Φάκελος Μικροπλαστικά: Πόσο επικίνδυνα είναι για την υγεία μας; Όλα όσα πρέπει να ξέρουμε, σύμφωνα με τους ειδικούς

Ανησυχίες εγείρουν πρόσφατα δημοσιεύματα για τα μικροπλαστικά στο σώμα μας και τη ζημιά που αυτά μπορεί να προκαλούν.

Για τους επιστήμονες, ίσως χρειαστούν χρόνια μέχρι να κατανοήσουμε πλήρως πώς αυτά τα μικροσκοπικά σωματίδια πλαστικού επηρεάζουν την ανθρώπινη υγεία. Αυτό που γνωρίζουμε όμως είναι ότι, τα εν λόγω σωματίδια, έχουν εντοπιστεί, από τα βάθη της Τάφρου των Μαριανών έως τις κορυφές του Έβερεστ. Επιπλέον, γνωρίζουμε σίγουρα ότι το πλαστικό έχει την ικανότητα να συσσωρεύεται και στο ανθρώπινο σώμα. «Ο αέρας που αναπνέουμε, το νερό που πίνουμε, το φαγητό που τρώμε — περιέχουν μικροπλαστικά», σημειώνει ο θαλάσσιος βιολόγος στο Πανεπιστήμιο του Πλίμουθ, Ρίτσαρντ Τόμπσον. Ο ίδιος ήταν από τους πρώτους που, το 2004, εισήγαγε τον όρο «μικροπλαστικά». «Είμαστε εκτεθειμένοι», υπογραμμίζει.

Τι είναι τα μικροπλαστικά

Γενικά, ως «μικροπλαστικά» οι επιστήμονες ορίζουν τα σωματίδια που έχουν μήκος μικρότερο από 5 χιλιοστά. Τα νανοπλαστικά, με μέγεθος κάτω του 1 μικρομέτρου, είναι τα μικρότερα και τα πιο πιθανά να διεισδύσουν στο αίμα και τους ιστούς μας. Προέρχονται κυρίως από μεγαλύτερα πλαστικά που αποδομούνται με τη χρήση ή όταν δεν απορρίπτονται σωστά, τονίζει ο αναπληρωτής καθηγητής πολιτικής και περιβαλλοντικής μηχανικής στο Κολλέγιο Μηχανικής του Πανεπιστημίου της Φλόριντα A&M και του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Φλόριντα, Τζέφρι Φάρνερ.

«Χρησιμοποιούμε πλαστικά σε περιοχές ή με τρόπους που ευνοούν την παραγωγή μικροπλαστικών ή την αποδόμησή τους με την πάροδο του χρόνου», εξηγεί ο ίδιος στους ΝΥΤ, δίνοντας συγκεκριμένα παραδείγματα. Τα μικροπλαστικά, μπορεί να βρεθούν σε οικοδομικά υλικά που εκτίθενται στις καιρικές συνθήκες, σε σωλήνες που κόβονται και παράγουν «ρινίσματα», αλλά και στη γεωργία, αφού τα καλύμματα στα αρδευτικά συστήματα είναι συχνά από πλαστικό.

Σήμερα, πάνω από το ένα τρίτο του πλαστικού που παράγεται παγκοσμίως, χρησιμοποιείται για συσκευασίες, όπως προϊόντα μιας χρήσης που καταλήγουν στα απορρίμματα. Μια πλαστική σακούλα ή ένα μπουκάλι που φτάνουν στον ωκεανό ή σε μια παραλία εκτίθενται σε υπεριώδη ακτινοβολία, ζέστη και τριβή από την άμμο. Από εκεί, «θα αποδομηθούν σε τεράστιο αριθμό μικρο- και νανοπλαστικών», λέει ο δρ Φάρνερ.

Πώς εισέρχονται στο ανθρώπινο σώμα;

Αυτά τα μικρο- και νανοπλαστικά καταλήγουν στον αέρα, στο έδαφος, στο νερό και στο φαγητό μας. Η φθορά των ελαστικών των αυτοκινήτων παράγει σωματίδια που μολύνουν τον αέρα και το νερό. Μικροπλαστικά που φιλτράρονται από τα λύματα καταλήγουν στη λάσπη που χρησιμοποιείται ως λίπασμα. Τα πλαστικά φίλτρα από τσιγάρα φτάνουν σε λίμνες και ωκεανούς, όπου αποδομούνται με τον καιρό. Οι άνθρωποι τα εισπνέουν και τα καταπίνουν. Ορισμένες έρευνες δείχνουν ότι τα φυτά τα απορροφούν από το έδαφος και τα ενσωματώνουν στις ρίζες τους, λέει η καθηγήτρια περιβαλλοντικής επιστήμης Κρίστι Τάιλερ από το Ινστιτούτο Τεχνολογίας του Ρότσεστερ. Όσο ψηλότερα βρίσκεται ένα ζώο στην τροφική αλυσίδα, τόσο περισσότερα μικροπλαστικά περιέχει. Τα μικροπλαστικά είναι επίσης πιο συχνά σε υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα, ίσως λόγω μόλυνσης από τα μηχανήματα ή και από τα ρούχα των εργαζομένων.

Οι επιστήμονες ακόμα δεν έχουν κατανοήσει πλήρως κατά πόσο και πώς τα μικροπλαστικά διαπερνούν το δέρμα, εξηγεί η διευθύντρια του προγράμματος για την αναπαραγωγική υγεία και το περιβάλλον στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, Τρέισι Γούντραφ. Ωστόσο, υπάρχουν ενδείξεις ότι μπορούμε να απορροφήσουμε μικροπλαστικά — και τις χημικές ουσίες που περιέχουν — από καλλυντικά και ρούχα που αφήνουν ίνες καθώς κινούμαστε. Φαίνεται ότι, το ανθρώπινο σώμα, είναι σε θέση να αποβάλλει ορισμένα μικροπλαστικά- κυρίως τα μεγαλύτερα. Τα σωματίδια έχουν εντοπιστεί σε ανθρώπινα λύματα και ούρα.

Ο καθηγητής μικροβιολογίας και περιβαλλοντικής ιατρικής Ζακ Ρόμπερτ από το Πανεπιστήμιο του Ρότσεστερ ανέφερε ότι η δική του έρευνα σε γυρίνους έδειξε πως περίπου το 60 με 70% των μικροπλαστικών αποβάλλονται. Άλλες μελέτες υποδεικνύουν ότι το υπόλοιπο ποσοστό μπορεί να περνούν από το έντερο στο αίμα και στη συνέχεια να μετακινούνται σε όργανα όπως το ήπαρ και ο εγκέφαλος.

Τι γνωρίζουμε για τις επιπτώσεις τους στην υγεία;

Μελέτες σε ζώα δείχνουν ότι τα μικροπλαστικά μπορεί να επηρεάζουν την αναπαραγωγή, ιδίως την ποιότητα του σπέρματος. Μπορεί επίσης να επηρεάζουν τη λειτουργία των πνευμόνων και του εντέρου και να αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου του πνεύμονα και του παχέος εντέρου, λέει η δρ Γούντραφ, που πραγματοποίησε ανασκόπηση της σχετικής έρευνας. Η έρευνα του δρ Ρόμπερτ σε γυρίνους δείχνει επίσης ότι τα μικροπλαστικά μπορεί να αποδυναμώνουν το ανοσοποιητικό σύστημα.

Είναι δύσκολο, όμως, να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα για τον άνθρωπο από αυτές τις μελέτες, τονίζει η δρ Τάιλερ, καθώς η ποσότητα και το είδος των μικροπλαστικών που χορηγούνται στα ζώα διαφέρει από τη χρόνια, χαμηλού επιπέδου έκθεση που βιώνουμε εμείς. Ωστόσο, πρώιμες μελέτες σε ανθρώπους δείχνουν συνδέσεις μεταξύ μικροπλαστικών και πρόωρων γεννήσεων, φλεγμονών και καρδιαγγειακών παθήσεων. Επίσης, υπάρχουν ισχυρές αποδείξεις ότι ορισμένες χημικές ουσίες στα πλαστικά είναι επιβλαβείς για την ανθρώπινη υγεία. Αυτές περιλαμβάνουν τις ουσίες PFAS (μερικές από τις οποίες θεωρούνται καρκινογόνες) και τις BPA και φθαλικές ενώσεις, που διαταράσσουν την ορμονική λειτουργία.

Μπορούμε να μειώσουμε την έκθεση μας σε αυτά;

Ένα από τα πιο αποτελεσματικά βήματα είναι να αποφεύγουμε να πίνουμε από πλαστικά μπουκάλια, ειδικά αν έχουν μείνει στον ήλιο, λέει η δρ Γούντραφ. Ένα άλλο είναι να μην ζεσταίνουμε φαγητό σε πλαστικά δοχεία. Οι ειδικοί προτείνουν τη χρήση γυάλινων ή μεταλλικών δοχείων, ή έστω τη μεταφορά του φαγητού σε γυάλινο ή κεραμικό σκεύος πριν τη θέρμανση.

Η κατανάλωση περισσότερων φρέσκων φρούτων και λαχανικών μπορεί επίσης να βοηθήσει. Τα επεξεργασμένα τρόφιμα περιέχουν πολύ περισσότερα μικροπλαστικά, ενώ υψηλές συγκεντρώσεις εντοπίζονται και σε ψάρια και κρέας. Η συχνή χρήση ηλεκτρικής σκούπας και καθαριστές αέρα με φίλτρο HEPA μειώνουν τα εισπνεόμενα μικροπλαστικά, λέει η δρ Τάιλερ, ενώ το σκούπισμα με βρεγμένο πανί εμποδίζει τα σωματίδια να επιστρέψουν στον αέρα.

Πλένοντας ρούχα από συνθετικές ίνες (όπως ακρυλικό ή νάιλον) πριν την πρώτη χρήση, μειώνεται η έκθεση σε μικροπλαστικά που έχουν απομείνει από την κατασκευή, αν και έτσι τα μικροπλαστικά καταλήγουν στο αποχετευτικό σύστημα. Τα ρούχα από φυσικές ίνες, όπως το βαμβάκι ή το μαλλί, αποφεύγουν το πρόβλημα εντελώς.

Αυτά τα μέτρα έχουν περιορισμούς. Το πλαστικό είναι παντού και συχνά αποτελεί την πιο οικονομική επιλογή. «Δεν θα έπρεπε να πέφτει όλο το βάρος στον καταναλωτή για να κάνει αυτές τις επιλογές», λέει η δρ Τάιλερ. Επίσης, δεν είναι σαφές αν η αποφυγή μπουκαλιών ή πλαστικών επιφανειών μειώνει ουσιαστικά την έκθεση σε πλαστικά, όταν αυτά έχουν συσσωρευτεί παντού στο περιβάλλον.

Οι ειδικοί λένε ότι απαιτείται κρατική παρέμβαση και μείωση της μη απαραίτητης χρήσης πλαστικών. Κάποιες κυβερνήσεις έχουν ήδη δράσει. Οι ΗΠΑ και η Ευρώπη απαγόρευσαν τα μικροσφαιρίδια σε καλλυντικά, και αρκετές πολιτείες των ΗΠΑ καταργούν σταδιακά τη χρήση φελιζόλ σε συσκευασίες τροφίμων. Επιπλέον, 175 χώρες συμφώνησαν να δημιουργήσουν συνθήκη του ΟΗΕ για την εξάλειψη της πλαστικής ρύπανσης. Σε σύγκριση με πριν 20 χρόνια, λέει ο δρ Τόμπσον, «υπάρχει πλέον δημόσιο ενδιαφέρον για αλλαγή»

Διαβάστε ακόμη

Δραματικές ώρες στη Λακωνία: Γυναίκα ανεβαίνει σε ταράτσα για να δώσει φαγητό στην εγκλωβισμένη μητέρα της

Κακοκαιρία Byron: Τι θα γίνει με τον μισθό όσων δεν μπόρεσαν να πάνε στη δουλειά τους

Πανικός στη αεροσκάφος: Φωτιά σε διάδρομο απογείωσης γέμισε με καπνούς Airbus A320 με 180 επιβαίνοντες

Mega deal στα σκαριά στον τομέα της ψυχαγωγίας: Η Netflix κοντά στην αγορά της Warner Bros!