Γενοκτονία των Αρμενίων: «Ποτέ ξανά» και ο «ασκός του Αιόλου»

Συνέδριο για την 109η επέτειο της Γενοκτονίας των Αρμενίων έγινε στην Ακαδημία Αθηνών. Κύριοι ομιλητές του συνεδρίου ήταν ο πρώην πρόεδρος της Ελλάδας, μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, καθ. Προκόπης Παυλόπουλος και ο μελετητής της Γενοκτονίας Ara Ketibyan, ο οποίος παρουσίασε την έκθεση «Γενοκτονία των Αρμενίων βάση των δημοσιεύσεων στον αμερικανικό Τύπο». Την εκδήλωση άνοιξε ο Πρέσβης της Αρμενίας σε Ελλάδα, Κύπρο, Αλβανία, με έδρα την Αθήνα Tigran Mkrtchyan.

Στο πλαίσιο της εκδήλωσης πραγματοποιήθηκαν τα εγκαίνια της έκθεσης ζωγραφικής των Αρμένιων καλλιτεχνών Eozen Hakobyan, Gagik Altunyan, Asatur Bakharyan, Eduard Satsailyan, Minas Semerjian και Mariam Tsakiryan. Η έκθεση θα παραμείνει ανοιχτή μέχρι 30 Απριλίου στον εκθεσιακό χώρο της Ακαδημίας Αθηνών.

Tigran Mkrtchyan

Ο Πρέσβης Mkrtchyan αναφέρθηκε σε μια σειρά από στοιχεία που είναι χαρακτηριστικά κατά την εκτέλεση της γενοκτονίας, όπως π.χ. η άρνησή της, από τη μία, και η δικαιολόγησή της από την άλλη και, τελικά, η ηρωοποίηση των γενοκτόνων, που είναι συνέπεια της ατιμωρησίας.

Ο πρέσβης παρουσίασε τα βήματα που έχουν γίνει εκ μέρους της Αρμενίας προς την κατεύθυνση της πρόληψης των γενοκτονιών. Το πρώτο βήμα είναι η ενίσχυση του περιβάλλοντος ασφαλείας της Αρμενίας, η αύξηση της ανθεκτικότητας, η εμβάθυνση των σχέσεων με αξιόπιστους εταίρους, καθώς και η ενίσχυση των δημοκρατικών θεσμών και ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων εντός της χώρας. Φέτος στο Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ μεγάλη σημασία είχε στο διεθνές επίπεδο η έγκριση του Ψηφίσματος για την Πρόληψη της γενοκτονίας. Το Ψήφισμα δίνει έμφαση στους μηχανισμούς έγκαιρης προειδοποίησης και πρόληψης των γενοκτονιών και των εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας, της έγκαιρης καταγραφής των παραγόντων κινδύνου και της διασφάλισης της κατάλληλης ανταπόκρισής τους. Στο πλαίσιο αυτό, ο Πρέσβης αναφέρθηκε στους παράγοντες για τη διαμόρφωση ενός περιβάλλοντος γενοκτονίας, και η διεθνής κοινότητα ως απάντηση στις προειδοποιήσεις θα πρέπει να αποτρέψει τη γενοκτονία με επείγοντα και απτά βήματα.
Ο Πρέσβης τόνισε τη σημασία της διεξαγωγής του πέμπτου Παγκόσμιου Φόρουμ που έχει προγραμματιστεί για τον Δεκέμβριο του 2024 στο Ερεβάν, στο πλαίσιο του διεθνούς αγώνα της Αρμενίας για τη δημιουργία μηχανισμών πρόληψης γενοκτονίας και εθνοκάθαρσης.

Προκόπης Παυλόπουλος

Ο πρώην Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος τόνισε τον ρόλο της Ακαδημίας Αθηνών τόσο στην Ελλάδα όσο και σε όλη την Ευρώπη και τον κόσμο ως αγωνιστή για τη αναγνώριση της Γενοκτονίας και υπερασπιστή της δικαιοσύνης. Αναφέρθηκε στα γεγονότα του Αρτσάχ, κάνοντας παραλληλισμούς μεταξύ των εγκλημάτων που διαπράχθηκαν σε δύο διαφορετικές περιόδους.

Δίνοντας έμφαση στο γεγονός ότι η Ελλάδα αναγνώρισε επίσημα τη Γενοκτονία των Αρμενίων το 1996 και όρισε την 24η Απριλίου ως  τόνισε επίσης τημέρα μνήμης των θυμάτων της Γενοκτονίας των Αρμενίων,η σημασία της ψήφισης του νόμου για την ποινικοποίηση της άρνησής της Γενοκτονίας το 2014, που ήταν ένας από τους λίγους νόμους που εισηγήθηκε όχι από την κυβέρνηση, αλλά από την ίδια τη βουλή, που εξέφραζε τη βούληση του ελληνικού λαού.

Ο ομιλητής ανέλυσε διεξοδικά το θέμα, τονίζοντας μεταξύ άλλων: «Η αμείλικτη ετυμηγορία της Ιστορίας και σε ό,τι αφορά την «κατηγορική προσταγή» που πρέπει να συνοδεύει, αδιαλείπτως, την «κηλίδα» βαρβαρότητας της Γενοκτονίας των Αρμενίων -η οποία έχει ενταχθεί εσαεί στις «δέλτους» της- μας δείχνει τον δρόμο για το πώς πρέπει να εννοεί, σύμπασα η Ανθρωπότητα, το κορυφαίο ηθικό «πρόταγμα» του «ποτέ ξανά». Και αυτό από την μια πλευρά διότι, δίχως αμφιβολία, το βάρβαρο έγκλημα της Γενοκτονίας των Αρμενίων σε μεγάλο βαθμό υποτιμήθηκε ή και αποσιωπήθηκε -για λόγους που όλοι σήμερα αντιλαμβάνονται- όταν συντελέσθηκε.

Και, από την άλλη πλευρά, διότι όπως έδειξε η μετέπειτα πορεία της Ανθρωπότητας αλλά και όπως δείχνει με ολοένα και μεγαλύτερη ένταση η δυσοίωνη και δυστοπική εξέλιξη των καιρών μας, το «ποτέ ξανά» όχι μόνο δεν έχει χάσει την ουσία του αλλά, όλως αντιθέτως, διατηρεί στο ακέραιο την επικαιρότητά του, αν βεβαίως έχουμε αποφασίσει, με την δέουσα υπευθυνότητα κατ’ εξοχήν απέναντι στις γενιές που έρχονται, να μην επιτρέψουμε και να μην ανεχθούμε άλλες Γενοκτονίες.

Και δη Γενοκτονίες, οι οποίες θα έλθουν όχι με την μορφή που τις γνώρισε η Ανθρωπότητα κατά τον 20ό αιώνα, αλλά καλυμμένες με την «λεοντή» δήθεν ιστορικώς και οιονεί νομοτελειακώς «επιβεβλημένων» συγκρούσεων μεταξύ ισχυρών. Κάτι το οποίο είναι τόσο περισσότερο επικίνδυνο γι’ αυτήν, όσο μπορεί να οδηγήσει, δίχως προοπτική έγκαιρης αποτροπής, αφενός σε νέες αδιανόητες αιματοχυσίες και, αφετέρου και εν τέλει, στην κατάλυση της ίδιας της Δημοκρατίας και στην πλήρη αποδυνάμωση των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Α. Τα κατά τ’ ανωτέρω συμπεράσματα προκύπτουν αβιάστως εκ του ότι η «απάθεια» -κατά την επικρατέστερη εκδοχή- της τότε Διεθνούς Κοινότητας απέναντι στην κατά τα προαναφερθέντα πρώτη Γενοκτονία του 20ού αιώνα, την Γενοκτονία των Αρμενίων, άνοιξε τον «ασκό του Αιόλου» και για όλα τα λοιπά εγκλήματα κατά της Ανθρωπότητας που επακολούθησαν έως το τέλος του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου.

1. Κατά πρώτο λόγο η «απάθεια» αυτή της Διεθνούς Κοινότητας, και δη καθ’ όλη την διάρκεια της συντέλεσης της Γενοκτονίας των Αρμενίων, επέτρεψε να βιώσουν, σχεδόν παραλλήλως, ανάλογες Γενοκτονίες π.χ. ο Ελληνισμός του Πόντου και της Μικράς Ασίας καθώς και το Έθνος των Ασσυρίων. Μεμονωμένες φωνές ανά την Υφήλιο δεν ήταν αρκετές για να «ξυπνήσουν» συνειδήσεις, ενώ και η «σιγή» της μεγάλης μερίδας του Τύπου της εποχής σε πολλές Χώρες της Ευρώπης συνιστούσε απτή απόδειξη του ότι η «Γηραιά Ήπειρος» απομακρύνονταν επικίνδυνα από τις θεμελιώδεις αρχές και τις αξίες της Ιστορίας της και του Πολιτισμού της. Γεγονός το οποίο προοιωνιζόταν, με ζοφερούς μάλιστα οιωνούς, τα μέλλοντα να συμβούν. Κορυφαίο «παράδειγμα προς αποφυγήν», αναφορικά με την Γενοκτονία των Αρμενίων, ήταν εκείνο της ηγεσίας της τότε Γερμανίας. Η οποία μολονότι γνώριζε τα κατά συρροήν γενοκτονικά εγκλήματα της Τουρκίας όχι μόνο σιωπούσε, αλλά και είχε επιβάλει καθεστώς λογοκρισίας στον Τύπο της ως προς αυτά. Υπόδειγμα ήθους για τα γερμανικά δεδομένα αποτέλεσε η απελπισμένη προσπάθεια του επικεφαλής του Κομμουνιστικού Κόμματος της Γερμανίας Καρλ Λίμπνεχτ να φέρει «στο φως» τα της Γενοκτονίας των Αρμενίων ήδη από τις αρχές (Ιανουάριος) του 1916. Μια προσπάθεια που, δυστυχώς, «φιμώθηκε» απροκαλύπτως και «έπεσε στο κενό».
2. Η «Νέμεσις» για την Γερμανία δεν άργησε να εμφανισθεί με το πιο αποκαλυπτικό της πρόσωπο. Ο Αδόλφος Χίτλερ είχε ήδη διδαχθεί πολλά από την κατά τα προεκτεθέντα απαράδεκτη υποτίμηση, διεθνώς αλλά κυρίως από την Γερμανία, της Γενοκτονίας των Αρμενίων και των Γενοκτονιών του Ελληνισμού του Πόντου και του Ελληνισμού της Μικράς Ασίας καθώς και των Ασσυρίων. Και στηρίχθηκε ακριβώς σε αυτή την τραγική ολιγωρία για να οργανώσει, μεθοδικά και κυνικά, το μεγαλύτερο πια έγκλημα κατά της Ανθρωπότητας, το Ολοκαύτωμα των Εβραίων. Σήμερα όλοι θυμούνται ότι το 1939 ο Αδόλφος Χίτλερ διερωτάτο, με απύθμενο θράσος: «Ποιος, άραγε, μιλάει σήμερα για τον αφανισμό των Αρμενίων»;

Πολύ μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας αναγνώρισε επισήμως την Γενοκτονία των Αρμενίων. Τούτο συνέβη την 23η Απριλίου 2015, όταν ο τότε Πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας Γιοακίμ Γκάουκ παρέστη στην επιμνημόσυνη δέηση για τα τραγικά θύματα της Γενοκτονίας των Αρμενίων σε Ναό του Βερολίνου. Κατά την ίδια περίοδο ήλθε, επιτέλους, η αναγνώριση και εκ μέρους των Χωρών στην Ευρώπη, στις ΗΠΑ και αλλού. Παρήγορο σημάδι είναι η ραγδαία πλέον εξάπλωση της τάσης επίσημης αναγνώρισης της Γενοκτονίας των Αρμενίων, σε παγκόσμια κλίμακα. Κάτι για το οποίο εμείς, οι Έλληνες, έχουμε εμπράκτως αγωνισθεί από κοινού με τον Λαό της Αρμενίας, προσβλέποντας σε μια καθολική αναγνώριση και ομόθυμη, παγκοσμίως, καταδίκη της Τουρκίας για τα γενοκτονικά της εγκλήματα γενικώς, άρα και για εκείνα που αφορούν τον Ελληνισμό του Πόντου και τον Ελληνισμό της Μικράς Ασίας.

Στην προσπάθειά μου να συμπυκνώσω σε λίγες φράσεις τα όσα διδάσκει η Ιστορία εμάς, τους Έλληνες και τον αδελφό Λαό της Αρμενίας μεσ’ από τις τραγωδίες των πρώτων Γενοκτονιών του 20ού αιώνα -της τραγωδίας της Γενοκτονίας των Αρμενίων, που υπήρξε η αφετηρία του κοινού Γολγοθά μας, και της τραγωδίας των Γενοκτονιών του Ελληνισμού του Πόντου και του Ελληνισμού της Μικράς Ασίας, από το 1918 έως το 1922- γυρίζω λίγο πίσω μέσα στον χρόνο.

1. Συγκεκριμένα δε γυρίζω πίσω στην 5η Νοεμβρίου 2019, όταν ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας, περί το τέλος της θητείας μου, επισκέφθηκα επισήμως την Αρμενία. Από εκείνη την επίσκεψη μένει βαθιά χαραγμένο στην μνήμη μου το προσκύνημά μου στο Μνημείο των Θυμάτων της Γενοκτονίας των Αρμενίων: Εκεί, στο Ερεβάν, στο Μνημείο του Τσιτσερνακαμπέρντ, το οποίο υψώνεται επιβλητικά σ’ έναν από τους τρεις λόφους πάνω από τον ποταμό Χραζντάν, με θέα προς το πάντα χιονισμένο Αραράτ. Το οποίο μπορεί να είναι «αιχμάλωτο» στο τουρκικό έδαφος, μόλις λίγα χιλιόμετρα από τα σύνορα της Αρμενίας, πλην όμως παραμένει πάντα εμβληματικό σύμβολο της κοινής μας Θρησκείας και Θρησκευτικής Παράδοσης, του Χριστιανισμού. Και ακόμη πιο βαθιά χαραγμένη μένει στην μνήμη μου η στιγμή, όταν έσκυψα πάνω από την «ακοίμητη» φλόγα του Μνημείου, η οποία θυμίζει μαζί με την Γενοκτονία των Αρμενίων και την Αναγέννηση του Αρμενικού Έθνους.Το λευκό γαρύφαλλο που άφησα εκεί το θεωρώ πάντα ένα κομμάτι της ψυχής μου -όπως δε πιστεύω της ψυχής κάθε Έλληνα αλλά και κάθε πολιτισμένου Ανθρώπου- που θα φωτίζει τον δρόμο μου στο διηνεκές, πέρα από τον χρόνο και, κυρίως, πέρα από αξιώματα.
2. Τέλος, και με την πίστη ότι αυτά εκφράζουν, αδιαλείπτως, το βαθύτερο νόημα των σχέσεων Ελλάδας και Αρμενίας, Αρμενίας και Ελλάδας, υπενθυμίζω τις σκέψεις που μοιράσθηκα με τον τότε ομόλογό μου Πρόεδρο της Δημοκρατίας της Αρμενίας, και με τις οποίες ξεκίνησα εισαγωγικώς την ομιλία μου: «Τα θεμέλια της τόσο ειλικρινούς φιλίας και στενής συνεργασίας μεταξύ Ελλάδας και Αρμενίας εδράζονται και στις μαρτυρικές στιγμές που έχουν ζήσει τα Έθνη μας. Στιγμές, τις οποίες οφείλουμε να μην ξεχνάμε, ούτε κατ’ ελάχιστο, όχι γιατί μας διακατέχουν αισθήματα εκδίκησης απέναντι στους θύτες μας. Αλλά διότι αυτή η μνήμη μας οδηγεί στο να υπηρετούμε, για πάντα, την μεγάλη Ανθρωπιστική αρχή: «Ποτέ ξανά».

Τούτες οι μαρτυρικές στιγμές είναι ποτισμένες με το αίμα των τραγικών Θυμάτων βάρβαρων Γενοκτονιών, συγκεκριμένα δε της Γενοκτονίας των Αρμενίων από την μια πλευρά και της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου και της Μικράς Ασίας, από την άλλη. Όπως είναι γνωστό, η Ελλάδα υπήρξε πρωτοπόρος, όταν το 1996, με τον ν. 2397/1996, αναγνώρισε την Γενοκτονία των Αρμενίων και καθιέρωσε την 24η Απριλίου Ημέρα Μνήμης της Γενοκτονίας των Αρμενίων, ενώ το 2014 ποινικοποίησε την άρνησή της. Από την πλευρά της, το 2015 η Ολομέλεια της Εθνοσυνέλευσης της Δημοκρατίας της Αρμενίας αναγνώρισε την Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου. Και εμείς, οι Έλληνες, χαιρετίζουμε το γεγονός ότι η διεθνής αναγνώριση της Γενοκτονίας των Αρμενίων διευρύνεται εντυπωσιακά.»

Ara Ketibyan

Ο καθηγητής Ara Ketibyan στην ομιλία του παρουσίασε τους λόγους για την επιλογή των θεμάτων των συλλογών που δημοσιεύτηκαν με τη επιμέλειά του, την οποία έχει πραγματοποιήσει με τους συναδέλφους του εδώ και τέσσερις δεκαετίες.

Παρουσίασε αναλυτικά τα άρθρα στον αμερικανικό τύπο από τα τέλη του 19ου αιώνα έως τον 20ο αιώνα για τη Γενοκτονία των Αρμενίων και τις σφαγές στην Οθωμανική αυτοκρατορία. Τα άρθρα αυτά παρουσίαζαν τα γεγονότα που διαδραματίζονται στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Τονίστηκε ότι εκείνη την περίοδο ο Τύπος στις ΗΠΑ είχε ήδη ευρεία διάδοση. Η ΗΠΑ όμως δεν εμπλέκονταν στις γεωπολιτικές συγκρούσεις που εκτυλίσσονται στην ευρωπαϊκή ήπειρο, ενώ παράλληλα κάλυψε τα γεγονότα, που διαδραματίζονται στον Τύπο, με περιεκτικό και αναλυτικό τρόπο. Και υπό αυτή την έννοια, η δημοσιεύσεις για της Γενοκτονίας των Αρμενίων σε διάφορα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης, των οποίων οι συγγραφείς ήταν όχι μόνο δημοσιογράφοι, αλλά και διπλωμάτες, ιεραπόστολοι και υπάλληλοι προξενείων, είναι μια πολύ σημαντική πηγή για τη Γενοκτονία των Αρμενίων, καθώς και την ελληνική και των Ασσύριων.
Ο Ketibyan υπογράμμισε επίσης ότι η διασφάλιση της πρόσβασης σε πληροφορίες για γεγονότα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ήταν μια εξαιρετικά δύσκολη διαδικασία, καθώς οι αρχές της εποχής προσπαθούσαν με πάση θυσία να εμποδίσουν τη ροή πληροφοριών από τη χώρα, ειδικά από τα ανατολικά μέρη. Κι όμως μια σειρά από μέσα μαζικής ενημέρωσης, όπως είναι π.χ The New York Times, The Christian Science Monitor, The Washington Post, The Boston Daily Globe, The Chicago Tribune κατάφεραν να λάβουν τακτικά πληροφορίες και να δημοσιεύσουν όσα συνέβαιναν στην χώρα, τα οποία είναι εξαιρετικά πολύτιμα τεκμηριωμένα στοιχεία για τη Γενοκτονία των Αρμενίων.

Διαβάστε ακόμη

Συνελήφθη η Ειρήνη Μουρτζούκου - Πήγε στο ΑΤ για να καταθέσει μήνυση κατά του Κουσουλού

Τέλος εποχής για τον ΣΥΡΙΖΑ και λίγα... αλλά καλά προνόμια για το ΠΑΣΟΚ - Πώς αλλάζει το πολιτικό τοπίο

Τραγωδία στη Θεσσαλονίκη: Νεκρό 10χρονο παιδί - Κατέρρευσε σε εμπορικό κέντρο

Μανούσος Μανουσάκης: Ο καλλιτεχνικός κόσμος αποχαιρετά τον σπουδαίο σκηνοθέτη