Το «καμίνι» του 1930: Η θερμοκρασία-έκπληξη που οδήγησε τους Αθηναίους στις ταράτσες και στην παραλία του Φαλήρου

Ο καύσωνας του 1930 μέσα από τον Τύπο της εποχής. Η θερμοκρασία που έκανε... καμίνι την Αθήνα ήταν 10 βαθμοί κάτω από τα δεδομένα του 2024.

🕛 χρόνος ανάγνωσης: 4 λεπτά ┋ 🗣️ Ανοικτό για σχολιασμό

Καμίνι η Αθήνα του 1930! Οι θερμοκρασίες-έκπληξη που οδήγησαν τους Αθηναίους στις ταράτσες και στην παραλία του Φαλήρου πριν από 90 χρόνια.

«Η ζωή έχει μεταβληθή εις ωκεανόν, ο οποίος μας εξαποστέλλει κύματα διαφθοράς, κύματα παραφροσύνης, κύματα αυτοκτονιών, κύματα ψύχους και κύματα καύσωνος. Όλα τα άλλα υποφέρονται εκτός των δύο τελευταίων. Τα κύματα διαφθοράς δεν ενοχλούν τους ηθικούς, τα κύματα της παραφροσύνης περνούν μακρυά, από τους υγιείς και αρπάζουν τον Δελλαπατρίδη και χθες τον Βδελλόπουλον και τους εξαποστέλλουν εις το Δαφνί. Τα κύματα των αυτοκτονιών μπορούν να τα φοβούνται οι ερωτευμένοι, οι εμπορευάμενοι οι οποίοι διέρχονται οικονομικήν κρίσιν και οι απελπισθείσαι γεροντοκόραι και τα γεροντοπαλλήκαρα. Τα κύματα όμως του ψύχους και του καύσωνος τα φοβούνται όλοι. Και οι ηθικοί, και οι υγιείς, και οι παράφρονες και οι υποψήφιοι δι αυτοκτονίαν». Αυτά αναφέρει μεταξύ άλλων η εφημερίδα «Εμπρός» στο φύλλο της 11ης Ιουλίου του 1930 στο αναλυτικό ρεπορτάζ της για τον καύσωνα που μετέτρεψε σε... καμίνι την Αθήνα.

Το δημοσίευμα της εφημερίδας «Εμπρος» στις 11 Ιουλίου 1930 αναφέρει για θερμοκρασία 33,2 βαθμοί που έκαναν καμίνι την Αθήνα

Το Αστεροσκοπείο δίνει... εξηγήσεις περί κουφοβράσεως

Η Αθήνα βρίσκεται στο επίκεντρο... υψηλών θερμοκρασιών. Όπως αναφέρει η εφημερίδα στο ρεπορτάζ της το Αστεροσκοπείον καλείται να δώσει... εξηγήσεις: «Η υπηρεσία του Αστεροσκοπείου δίδει την εξήγησιν ότι η αποτόμως ενταθείσα θερμότης οφείλεται εις τα τελευταίας βροχάς και ότι δεν πρόκειται περί μεταβολής της ατμοσφαιρικής θερμοκρασίας, αλλά περί αναθυμιάσεων ή εξατμίσεων της γης. Πρόκειται δηλδή περί της περιφήμου "κουφοβράσεως" η οποία είναι πλέον ανυπόφορος», συμπληρώνει.

Τρώγουν ψωμί με τον ιδρώτα στις ταράτσες

«Όλοι τώρα τρώγουν τον άρτον με τον... ιδρώτα του προσώπου των. Γενική έξοδος των Αθηναίων εις την Φαληρικήν ακτή. Η χρησιμοποίησις των ταρατσών», αναφέρει στους υπότιτλους το ρεπορτάζ.

Η Αθήνα είχε 33,2 βαθμούς

Διαβάζοντας τη συνέχεια του ρεπορτάζ με έκπληξη διαπιστώνουμε πως οι θερμοκρασίες που αναφέρονται ως επίσημες μετρήσεις από το Αστεροσκοπείο και προκαλούν καύσωνα τον Ιούλιο του 1930 όχι μόνο δεν έχουν σχέση με τα σημερινά δεδομένα, αλλά έχουν και πολύ μεγάλη διαφορά στις τιμές. Στην Αθήνα το θερμόμετρο έδειχνε 33,2 βαθμούς και στη Θεσσαλονίκη 22 η ελάχιστη και 27 η μέγιστη. Στην Καλαμάτα, στο Αίγιο, στη Λήμνο και στη Χίο το θερμόμετρο δείχνει 29 και στα Χανιά 26.

Xαρακτηριστικό στιγμιότυπο από την εφημερίδα «Πατρίς» για τον καύσωνα στην Αθήνα

Σήμερα 10 βαθμοί πάνω

Με απλούς υπολογισμούς η διαφορά με τις σημερινές θερμοκρασίες καύσωνα είναι πάνω 10 βαθμούς. Αν υπολογίσουμε πως από τότε έχουν μεσολαβήσει 94 χρόνια τότε η θερμοκρασία έχει ανέβει 1,1 βαθμό κάθε μία δεκαετία. Οι τιμές είναι πολύ κοντά στις εκτιμήσεις αλλά και τα αποτελέσματα που παρουσιάζουν κατά καιρούς οι επιστημονικές κοινότητες επισημαίνοντας τα ολέθρια αποτελέσματα για την αύξηση των θερμοκρασιών στον πλανήτη και ειδικά στη Μεσόγειο.

Χωρίς κλιματιστικά αλλά με ταράτσες

Τα τεχνολογικά δεδομένα των δύο χρονικών περιόδων είναι διαφορετικά και δε μπορεί να γίνει καν σύγκριση. Το 1930 τα κλιματιστικά και οι ανεμιστήρες είναι άγνωστες έννοιες. Τα σπίτια δεν προσφέρουν καμία προστασία μόνωσης και στεγάνωσης σε σύγκριση με τις σημερινές σύγχρονες κατασκευές, αλλά κι από την άλλη δεν υπήρχαν στην πόλη πολυόροφα τσιμέντινα κτίρια.

Η Αθήνα είχε άλλη όψη

Η Αθήνα είναι ένα μεγάλο χωριό με μονοκατοικίες και μικρά χαμηλά σπιτάκια, τεράστιες καλλιεργήσιμες εκτάσεις στα Πατήσια, στους Αμπελοκήπους, στο Ρουφ και στον Κολωνό. Ο ελαιώνας είναι κατάφυτος. Τα δάση φτάνουν μέχρι τη Μεταμόρφωση και τη Νέα Φιλαδέλφεια, το Περιστέρι, την Πετρόπουπολη αλλά και στου Γουδή. Οι ταράτσες και οι αυλές χρησίμευαν ως αίθρια και η χρήση τους ήταν συχνή από τα μέλη των πολυμελών οικογενειών.

«Σωθέντες ως εκ θαύματος»

«Η πόλις χθες μεταβλήθιν εις απέραντον κάμινον, μέσα εις την οποίαν εψήθησαν όλοι οι Αθηναίοι σωθέντες ως εκ θαύματος, όπως η εν καμίνω επτά παίδες. Η άσφαλτος είχε πολτοποιηθεί και ανέδιδε μία αφόρητον θερμότητα. Η χθεσινή ζέστη εδικαιολόγει όχι μόνον καυγάν περί όνου (γαϊδάρου) σκιάς, αλλά φόνους και μάχην!».

«Όσοι διέθεταν ταράτσες εκοιμήθησαν έξω...»

Σε άλλο σημείο η εφημερίδα «Εμπρός» έγραφε: «Οι δυστυχείς Αθηναίοι υποχρεωμένοι να κυκλοφορούν ζεούσης ασφάλτου δεν την κατάκτησιν της δραχμής, κυριολεκτικώς εμαρτύρησαν και έφαγαν πραγματικώς τον άρτον με τον ιδρώτα του προσώπου των, όστις έτρεχε κρουνηδόν!».

«Το βράδυ εσημειώθη γενική έξοδος των Αθηναίων προς την Φαληρικήν ακτήν όπου φυσούσε ολίγον. Πολλοί εξέδραμαν εις Βαρυμπόμπης όπου συγκεντρώθησαν 150 αυτοκίνητα. Εις την Κηφισιάν, το Μαρούσι και το Χαλάνδρι εσημειώθει εξαιρετική κίνησης. Οι Αθηναϊοι όσοι διέθεταν ταράτσες εκοιμήθησαν έξω, οι δε λοιποί με ανοικτά παράθυρα λόγω ανυποφόρου ζέστεως».