, έρχεται να προστεθεί σε μια ανησυχητική αλυσίδα βίαιων εκφάνσεων ανηλίκων, που φαίνεται να αυξάνονται τα τελευταία χρόνια. Το ερώτημα που αναδύεται είναι απλό αλλά ουσιαστικό: Πού χάνει η κοινωνία τον έλεγχο;

Η βία δε γεννιέται στο κενό

Κανένα παιδί δε γεννιέται βίαιο. Η βία είναι συμπεριφορά που διαμορφώνεται, μαθαίνεται, καλλιεργείται — ή αποτρέπεται. Και οι πρώτοι «δάσκαλοι» κάθε παιδιού είναι δύο: η οικογένεια και το σχολείο. Όταν οι δύο αυτοί πυλώνες δε λειτουργούν προστατευτικά, τότε οι ρωγμές μεγαλώνουν, και μέσα από αυτές ξεπροβάλλουν φαινόμενα όπως η βία.

Ο ρόλος της οικογένειας

Η οικογένεια είναι το πρώτο πλαίσιο κοινωνικοποίησης. Εκεί το παιδί μαθαίνει πώς να διαχειρίζεται το θυμό, πώς να εκφράζει τις ανάγκες του, πώς να σχετίζεται με τους άλλους. Όταν το σπίτι είναι πεδίο σύγκρουσης, αδιαφορίας ή υπερπροστασίας, το παιδί μεγαλώνει χωρίς σταθερό ηθικό πυξίδα. Η έλλειψη ορίων και συναισθηματικής στήριξης οδηγεί σε παιδιά που δε μαθαίνουν να ελέγχουν τα ένστικτά τους ή να λογοδοτούν για τις πράξεις τους.

Δεν είναι τυχαίο πως σε αρκετές περιπτώσεις βίας, η οικογένεια είτε απουσιάζει είτε αδυνατεί να διαχειριστεί προβλήματα που σιγοβράζουν: παραμέληση, ενδοοικογενειακή βία, ανεξέλεγκτη χρήση της τεχνολογίας, ελλιπής επικοινωνία.

Σχολείο: Καθρέφτης ή διορθωτικός μηχανισμός;

Από την άλλη, το σχολείο δεν είναι απλώς ένας χώρος μάθησης. Είναι μια μικρογραφία της κοινωνίας. Εκεί το παιδί έρχεται σε επαφή με διαφορετικότητες, μαθαίνει τους κανόνες της συμβίωσης, δοκιμάζει τα όριά του. Ένα σχολείο που περιορίζεται μόνο στη διδασκαλία της ύλης και αδιαφορεί για τη διαμόρφωση του χαρακτήρα, χάνει τον ρόλο του ως φορέας διαπαιδαγώγησης.

Πού ήταν οι καθηγητές; Υπήρξαν προειδοποιητικά σημάδια; Υπήρξαν συγκρούσεις, επιθετικές συμπεριφορές, αδιαφορία; Ποιος τα κατέγραψε; Ποιος τα αντιμετώπισε;

Η κοινωνία της αδιαφορίας

Το πρόβλημα, βέβαια, δε σταματά στην οικογένεια και το σχολείο. Ζούμε σε μια κοινωνία που συχνά εξιδανικεύει τη δύναμη, προωθεί τον ατομισμό και αμβλύνει τα όρια ανάμεσα σε καλό και κακό. Η βία στα social media παρουσιάζεται σαν ψυχαγωγία. Οι νέοι εκτίθενται σε πρότυπα επιθετικότητας και κυριαρχίας. Η ενσυναίσθηση δεν είναι πια αυτονόητη.

Η καταδίκη που έγινε δράση

Δεν αρκεί να καταδικάζουμε τη βία. Πρέπει να τη βλέπουμε στις ρίζες της, να την εντοπίζουμε νωρίς, να την προλαμβάνουμε. Αυτό σημαίνει:

Ενίσχυση του ρόλου των γονέων με εκπαιδευτικά προγράμματα, στήριξη στις κρίσιμες ηλικίες των παιδιών, αλλά και παρακολούθηση της ψυχικής τους υγείας. Προγράμματα γονεϊκής επιμόρφωσης για την ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών και τη διαχείριση θυμού. Καλλιέργεια εμπιστοσύνης και διαλόγου. Ένα παιδί που νιώθει ότι ακούγεται, εκφράζεται με λόγια – όχι με βία.

Αναβάθμιση του σχολείου σε χώρο ουσιαστικής παιδείας, με σχολικούς ψυχολόγους, ομάδες πρόληψης της σχολικής βίας και ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα που να βάζει τον άνθρωπο στο επίκεντρο, όχι μόνο το μαθηματικό τύπο. Εισαγωγή μαθημάτων συναισθηματικής αγωγής, διαχείρισης συγκρούσεων, σεβασμού στη διαφορετικότητα.

Δημιουργία ουσιαστικών χώρων έκφρασης για τους νέους, πέρα από τα φίλτρα του TikTok και τη μοναξιάτων οθονών. Θεσμική συνεργασία σχολείου–οικογένειας–ψυχοκοινωνικών υπηρεσιών.

Το περιστατικό στα Γλυκά Νερά δεν είναι απλώς ένα σοκ. Είναι καθρέφτης. Και μας κοιτάζει όλους. Αν θέλουμε να τον σπάσουμε, δεν πρέπει να στρέψουμε αλλού το βλέμμα — αλλά να δράσουμε. Πριν ένας ακόμη ανήλικος πιστέψει ότι η γροθιά είναι η μόνη του απάντηση.

Η βία των ανηλίκων δε λύνεται με τιμωρία μόνο, αλλά με παιδεία, πρόληψη και παρουσία. Όταν το παιδί μένει μόνο του, η κοινωνία πληρώνει το τίμημα. Αν όμως το δούμε, το ακούσουμε και του δώσουμε λόγο και δρόμο, τότε αλλάζει. Και μαζί του, αλλάζουμε κι εμείς.

Διαβάστε ακόμη

Αυτά είναι τα πρόσωπα που αναζήτησαν περισσότερο οι Έλληνες στη Google - «Πρωτιά» για την Klavdia

Είναι επίσημο: Η Netflix εξαγοράζει την Warner Bros για αστρονομικό ποσό

Παράνομες συνταγογραφήσεις με κέρδη πάνω από 100.000 ευρώ: Τρεις συλλήψεις - Η ανακοίνωση του ΕΟΠΥΥ

Έφηβος εξομολογείται πώς κατέληξε να κάνει 11 γραμμαρία κεταμίνης τη μέρα στα 13 του