Τι καλό κρύβεται στις αχνιστές κατσαρόλες του 23ου Αντιρατσιστικού Φεστιβάλ Αθήνας;
Στις 1, 2 και 3 Ιουλίου, στη Πανεπιστημιούπολη, στα Ιλίσια, ξαναστρώνεται το πιο ανοιχτό και «φιλόξενο» τραπέζι της πόλης, το υπαίθριο τραπέζι του 23ού Αντιρατσιστικού Φεστιβάλ. Μια ματιά κάτω από τα καπάκια των τεντζερέδων και των τηγανιών των μεταναστευτικών κοινοτήτων αποκαλύπτει γεύσεις, μυρωδιές και αξίες ενός κόσμου που χωράει κόσμους πολλούς.
Ήταν Ιούλιος του 1996 όταν έγινε το 1ο Αντιρατσιστικό Φεστιβάλ στον Λόφο Κολωνού. Η Ελλάδα από τις αρχές της δεκαετίας με το μαζικό κύμα Αλβανών εισερχομένων είχε ήδη μετατραπεί σε χώρα εισαγωγής μεταναστών. Μια διήμερη διοργάνωση που θα όρθωνε έναν αντίλογο στον ρατσισμό και την ξενοφοβία της εποχής, υλοποιημένη από ντόπιες συλλογικότητες, ακτιβιστές/στριες και μεταναστευτικές κοινότητες έμοιαζε περίφημη ιδέα. Και μάλλον ήταν -για να ζει 26 χρόνια μετά έχοντας εξελιχθεί στη μεγαλύτερη από άποψη επισκεψιμότητας και πιο πλατιά από άποψη συμμετοχών αντιρατσιστική συνάντηση της πόλης.
Πλαστικό πιατάκι και πραγματική κουζίνα φτιαγμένη από πραγματικούς ανθρώπους
Η εντυπωσιακή ανάπτυξη του φεστιβάλ αντικατοπτρίζεται και στην εξέλιξη των κουζινών του. Καθώς όλο και περισσότερα μεταναστευτικά και προσφυγικά ρεύματα ανθρώπων κατέφευγαν στη χώρα, τόσο επεκτεινόταν το γαστριμαργικό δίκτυο του Αντιρατσιστικού. Σήμερα βρίσκει κανείς γεύσεις από πολλές γωνιές του πλανήτη σε μια ορίτζιναλ street food εκδοχή, για την οποία συγκεκριμένες ώρες σχηματίζονται πολυπληθείς ουρές. Πλαστικό πιατάκι και πραγματική κουζίνα φτιαγμένη από πραγματικούς ανθρώπους, που φτάσανε στη χώρα μας περνώντας απ’ τα σαράντα κύματα (και βάλε), κυνηγημένοι από άγριους πολέμους ή διωγμένοι από αβάσταχτη φτώχεια με την ελπίδα μιας ασφαλούς, καλύτερης ζωής –πολλοί ζουν ακόμη με την πλάτη κολλημένη στον τοίχο αλλά τα καταφέρνουν, ένας θεός ξέρει πώς. Φορτωμένοι με τις μνήμες τους και τις παραδόσεις τους, τα υλικά και τα αρώματα απ’ τις δικές τους πατρίδες, δημιουργούν συνταγές, που κάποτε μοιράζονταν με τους δικούς τους ανθρώπους, μα σήμερα τις μοιράζονται μαζί μας. Γιατί σήμερα εμείς είμαστε οι δικοί τους άνθρωποι και μαζί ευχαριστιόμαστε το φαγητό.
Από τα πρώτα τάπερ σε ένα πολυκοινοτικό δίκτυο κουζινών
«Στα πρώτα Αντιρατσιστικά Φεστιβάλ δεν είχαμε πάνω από 6-7 κουζίνες. Και τα περισσότερα φαγητά τα φέρναμε εμείς. Θυμάμαι μάλιστα ότι πηγαίναμε σε σπίτια και εστίες αφρικανικών ή πακιστανικών οικογενειών, παίρναμε σε τάπερ τα εθνικά τους πιάτα, που ετοίμαζαν ειδικά για το Φεστιβάλ, και τα μεταφέραμε με δικά μας μέσα στο χώρο της διοργάνωσης» διηγείται στο ethnos.gr η Γεωργία Ντούσια, μέλος επί σειρά ετών της υπεύθυνης για τις κουζίνες ομάδας του Αντιρατσιστικού. «Από τις πρώτες κουζίνες που εκπροσωπήθηκαν με τα πιάτα τους στο Αντιρατσιστικό ήταν η φιλιππινέζικη και η τουρκική», λέει η κ. Ντούσια.
Σήμερα βέβαια μετράει κανείς σχεδόν 20 χώρες, οι κουζίνες των οποίων δίνουν ραντεβού με το αντιρατσιστικό κίνημα και τους/τις συνοδοιπόρους του το πρώτο Παρασκευοσαββατοκύριακο του Ιούλη. «Υπάρχει έντονη γευστική παρουσία της Ασίας, αλλά και της Αφρικής», αναφέρει στο ethnos.gr η Ειρήνη Νομικού. Ως μέλος της πρωτοβουλίας «Πίσω Θρανία» για μια εκπαίδευση χωρίς διακρίσεις, η κ. Νομικού συμμετείχε φέτος στην επικοινωνία με αρκετές μεταναστευτικές/προσφυγικές κοινότητες που επιθυμούσαν να μαγειρέψουν. «Πολλές από τις γυναίκες της Αφρικής που μετέχουν με διαφορετικές κουζίνες έχουν πίσω τους γυναικείες κοινότητες. Αυτό το θεωρώ πολύ σημαντικό», υπογραμμίζει η ίδια.
Λεχματζούν, σπρινγκ ρολς, τουρκική τυρόπιτα, αλλά και νέες αφρικανικές γεύσεις
Και ο κόσμος; Ποιες κουζίνες προτιμάει; «Αρκετοί και αρκετές στρέφονται σε κουζίνες με μεγάλη ιστορία στη χώρα μας, όπως η φιλιππινέζικη με τα σπρινγκ ρολς, η αιγυπτιακή με τα φαλάφελ ή η τουρκική, με την περίφημη τουρκική τυρόπιτα της οποίας το φύλλο ανοίγεται εκείνη την ώρα. Φέτος μάλιστα θα υπάρχει κόσερ και αυθεντικό αριάνι από το τουρκικό κόμμα D.P. που συμμετέχει για πρώτη φορά. Ωστόσο όλο και πιο πολλά άτομα χρόνο με το χρόνο θέλουν να δοκιμάσουν κάτι νέο και έτσι γνωρίζουν και εξοικειώνονται με άλλες γεύσεις, όπως αυτές των χωρών της Αφρικής», λέει η κ. Νομικού, η οποία υπογραμμίζει ακόμη πως οι τιμές παραμένουν ίδιες με του 2019, πράγμα που δεχθήκαν, επιδεικνύοντας μεγάλη κατανόηση, όλες οι κουζίνες. «Το έκαναν προκειμένου να στηρίξουν το Αντιρατσιστικό Φεστιβάλ, αλλά και τους πλέον ευάλωτους οικονομικά επισκέπτες και επισκέπτριες. Ήταν κάτι πολύ σημαντικό απ’ την πλευρά τους, γιατί οι τιμές των πρώτων υλών έχει εκτοξευθεί», καταλήγει η ίδια.
Zantile Ngubane: «Μου αρέσει το αντιρατσιστικό μήνυμα του Φεστιβάλ, ότι όλοι είμαστε ένα»
Η Zantile Ngubane από τη Νότια Αφρική θα είναι εκεί με τη Vana Ba Afrika, που στα ελληνικά μεταφράζεται «Τα παιδιά της Αφρικής». H μεταναστευτική/προσφυγική κοινότητα στην οποία συμμετέχουν και φίλοι/ες της αφρικανικής κουλτούρας γεννήθηκε το 2013, αλλά με το συγκεκριμένο όνομα εμφανίζεται από το 2018. Η κ. Ngubane, που ζει στην Ελλάδα πάνω από 40 χρόνια, μαγειρεύει ακόμη αφρικανική κουζίνα. «Είναι μέρος της κουλτούρας μας το φαγητό, όπως το τσακαλάκα, τα λαχανικά με μπαχαρικά, που τρώμε με παπ, φτιαγμένο από πολέντα», λέει στο ethnos.gr. Δεν είναι πρώτη φορά που συμμετέχει στο Αντιρατσιστικό, γνωρίζει και έχει λάβει μέρος σε πολλά Φεστιβάλ με τη νοτιοαφρικανική κοινότητα. «Δεν θα μπορούσαμε να λείψουμε εμείς. Μου αρέσει το αντιρατσιστικό μήνυμα που περνάει, ότι όλοι είμαστε ένα», εξηγεί, «και με το φαγητό, το μήνυμα αυτό περνάει ακόμη πιο εύκολα. Η γεύση σε κάνει νιώθεις καλά με τον εαυτό σου και με τους άλλους». Παρατηρεί μάλιστα ότι όπως και στην Ελλάδα έτσι και στη χώρα καταγωγής της, οι άνθρωποι συνηθίζουν να τρώνε παρέα: «Είναι το πιο σημαντικό πράγμα της ημέρας», λέει, «όλοι γύρω από ένα τραπέζι».
Οι γεύσεις χωρίς σύνορα του 23ου Αντιρατσιστικού Φεστιβάλ
Αυτά είναι τα γλυκά και αλμυρά πιάτα χωρίς σύνορα, που θα μοιραστούμε στο πολυεθνικό φαγοπότι όλοι μαζί, πρόσφυγες, μετανάστες/μετανάστριες και ντόπιοι/ες.
ΑΙΓΥΠΤΟΣ: Φαλάφελ, κόσαρι (κοφτό μακαρονάκι/ρύζι, σάλτσα πικάντικη), φακές & χούμους
ΑΙΘΙΟΠΙΑ: Παραδοσιακή πίτα με σάλτσα, κιμά μοσχάρι, κοτόπουλο καυτερό & σαλάτα λαχανικών, σαμπούσα με φακές
ΑΦΓΑΝΙΣΤΑΝ: Μπολανί (πίτες πατάτας τηγανιτές με μυρωδικά), ασάκ (γεμιστά ζυμαρικά λαχανικών με μυρωδικά και σάλτσα)
ΒΟΡΕΙΟ ΣΟΥΔΑΝ: Σαούρφα (κοτόπουλο στήθος με μυρωδικά σε τορτίγια, πικάντικο), κινόα με καλαμπόκι, πιπεριές, μπρόκολο, κόλιανδρο, μαϊντανό
ZIMΠAMΠOYE: Κοτόπουλο με κάρ, τρίχρωμο ρύζι, κους κους,
ΚΑΜΕΡΟΥΝ: Dole (μoσχάρι με σπανάκι, ρύζι, πατατοσαλάτα), μοσχάρι με ρύζι ή κουσκούς
ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ: Τσι κιοφτέ (χορτοφαγικό), λεχματζούν
ΚΟΝΓΚΟ: Σακασάκα (μπακαλιάρος με λαχανικά, ρύζι), Fubwa (μοσχάρι με φιστικοβούτυρο, λαχανικά, ρύζι)
ΚΟΥΡΔΙΣΤΑΝ: Φαλάφελ, λεχματζούν
ΜΑΔΑΓΑΣΚΑΡΗ ΝΕΜ: Χορτοκεφτέδες με κόκκινη σάλτσα και ρύζι, φιλέτο κοτόπουλο με τζίντζερ, μπαχαρικά και ρύζι
ΝΙΓΗΡΙΑΝΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ: Κοτόπουλο με ρύζι τηγανητό, κοτόπουλο με τηγανητή μπανάνα (plantains)
Ν. ΑΦΡΙΚΗ: Ρύζι τηγανητό με λαχανικά και τηγανητή μπανάνα
ΝΟΤΙΟ ΣΟΥΔΑΝ: Κapsa (κοτόπουλο με ρύζι, ξηρούς καρπούς, καρότο), Τamia (Κεφτέδες από φάβα σε πίτα με λαχανικά, ταχίνι)
ΠΑΛΑΙΣΤΙΚΗ: Φαλάφελ, ταμπουλέ σαλάτα
ΤΟΥΡΚΙΑ-ΚΟΥΡΔΙΣΤΑΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΣΤΟΥΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥΣ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΥΣ: Tουρκική Τυρόπιτα, κοσέρ (πλιγούρι με μαϊντανό, σάλτσα ντομάτας)
ΤΟΥΡΚΙΑ- D.P.: Λεχματζούν, ιτσλί κιοφτέ
ΦΙΛΙΠΠΙΝΕΣ: Spring Rolls και Νoodles
Από γλυκά θα υπάρχουν μπακλαβάδες, κανταΐφι, σιροπιαστά με σιμιγδάλι και μπράουνις από την Αίγυπτο, λουκουμάδες από το Καμερούν, γλυκά ψωμάκια και φλογέρες, τηγανίτες και ξεροτήγανα από το Μαρόκο, σιροπιαστά απ’ το Σουδάν, Egg Rolls (ολόκληρα αυγά με ζύμη) από τις Νιγηριανές Γυναίκες και άλλα
Σουβλάκια, κεμπάπ, ρακομεζέδες και Συλλογική Κουζίνα
Για όσους και όσες πολύ θα το ήθελαν, αλλά «δεν το ’χουν με τίποτα» με τις έθνικ γεύσεις, δε θα λείψουν βέβαια και τα ζουμερά σουβλάκια του Γιάννη Φελέκη ούτε τα τα αλησμόνητα κεμπάπ του Χουσεΐν. Για τσιμπολογίδι, μπούρου μπούρου και ρακομεζέδες πολλοί θα προτιμήσουν το «Ρακάδικο», ενώ για νόστιμο και χορταστικό φαΐ δεν είναι λίγοι εκείνοι που θα κατευθυνθούν προς τα λημέρια της Συλλογικής Κουζίνας El Chef.
Δείτε ολόκληρο το πλούσιο πρόγραμμα του 23ου Αντιρατσιστικού Φεστιβάλ Αθήνας σε συναυλίες, συζητήσεις, προβολές και άλλα πολιτιστικά δρώμενα πατώντας εδώ.
Info
Τι; 23o Αντιρατσιστικό Φεστιβάλ Αθήνας
Πότε; 1, 2, 3 Ιουλίου 2022
Πού; Πανεπιστημιούπολη, Ιλίσια
www.antiracistfestival.gr
Ταυτότητες και διπλώματα και στο κινητό: Από πότε – Τι αποκάλυψε ο Κυριάκος Πιερρακάκης
Ιστορικό βήμα από την ΕΕ: Από πότε καταργούνται de facto οι πωλήσεις οχημάτων βενζίνης και ντίζελ
Live όλες οι εξελίξεις λεπτό προς λεπτό, με την υπογραφή του www.ethnos.gr
