Αυθαιρεσίες στις παραλίες: Πλούσια η νομοθεσία, φτωχά τα αποτελέσματα των ελέγχων όπου και όταν διενεργούνται

Ελλιπέστατοι έλεγχοι, μηδενικοί επανέλεγχοι, μη επικαιροποιημένα μητρώα, πρόστιμα που όποτε επιβάλλονται βεβαιώνονται μήνες μετά και συνήθως ύστερα από τη λήξη της θερινής περιόδου και παντελής ...εξαέρωση των εξαγγελιών για νέα τεχνολογικά και ψηφιακά μέσα συνθέτουν το πεδίο επιθεωρήσεων των παραχωρήσεων αιγιαλού και παραλίας.

Το μόνο εργαλείο που φαίνεται να δουλεύει είναι η εφαρμογή καταγγελιών πολιτών «my coast», η οποία όμως έχει πλήρως υποκαταστήσει τους αυτεπάγγελτους ελέγχους των υπηρεσιών τη στιγμή που ακόμα κι αυτό δεν διευκολύνεται δεδομένης της ανεπαρκούς σήμανσης και ενημέρωσης των πολιτών αναφορικά με τα όρια της κάθε παραχώρησης.

Την ίδια στιγμή επιχειρήσεις για τις οποίες υπάρχει διαταγή σφράγισης παραμένουν ανοιχτές συνεχίζοντας ανενόχλητες να παρανομούν με το χάος και την αυθαιρεσία να εξακολουθούν να κυριαρχούν.

Τα ανησυχητικά ευρήματα φέρνει στο φως η νέα έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου για τη διαχείριση των ελληνικών παραλιών, καταδεικνύοντας σοβαρά προβλήματα στη λειτουργία των ελεγκτικών μηχανισμών σε σχέση με την παραχώρηση και την προστασία του αιγιαλού και της παραλίας.

Στο πλαίσιο του Ετήσιου Προγράμματος Ελέγχων για το 2024, το Ελεγκτικό Συνέδριο διερεύνησε την αποτελεσματικότητα των ελέγχων που διενεργούνται από δήμους και Κτηματικές Υπηρεσίες σχετικά με την τήρηση των υποχρεώσεων των ιδιωτών που κάνουν χρήση των παραλιών βάσει συμβάσεων απλής παραχώρησης. Τα πορίσματα του ελέγχου είναι αποκαρδιωτικά αποκαλύπτοντας μια γενικευμένη δυσλειτουργία που αδυνατεί να βάλει τάξη στην αυθαιρεσία.

Χαρακτηριστικό της κατάστασης που επικρατεί είναι και το γεγονός ότι συγκεκριμένες Κτηματικές Υπηρεσίες (Κυκλάδων, Χαλκιδικής, Δωδεκανήσου) αρνήθηκαν να συνεργαστούν και δεν παρείχαν καν τα απαιτούμενα στοιχεία στους ελεγκτές του Συνεδρίου, επικαλούμενες φόρτο εργασίας ή και χωρίς καμία αιτιολόγηση.

Ο έλεγχος εκτάθηκε σε 19 δήμους και στις αντίστοιχες (14) Κτηματικές Υπηρεσίες, και αφορούσε τα έτη 2023 και 2024 (μέχρι 31 Οκτωβρίου 2024). Από τα πορίσματα του ελέγχου του Ελεγκτικού Συνεδρίου προκύπτει ότι:

• Το υπό κατάρτιση Μητρώο Συμβάσεων Παραχώρησης δεν είναι πλήρως ενημερωμένο με συμβάσεις, που συνάπτουν άλλοι, πλην των Κτηματικών Υπηρεσιών, φορείς, όπως οι Δήμοι και η Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου Α.Ε. Δεν είναι προσβάσιμο σε όλους τους φορείς, που εμπλέκονται στην ελεγκτική διαδικασία. Ταυτόχρονα, πολλοί δήμοι εξακολουθούν να διατηρούν μόνο φυσικά αρχεία, χωρίς ψηφιακή υποδομή, ενώ κρίσιμες πληροφορίες όπως οι αυτοψίες και τα πορίσματα ελέγχων συχνά απουσιάζουν.

  Διαπιστώθηκε επίσης ότι δεν καταχωρούνται ή ότι καταχωρούνται με καθυστέρηση συμβάσεις παραχώρησης που συνάπτονται από την ΕΤ.Α.Δ. Α.Ε με κίνδυνο η αρμόδια Κτηματική Υπηρεσία να μην διαθέτει πλήρη γνώση των όρων τους κατά την άσκηση των ελεγκτικών της αρμοδιοτήτων.

• Δεν διενεργούνται τακτικοί έλεγχοι, ορθολογικά κατανεμημένοι εντός της θερινής περιόδου, βάσει αξιολόγησης κινδύνων ως προς τις παραλίες και τους παραχωρησιούχους. Οι έλεγχοι στοχεύουν αποκλειστικά στη διερεύνηση των καταγγελιών, ο αριθμός των οποίων αυξήθηκε κατακόρυφα λόγω της εφαρμογής «MyCoast». Συγκεκριμένα, το 2024 καταγράφηκαν 41.737 καταγγελίες, με το 70% να αφορά αυθαίρετη κατάληψη παραλιών. Μάλιστα, το 60% των καταγγελιών προήλθε μόλις από 10 περιοχές, με την Κτηματική Υπηρεσία Χαλκιδικής να συγκεντρώνει τις περισσότερες (8.089). Από το σύνολο των καταγγελιών, έλεγχος πραγματοποιήθηκε μόνο στο 1/3.

  Το Ελεγκτικό Συνέδριο σημειώνει πως θα πρέπει να προγραμματίζεται ελάχιστος αριθμός ελέγχων κάθε μήνα του καλοκαιριού, αντιπροσωπευτική επιλογή των ελεγχόμενων παραλιών και επιχειρήσεων, ανάλογα με την επισκεψιμότητα της παραλίας, τυχόν προηγούμενη παραβατική συμπεριφορά, τυχόν καταγγελίες, ώστε να μεγιστοποιείται η αποτελεσματικότητα των ελέγχων και να μη δημιουργούνται υπόνοιες μεροληπτικής συμπεριφοράς και αυθαιρεσίας των ελεγκτικών οργάνων.

• Οι Κτηματικές Υπηρεσίες δεν διαθέτουν επαρκές προσωπικό και σύγχρονα τεχνολογικά μέσα για την επίκαιρη διερεύνηση των καταγγελιών και τη διαπίστωση των παραβάσεων, γεγονός που περιορίζει και την αποτελεσματικότητα των ελέγχων. Ο μέσος χρόνος από την καταγγελία μέχρι την αυτοψία μπορεί να φτάσει και τους τρεις μήνες σε ακραίες περιπτώσεις, καθιστώντας τον έλεγχο ουσιαστικά άνευ αντικρίσματος. Επιπλέον, οι καθυστερήσεις στην επιβολή προστίμων και στη λήψη διοικητικών μέτρων δίνουν στους παραβάτες τη δυνατότητα να συνεχίσουν ανενόχλητοι τις δραστηριότητές τους.

  Και ενώ διαπιστώνεται πως ο παραδοσιακός τρόπος ελέγχου με αυτοψία δεν είναι αποτελεσματικός, παραμένει ανεφάρμοστος ο νόμος για τη χρήση καινοτόμων τεχνολογιών για την ανίχνευση των παραβάσεων. Δεν χορηγήθηκε στις Κτηματικές Υπηρεσίες ο κατάλληλος υλικοτεχνικός εξοπλισμός (drones, εφαρμογές που χρησιμοποιούν δεδομένα μέσω δορυφόρων) που θα μπορούσε να συντομεύσει τον χρόνο εξέτασης των καταγγελιών και να συμβάλει στην εξοικονόμηση χρόνου και ανθρώπινου δυναμικού, ενώ παράλληλα θα περιόριζε την επαφή ελεγκτών και ελεγχομένων, η οποία μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα κατά τον έλεγχο. Θα μπορούσε επίσης να διευκολύνει τον έλεγχο παραλιών, όπου η οδική πρόσβαση δεν είναι εύκολη π.χ. στις «απάτητες παραλίες».

• Η ελεγκτική δραστηριότητα των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι περιορισμένη. Οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης δεν συνεργάζονται αποτελεσματικά με τις Κτηματικές Υπηρεσίες. Είναι χαρακτηριστικό ότι από τους 14 δήμους που ελέγχθηκαν μόνον οι 6 είχαν διενεργήσει ελέγχους το έτος 2023 (εκ των οποίων οι 4 είχαν διαθέσει μία μόνο ημέρα). Το 2024, ο αριθμός των δήμων που διενήργησαν ελέγχους στις παραλίες αυξήθηκε σε 9. Στους ελάχιστους ελέγχους που γίνονται από τους δήμους διαπιστώθηκε επιπλέον ότι οι εκθέσεις διαβιβάζονται με καθυστέρηση στην Κτηματική Υπηρεσία, στις εκθέσεις αυτοψίας που συντάσσει το κλιμάκιο ελέγχου του δήμου, καταγράφονται μόνο τα στοιχεία των παραχωρησιούχων και οι μετρήσεις που πραγματοποιήθηκαν, χωρίς να διαπιστώνονται οι παραβάσεις, ενώ λείπει και η απαραίτητη τεκμηρίωση.

• Εντοπίστηκαν ελλείψεις και καθυστερήσεις στην επιβολή των προστίμων και των διοικητικών μέτρων. Το πόρισμα της αυτοψίας δεν συντάσσεται αμέσως παρά την αντίθετη πρόβλεψη του νόμου. Δεν διενεργούνται επανέλεγχοι, ενώ οι καθυστερήσεις επιτρέπουν στις επιχειρήσεις να συνεχίζουν τη δραστηριότητά τους κατά τη διάρκεια της καλοκαιρινής περιόδου. Οπως αναφέρεται στην έκθεση, ενδεικτικό της νοοτροπίας που επικρατεί είναι η άποψη υπηρεσιακών παραγόντων ότι «ο νέος νόμος επιβάλλει ακραία μέτρα και για το λόγο αυτό περιορίζονται στη διατύπωση συστάσεων και δευτερευόντως σε επιβολή κυρώσεων».

  Οι κυρώσεις συνήθως περιορίζονται στην επιβολή προστίμου. Αυστηρότερα μέτρα, όπως σφράγιση της επιχείρησης ή διακοπή λειτουργίας, δεν επιβάλλονται και όταν επιβάλλονται δεν εκτελούνται. Κατά τον επιτόπιο έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου τον Σεπτέμβριο του 2024 εντοπίστηκαν περιπτώσεις επιχειρήσεων που λειτουργούσαν κανονικά παρά την έκδοση διαταγών σφράγισης.

Οι ελεγκτές αντιλήφθηκαν επίσης ότι στα τουριστικά δημόσια ακίνητα που διαχειρίζεται η ΕΤ.Α.Δ Α.Ε.. οι Κτηματικές Υπηρεσίες δεν διενεργούν ελέγχους. Καταγγελίες που αφορούν τις ανωτέρω περιοχές δρομολογούνται από το σύστημα αυτόματα στην ΕΤ.Α.Δ., για τον έλεγχο της τήρησης των όρων των συμβάσεων παραχώρησης. Ωστόσο, όπως επισημαίνεται «κατά τον έλεγχο εντοπίστηκε περίπτωση που, αν και η ΕΤ.Α.Δ. Α.Ε. είχε ενημερωθεί από τις 26.5.2024 για την υποβολή καταγγελίας που αφορούσε κατάληψη έκτασης χωρίς την ύπαρξη μίσθωσης σε θέση αρμοδιότητάς της, δεν διενήργησε σχετικό έλεγχο και μετά την πάροδο τριών μηνών, στις 22.08.2024, γνωστοποίησε την εν λόγω καταγγελία στην Κτηματική Υπηρεσία. Η εν λόγω καταγγελία τελικά δεν ελέγχθηκε ούτε από την Κτηματική Υπηρεσία».

Οι συστάσεις του Ελεγκτικού Συνεδρίου

Οι ελεγκτές καταλήγουν σε σειρά προτάσεων για την εφαρμογή της νομοθεσίας, οι οποίες συνοψίζονται στα εξής:

• Πλήρης και επικαιροποιημένη καταχώριση όλων των συμβάσεων παραχώρησης και των σχετικών παραβάσεων στο «Μητρώο Συμβάσεων Παραχώρησης».

• Εκπόνηση προγράμματος τακτικών ελέγχων και επανελέγχων βάσει κριτηρίων κινδύνου, με αξιοποίηση των δεδομένων του «MyCoast».

• Εξοπλισμό των ελεγκτικών μηχανισμών με σύγχρονα τεχνολογικά εργαλεία και την απαραίτητη εκπαίδευση.

• Άμεση σύνταξη πορισμάτων αυτοψιών για την επιτάχυνση της επιβολής κυρώσεων.

• Σχέδιο συντονισμένης δράσης μεταξύ Κτηματικών Υπηρεσιών, ΟΤΑ και ΕΤΑΔ Α.Ε., για την κοινή εποπτεία των παραχωρήσεων.

Διαβάστε ακόμη

Δραματικές ώρες στη Λακωνία: Γυναίκα ανεβαίνει σε ταράτσα για να δώσει φαγητό στην εγκλωβισμένη μητέρα της

Κακοκαιρία Byron: Τι θα γίνει με τον μισθό όσων δεν μπόρεσαν να πάνε στη δουλειά τους

Πανικός στη αεροσκάφος: Φωτιά σε διάδρομο απογείωσης γέμισε με καπνούς Airbus A320 με 180 επιβαίνοντες

Mega deal στα σκαριά στον τομέα της ψυχαγωγίας: Η Netflix κοντά στην αγορά της Warner Bros!