Κορονοϊός: Το ethnos.gr στη ΜΕΘ του «Σωτηρία» - «Εδώ γίνεται ο πόλεμος, εδώ κερδίζουμε τον θάνατο»

Αν άγγιξες το όριο ζωής και θανάτου, αν παρακάλεσες για την επόμενη ανάσα σου, αν είδες τα χρόνια σου σε μία στιγμή, αν μετάνιωσες για τα λάθη σου και αν ένιωσες το ζεστό άγγιγμα πίσω από τις απόκοσμες στολές των νοσηλευτών τότε είναι βέβαιο πως βρίσκεσαι σε μία ΜΕΘ στην πρώτη γραμμή της μάχης κατά του κορονοϊού. Στο πλευρό σου έχεις μόνο ενταντικολόγους, πνευμονολόγους και νοσηλευτές. Είναι οι φύλακες άγγελοι, οι σωτήρες, οι γονείς, τα αδέλφια και οι φίλοι. Είναι οι στιγμές που κλείνεις τα μάτια με την ελπίδα να ξυπνήσεις από τον εφιάλτη και εύχεσαι να είχες μπει μέσα στη ΜΕΘ σαν επισκέπτης…

Το ethnos.gr άνοιξε για πρώτη φορά την πόρτα της νέας πτέρυγας Μονάδας Εντατικής Θεραπείας του νοσοκομείου Σωτηρία για να μεταφέρει στους αναγνώστες του το σημείο της μάχης με τον αόρατο εχθρό.

Εκεί που η ζωή παλεύει με το θάνατο και εκατοντάδες συμπολίτες μας δίνουν τη μάχη για να κρατηθούν στη ζωή. Εχουν στο πλευρό τους μόνο τους γιατρούς και το νοσηλευτικό προσωπικό που αψηφώντας μεγάλα ρίσκα δίνουν τη «μητέρα των μαχών». «Εδώ έχουμε πόλεμο, εδώ πολεμάμε το θάνατο», λένε κάθε στιγμή γιατροί και νοσηλευτές κάνοντας κατάθεση ψυχής.

Η πίεση στο σύστημα υγείας

Η «μητέρα του λόχου» δεν είναι άλλη από την Καθηγήτρια Πνευμονολογίας - Εντατικής Θεραπείας και διευθύντρια της Α’ Πανεπιστημιακής Κλινικής ΕΚΠΑ, Αντωνία Κουτσούκου η οποία μας ξενάγησε και μας ενημέρωσε για τα όσα συμβαίνουν στις μάχες της πρώτης γραμμής με την πανδημία. Τα δεδομένα αλλάζουν ώρα με την ώρα. Με το πλάνο της ανά χείρας και με τη μάχιμη στολή της έχει τόσο πολλά να μας πει αλλά ο χρόνος είναι πολύτιμος. Ξέρει πως στους θαλάμους τα δευτερόλεπτα είναι κρίσιμα και ο ορισμός της πίεσης είναι ταυτισμένος με την καθημερινότητα της ίδιας και των συνεργατών της:

«Πίεση στο σύστημα υγείας είναι να παλεύεις για να κερδίσεις ζωές σε κρεβάτια που γεμίζουν συνεχώς μέσα στην ημέρα και σε φέρνουν στα όρια σου. Πίεση είναι να δουλεύεις πολύ πάνω από το ωράριο σου για πολύ καιρό και τις υπόλοιπες ώρες να είσαι πάλι αφιερωμένος στη δουλειά. Πίεση είναι να δουλεύεις χωρίς περιθώριο λάθους, χωρίς να αφήνεις δουλειές και αποφάσεις για "αύριο", να αφιερώνεσαι με όλες τις δυνάμεις στο στόχο σου. Πίεση είναι να γεμίζουν οι κλίνες των ΜΕΘ με ασθενείς και να κερδίζεις ζωές, να εργάζεσαι με αυστηρά πρωτόκολλα, να λαμβάνεις γρήγορες και σωστές αποφάσεις, να σκέφτεσαι πως έχεις και οικογένεια που πρέπει να προστατεύσεις και να διατηρείς την ισορροπία σου και τον προγραμματισμό σου».

Δεν φτάνουν οι νοσηλευτές στις ΜΕΘ

«Η πίεση όμως γεννάει τα διαμάντια. Ο κορονοϊός έχει αλλάξει τη ζωή μας αλλά από την άλλη μας έχει κάνει να αντιμετωπίζουμε τα πράγματα διαφορετικά. Πριν από την πανδημία, είχαμε στην ΜΕΘ της Α’ Πανεπιστημιακής Κλινικής 12 κλίνες που τώρα έχουν μετατραπεί σε κλίνες covid, ενώ από προσφορά ιδιώτη κατασκευάστηκαν άλλες 5, οι οποίες και θα είναι έτοιμες να δεχτούν ασθενείς εντός των ημερών. Γενικά στο Σωτηρία σήμερα υπάρχουν 79 κλίνες ΜΕΘ. Μόνο η νέα πτέρυγα που έγινε με τη δωρεά της Βουλής των Ελλήνων φτιάχτηκε σε δύο μήνες και έχει 50 κρεβάτια».

«Πράγματι είναι ένας άθλος όλο αυτό που έγινε. Με την πανδημία βγήκε στην επιφάνεια ο σπουδαίος και σημαντικός ρόλος των ΜΕΘ αλλά κάποια στιγμή πρέπει να ασχοληθούμε με τη σημαντικότητα των ΜΕΘ γιατί θα πρέπει να μας μείνουν προίκα και μετά την πανδημία. Η ποιότητα των ΜΕΘ αποκαλύπτει την ποιότητα ενός συστήματος υγείας και μιας κοινωνίας. Να ξέρετε πως σύμφωνα με τα πρωτόκολλα σε κάθε κρεβάτι αντιστοιχούν 3-4 νοσηλευτές, δηλαδή, σε 48 νοσηλευτές για 12 κρεβάτια. Στην Ελλάδα δουλεύουμε με μέσο όρο από 2,5 έως 3 νοσηλευτές σε κάθε κλίνη ΜΕΘ που δεν θεωρείται ικανοποιητικό νούμερο τηρουμένων των συνθηκών και των αναγκών αλλά και της επιβάρυνσης που υπάρχει».

«Αφιερωμένοι με ψυχή και σώμα»

Όπως εξηγεί η Αντωνία Κουτσούκου, οι γιατροί και οι νοσηλευτές στις ΜΕΘ είναι από άλλο... υλικό και είναι αυτοί που δίνουν ζωή όχι μόνο στους ασθενείς αλλά και στην υψηλή τεχνολογία μιας μονάδας: «Το προσωπικό των ΜΕΘ είναι ήρωες διότι από επιλογή τους καλούνται να μπουν στην πρώτη γραμμή της μάχης. Χρειάζεται να είναι πολλές ώρες σε ειδικό περιβάλλον, να φορούν ειδικό εξοπλισμό, να αφιερώνουν πολλές ώρες για την προετοιμασία τους για την είσοδο στη μονάδα. Και δεν αναφέρομαι μόνο στα προστατευτικά που φοράμε αλλά στην ψυχολογική και επαγγελματική προετοιμασία. Πρέπει επίσης να έχουν τον απόλυτο έλεγχο, να έχουν υψηλή κατάρτιση, να διαθέτουν εμπειρία, να έχουν υψηλή τεχνική κατάρτιση, να γνωρίζουν τον χειρισμό των μηχανημάτων και των πρωτοκόλλων τους. Ολα αυτά πρέπει να τα χειριστούν άμεσα και να δράσουν γρήγορα σε ειδικές συνθήκες. Με λίγα λόγια πρέπει με ψυχή και σώμα να είναι αφιερωμένοι εδώ και πουθενά αλλού και αυτό πρέπει να ξέρουν πως θα αμείβεται».

Στρέφονται στο μονοκλωνικό αντίσωμα

Η είδηση του εμβολίου μπορεί να δημιούργησε προσδοκίες για το τέλος της πανδημίας αλλά η καθημερινή μάχη δεν σταματάει και φυσικά η μόνιμη ερώτηση είναι γύρω από το πιο αποτελεσματικό φάρμακο: «Μέχρι τώρα γνωρίζαμε πως η ρεμδεσιβίρη ήταν η πιο ενδεδειγμένη ουσία αλλά χθες ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναθεώρησε αυτή την εκτίμηση και στρέφεται προς το μονοκλωνικό αντίσωμα που φέρεται να δόθηκε και στον Ντόναλντ Τραμπ. Ακόμα δεν έχει υπάρξει κάτι το ενιαίο και κάθε περίπτωση αντιμετωπίζεται διαφορετικά».

«Δεν γνωρίζουν πως έχουν χάσει δικά τους πρόσωπα»

Εκτός από την εμπειρία και τη γνώση οι υγειονομικοί που είναι ταγμένοι στις ΜΕΘ πρέπει πάνω από άλλα να έχουν υψηλό αίσθημα ευθύνης και ανθρωπιάς: «Με την πανδημία του covid-19 οι γιατροί και οι νοσηλευτές είναι παράλληλα ψυχολόγοι και φίλοι με τους ασθενείς διότι τα επισκεπτήρια συγγενών απαγορεύονται και μοιραία αναλαμβάνουν να εξυπηρετήσουν όλες τις ανάγκες των ασθενών και δεν αναφέρομαι μόνο στην φροντίδα τους αλλά και την επικοινωνία των ασθενών με τους συγγενείς και το αντίστροφο. Νοσηλεύονται άνθρωποι που έχουν χάσει κοντινά τους πρόσωπα από τον covid-19 αλλά ακόμα δεν το γνωρίζουν. Καθημερινά ζούμε συγκινητικές και δύσκολες ανθρώπινες καταστάσεις αλλά ακόμα και αυτές πρέπει να τις διαχειρίζεσαι σωστά με υπομονή, ευαισθησία και ανθρωπιά».

«Καλά τα λουλούδια... αλλά χρειάζονται πολλά ακόμα»

Όπως παραδέχεται η διευθύντρια της Πανεπιστημιακής Πνευμονολογικής Κλινικής, οι νέες κλίνες ΜΕΘ που δημιουργήθηκαν σε όλη τη χώρα στελεχώθηκαν από προσωπικό που κάνει ηρωικές προσπάθειες που όμως δεν αρκούν και θα χρειαστεί μεγαλύτερη προσπάθεια από όλους: «Καλά τα λουλούδια που έδωσαν στις νοσοκόμες που πήγαν από την Κρήτη εθελοντικά στη Θεσσαλονίκη και μπράβο τους αλλά δεν αρκούν. Πρέπει να κάνουμε πολλά ακόμα. Οι νοσηλευτές των ΜΕΘ χρειάζονται συνεχή εκπαίδευση, χρειάζονται σεμινάρια, εξειδίκευση. Δεν υπήρχε στην Ελλάδα ειδικευμένο προσωπικό για 1.000 ΜΕΘ. Όλα αυτά που βλέπετε μέχρι σήμερα στηρίζονται στον ηρωισμό και στην ψυχή του Έλληνα. Στο φιλότιμο όλων των συναδέλφων αλλά αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί για πάντα. Χρειάζονται επιμόρφωση και εκπαίδευση και φυσικά εμπειρία και ανταμοιβή».

«Κίνητρα στους εργαζομένους στις ΜΕΘ»

Όπως τονίζει, θα πρέπει να τους δοθούν κίνητρα: «Στο πρώτο κύμα της πανδημίας παρά τον τεράστιο φόβο που υπήρχε το νοσηλευτικό προσωπικό έπεσε με τα μούτρα. Υπήρχε μεγάλος ενθουσιασμός. Σαν τους 20χρονους που πήγαιναν στον πόλεμο. Σταδιακά ήρθε κόπωση. Πολλοί έφυγαν από τις ΜΕΘ. Χρειάζεται να τους δοθούν επαγγελματικά κίνητρα. Να τους αναγνωρίσουν επαγγελματικά. Πολλοί έρχονται επειδή έχουν πράγματα να δώσουν, επειδή ενδιαφέρονται για τον συνάνθρωπο αλλά δεν αντέχουν και φεύγουν. Δεν γίνεται οι εργαζόμενοι στις ΜΕΘ να μην ανταμείβονται με κάποιο τρόπο όπως π.χ. με τη μορφή επιδομάτων, η έκπτωσης της φορολογίας. Γνωρίζετε πως οι προπονητές φορολογούνται αυτόνομα με 20%. Γιατί να πάει ένας νέος νοσηλευτής σε ΜΕΘ και να παίζει τη ζωή του κορώνα γράμματα; Γιατί να περνάει όλη αυτή τη δοκιμασία και όλη αυτή την αγωνία με τον θάνατο ενώ μπορεί με τις ίδιες απολαβές να βρίσκεται σε μία άλλη θέση;».

«Ακούμε και βλέπουμε αδιανόητα πράγματα»

Με τους ενταντικολόγους να είναι για ώρες χωμένοι μέσα στις ΜΕΘ χωρίς να βλέπουν εάν είναι νύχτα ή μέρα, η Αντωνία Κουτσκούκου αποκάλυψε πως στο τέλος της ημέρας μένει και ένας προβληματισμός: «Κάθε μέρα οι εργαζόμενοι στις ΜΕΘ δίνουμε την ψυχή μας και τη ζωή μας και το βράδυ που πηγαίνουμε στο σπίτι ακούμε και βλέπουμε αδιανόητα πράγματα από ανθρώπους που δεν έχουν νοσηλεύσει ούτε έναν ασθενή. Οι άστοχες τοποθετήσεις ανθρώπων που δεν έχουν σχέση με τη ΜΕΘ συμβάλλουν στο να χάνει ο κόσμος την εμπιστοσύνη του στις συνιστώμενες οδηγίες».

«Στις ΜΕΘ η ζωή βγαίνει νικήτρια»

Και εξηγεί: «Δεν είναι σωστό να λέμε πως όποιος μπαίνει στη ΜΕΘ πεθαίνει ή ο ένας στους δύο πεθαίνει. Δεν είναι σοβαρές τοποθετήσεις και υποτιμούν τη δουλειά μας. Όποιοι μπαίνουν στις ΜΕΘ παλεύουμε για να βγουν νικητές. Στις ΜΕΘ η ζωή βγαίνει νικήτρια. Ακόμα κι αν αναφερθούμε στη θνητότητα θα πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη μας την βαρύτητα, δηλαδή, το πόσο βαριά μπαίνει ένας ασθενής στην εντατική. Υπάρχουν κάποια σκορ που δημιουργούνται από το άθροισμα πολλών αξιολογήσεων στην κλινική εικόνα κάθε ασθενή και με βάση αυτό το σκορ μιλάμε για την  βαρύτητα και από εκεί προσεγγίζουμε το ποσοστό της θνηνότητας στις ΜΕΘ. Στην Ιταλία, που είχε καταρρεύσει το σύστημα υγείας στο πρώτο κύμα, υπήρχε μεγάλη βαρύτητα και άρα μεγάλη θνητότητα, στην Ευρώπη κυμαίνεται από 35-40% αλλά σε καμία περίπτωση δε μπορούμε να είμαστε κατηγορηματικοί».

Βαρύτητα στην επικοινωνία

Όπως αποκάλυψε η Αντωνία Κουτσούκου, ακόμα και το κεφάλαιο της επικοινωνίας των ασθενών ήταν κάτι που απασχόλησε την ίδια και τους συνεργάτες της και σε αυτόν το τομέα έχει γίνει πολύ και αθόρυβη δουλειά: «Επειδή είμαστε πανεπιστημιακή κλινική πήραμε πρωτοβουλίες για να δώσουμε λύσεις και βοήθησαν πολλοί για να έχουμε ένα καλό αποτέλεσμα για όλους. Ενισχύσαμε το σήμα wifi και αποκτήσαμε ειδικά τάμπλετ με τα οποία μέσω ειδικών λογαριασμών επικοινωνούν οι ασθενείς με τους συγγενείς. Η επικοινωνία είναι βασική παράμετρος στην ψυχολογία του ασθενή και για αυτό έχουμε δώσει βαρύτητα».

Ο άθλος των 60 ημερών

Η συνέχεια δόθηκε λίγα λεπτά αργότερα στο νέο κτίριο Μονάδας Εντατικής Θεραπείας για το οποίο δαπανήθηκαν κάτι περισσότερα από 7εκατ. ευρώ, δωρεά της Βουλής των Ελλήνων. Κατασκευάστηκε σε χρόνο ρεκόρ από 31 Ιουλίου έως 29 Σεπτεμβρίου 2020, δηλαδή, μέσα σε 60 ημέρες κατασκευάστηκαν 50 κλίνες ΜΕΘ όταν επί δεκαετίες δεν είχαν φτιαχτεί ούτε οι μισές, ενώ έγινε τεράστια προσπάθεια για να στελεχωθεί άμεσα. Από μόνες τους αυτές οι επιδόσεις ισοδυναμούν με άθλο.

«Κάνουμε κατάθεση ψυχής»

Εκεί μας περίμενε η διευθύντρια Μάρια Ντάγανου και ο προϊστάμενος βάρδιας για να μας οδηγήσουν στις τέσσερις ευρύχωρες αίθουσες χωρητικότητας 50 κλινών ΜΕΘ. «Αυτή τη στιγμή οι 38 κλίνες είναι γεμάτες με σοβαρά περιστατικά όλων των ηλικιών. Κάναμε τιτάνιο έργο για να λειτουργήσουμε τη μονάδα μέσα σε τρεις εβδομάδες. Η λειτουργία των ΜΕΘ είναι ένα πολύπλοκο σύστημα που απαιτεί ειδικά προσόντα, γνώση και εμπειρία. Ολοι εδώ έχουν κάνει κατάθεση ψυχής. Κανείς από αυτούς δεν θα ζούσε εάν δεν υπήρχαν αυτές οι ΜΕΘ και αυτή η μονάδα ήρθε να δώσει λύσεις μέσα στην κρίση. Είμαστε ευγνώμονες στη Βουλή των Ελλήνων. Οι κρίσεις βγάζουν τις κοινωνίες πιο δυνατές στην κρίση και πιστεύω πως η ελληνική κοινωνία θα βγει πιο δυνατή από όλη αυτή την περιπέτεια».

«Εδώ έχουμε πόλεμο»

Την πιο εντυπωσιακή και συνάμα πιο συγκινητική εμπειρία τη βιώσαμε όταν από σύμπτωση συναντήσαμε περίπου 10 νέες και νέους νοσηλευτές που έκαναν την πρώτη τους επίσκεψη γνωριμίας στη νέα τους μονάδα. Η Μαρία Ντάγανου μόλις είχε τελειώσει τη σύντομη επιθεώρηση των εργασιών για την προετοιμασία 12 ακόμα νέων κλινών και πριν μπει στο θάλαμο με τους ασθενείς είχε μια πρώτη γνωριμία με τα νέα παιδιά:

«Παιδιά εγώ είμαι η διευθύντρια της μονάδας. Σας καλωσορίζω. Πρέπει να σας πω πως έχουμε πόλεμο. Για αυτό άλλωστε είσαστε και εσείς εδώ στην πρώτη γραμμή μαζί με μας. Ξέρω το άγχος και τις ανασφάλειες σας. Μαζί θα προσπαθήσουμε. Θα ρωτάτε ό,τι δεν γνωρίζετε και μαζί θα πορευτούμε. Δεν θα είναι κανείς μόνος του και μαζί θα κάνουμε τη μεγάλη προσπάθεια. Σύντομα θα πούμε και περισσότερες λεπτομέρειες. Προέχει ο έλεγχος στους ασθενείς και θα είμαι στη διάθεση σας σε ό,τι χρειαστείτε».