Καλάβρυτα: Είδαμε νυχτερίδες, φάγαμε πέστροφα και δακρύσαμε με το Μουσείο Ολοκαυτώματος

Τα Καλάβρυτα, για τους περισσότερους από εμάς, δεν χρειάζονται συστάσεις. Αυτή η γραφική και όμορφη κωμόπολη της Πελοποννήσου, που βρίσκεται στους πρόποδες του Χελμού σε υψόμετρο 750 μέτρων, είναι εξαιρετικά δημοφιλής όλο τον χρόνο, γιατί συνδυάζει μοναδικά το βουνό με τη θάλασσα, αλλά και την παράδοση με την ιστορία. Είναι ένας προορισμός που ταιριάζει σε οικογένειες, παρέες και μοναχικούς ταξιδιώτες, αφού προσφέρει όσα χρειάζεται κανείς – χωρίς πολλές ετοιμασίες, αλλά με άφθονες εμπειρίες.

Η άφιξη στα Καλάβρυτα συνοδεύτηκε από εκείνο το γνώριμο αίσθημα οικειότητας που νιώθει κανείς όταν γυρνάει σ' ένα μέρος που, αν και ίσως δεν έχει ξαναπάει, τον περιμένει σαν παλιός φίλος. Περπατώντας στον πεζόδρομο της κεντρικής αγοράς, με τα μικρά καφέ και τα μαγαζιά γεμάτα τοπικά προϊόντα, νιώθεις αμέσως πως εδώ η ζωή κυλά πιο αργά, πιο βαθιά, με τον αέρα του βουνού να καθαρίζει σκέψεις και πνευμόνια.

Η φύση είναι παντού παρούσα, επιβλητική και φιλόξενη. Την αισθάνεσαι σε κάθε βήμα, στον αέρα, στα νερά, στα βράχια και στους ήχους του δάσους. Στην καρδιά αυτής της φυσικής αρμονίας απλώνεται το Γεωπάρκο Χελμού-Βουραϊκού. Ενας ζωντανός, ανοιχτός θησαυρός γεμάτος φαράγγια, σπήλαια, ποτάμια, κοιλάδες και αμέτρητες πεταλούδες που μοιάζουν να ξεπήδησαν από σελίδες παραμυθιού. Δεν είναι τυχαίο ότι αποτελεί ένα από τα μόλις έξι Παγκόσμια Γεωπάρκα της UNESCO στην Ελλάδα. Ενας τόπος που όχι μόνο προστατεύεται, αλλά και αναδεικνύεται με σεβασμό και αγάπη από τους τοπικούς φορείς.

Σε κάθε σημείο από τους 43 ξεχωριστούς γεώτοπους, υπάρχουν καλαίσθητες και πλήρως ενημερωμένες σύγχρονες ταμπέλες, οι οποίες λειτουργούν σαν γέφυρες ανάμεσα στον χώρο και τον χρόνο, σαν αφηγητές που σου μιλούν για τη μορφή της γης, το αποτύπωμα του νερού, την ανάσα της φύσης και την ιστορία των ανθρώπων που πέρασαν, έζησαν και άφησαν τα ίχνη τους. Με ξεναγούς τον Δρ. Γιώργο Ηλιόπουλο (Καθηγητής Παλαιοντολογίας & Στρωματογραφίας, Πανεπιστήμιο Πατρών) και τη Δρ. Πηνελόπη Παπαδοπούλου (Μεταδιδακτορική ερευνήτρια, Εργαστήριο Παλαιοντολογίας & Στρωματογραφίας, Πανεπιστήμιο Πατρών) —δύο επιστήμονες που αγαπούν τον τόπο όσο και τη γνώση— νιώσαμε ότι κάθε πέτρα, κάθε σχηματισμός, κάθε πηγή είχε κάτι να μας διηγηθεί. Με πάθος και επιστημονική ακρίβεια μάς αποκάλυψαν τη γεωλογική εξέλιξη της περιοχής, αλλά και την υπόγεια σύνδεση ανάμεσα στον μύθο και την επιστήμη. Κάθε τοπίο, κάθε θέα, έμοιαζε να έχει τη δική του ιστορία. Κάποιες ειπωμένες από την επιστήμη, άλλες ψιθυρισμένες από τη φαντασία.

Τρύπωσαμε στο Σπήλαιο Λιμνών και είδαμε… νυχτερίδες

Η πρώτη μας στάση δεν θα μπορούσε να είναι άλλη από το εντυπωσιακό Σπήλαιο των Λιμνών. Πρόκειται για έναν μαγικό υπόγειο κόσμο, σμιλεμένο από τον χρόνο, το νερό και την πέτρα. Ένα από τα πιο ιδιαίτερα σπήλαια της χώρας και ένα από τα σπανιότερα στον κόσμο. Από τα 1.980 μέτρα συνολικού μήκους, οι επισκέπτες διασχίζουν τα πρώτα 500, σε μια διαδρομή που μοιάζει να ξεπηδά από ταινία φαντασίας. Σταλακτίτες, σταλαγμίτες, φυσικές κολώνες, βάθρες και – το πιο εντυπωσιακό – οι εσωτερικές λίμνες.

Στη βόλτα μας, αντικρίσαμε αρκετές νυχτερίδες να πετούν γύρω μας. Περισσότερα από 24.000 άτομα, από δέκα διαφορετικά είδη, σχηματίζουν μία από τις μεγαλύτερες αποικίες στην Ευρώπη. Φιλικές και εντελώς ακίνδυνες, κρύβονται στις ρωγμές και τις καμπύλες της οροφής, δημιουργώντας μια αναπάντεχη επαφή με την άγρια πλευρά της φύσης. Τις νύχτες βγαίνουν από την είσοδο του σπηλαίου για να βρουν τροφή και επιστρέφουν πριν από την αυγή. 

Ακριβώς έξω από το σπήλαιο, συναντήσαμε ένα πολύ όμορφο και ιδιαίτερο μουσείο. Μπαίνοντας μέσα, εντυπωσιαστήκαμε. Ολα ήταν τόσο καθαρά, προσεγμένα και μοντέρνα. Οι χώροι φωτεινοί, τα εκθέματα στημένα με τρόπο που σου τραβούσαν την προσοχή, και οι πληροφορίες κατανοητές, χωρίς να κουράζουν. Υπήρχαν διαδραστικά σημεία που μπορούσες ν' αγγίξεις, να δεις, ν' ακούσεις και έτσι να καταλάβεις καλύτερα πώς δημιουργήθηκε το σπήλαιο και τι το κάνει τόσο ξεχωριστό. Η ξεναγός, ένα κορίτσι χαμογελαστό και ευγενέστατο, μας μίλησε με απλό και ζεστό τρόπο. Ήξερε καλά το αντικείμενό της και, χωρίς να μας φορτώνει με άχρηστες πληροφορίες, μας ταξίδεψε μέσα στον υπόγειο κόσμο του σπηλαίου και της περιοχής. Ήταν σαν να έδενε το σπήλαιο με την καθημερινή ζωή του τόπου και αυτή η σύνδεση έκανε την επίσκεψη να μείνει χαραγμένη στο μυαλό μας.

Το επιβλητικό μοναστήρι του Μεγάλου Σπηλαίου

Καθώς πλησιάζουμε την Ιερά Μονή του Μεγάλου Σπηλαίου, νιώθουμε κάτι στην ατμόσφαιρα ν' αλλάζει. Είναι ο όγκος του βράχου που στέκεται επιβλητικός, θεόρατος, και πάνω του, σχεδόν γαντζωμένη, η Μονή, σε υψόμετρο 940 μέτρων. Οκταώροφη, σμιλεμένη κυριολεκτικά στην πέτρα, μοιάζει να αιωρείται μεταξύ ουρανού και γης. Ένα αρχιτεκτονικό και πνευματικό θαύμα, που συνταράσσει και τον πιο αδιάφορο επισκέπτη.

Στο ημίφως του ναού διακρίνεται η περίφημη εικόνα της Παναγίας Μεγαλοσπηλαιώτισσας. Ανάγλυφη, φτιαγμένη από κερί και μαστίχα, μέσα σε ασημένια θήκη στολισμένη με παραστάσεις από τη ζωή της Θεοτόκου. Η παράδοση λέει πως την έπλασε ο Ευαγγελιστής Λουκάς. Το βλέμμα Της ήρεμο, τρυφερό, στραμμένο στον Υιό της, που κρατά το Ευαγγέλιο. Σε διπλανό χώρο, υπάρχει ένα μικρό μουσείο, με σπάνια κειμίλια — εθνικές φορεσιές, ιερά σκεύη, χειρόγραφα, ξυλόγλυπτα — τα οποία αφηγούνται ιστορίες πίστης και αγώνα. 

Κατηφορίζουμε λίγα χιλιόμετρα παρακάτω, στο Κτήμα Μέγα Σπήλαιο, εκεί όπου κάποτε απλωνόταν ο μεγάλος αμπελώνας της Μονής, το Μετόχι του Αγίου Αθανασίου. Σήμερα, χάρη στο όραμα των αδερφών Αναστασίου, έχει μετατραπεί σ' έναν από τους πιο αξιόλογους βιολογικούς αμπελώνες της Ελλάδας. Ο οινολόγος Στέλιος Τσίρης μάς ξεναγεί ανάμεσα σε σειρές Μαυροδάφνης, Μαύρου Καλαβρυτινού, Λαγόρθι και Ασύρτικου αλλά και σε Cabernet και Syrah. Τα αμπέλια καλλιεργούνται σε υψόμετρο 800 μέτρων.

Η φύση εδώ μιλά με στόμφο, με άνεμο που κατεβαίνει από τις πλαγιές του Χελμού, με ήλιο που χαϊδεύει τις ράχες των φυτών και με γη τραχιά, πετρώδη, που ζητά σεβασμό και επιμονή. Οι ρίζες απλώνονται βαθιά, αναζητώντας το νερό της γης, κι εκεί γεννιέται η ένταση, η ψυχή, ο χαρακτήρας του κρασιού. Κάθε ρώγα, καρπός αγώνα και υπομονής. Κάθε φιάλη, ένας ύμνος στη γη που τη γέννησε. Μετά τη ξενάγηση, γευόμαστε μια Μαυροδάφνη με αρώματα ώριμου δαμάσκηνου και νύξεις από άγρια βότανα σαν να περπατάς μέσα σε φθινοπωρινό δάσος. Το Ασύρτικο έρχεται φρέσκο, τραγανό, με τη μεταλλικότητα της πέτρας και την καθαρότητα της πρωινής αύρας. Κάθε γουλιά, μια ανάμνηση, ένας ψίθυρος.

Βόλτα με τρένο

Ανάμεσα σε όλα όσα επισκεφθήκαμε στα Καλάβρυτα, η βόλτα στο φαράγγι του Βουραϊκού ήταν σίγουρα από τις πιο όμορφες στιγμές. Το φαράγγι, ένα από τα ομορφότερα της Ευρώπης, ξεκινά λίγο πιο πάνω από την Κάτω Ζαχλωρού και ακολουθεί τον δρόμο του ποταμού μέχρι το Διακοφτό. Η διαδρομή μέσα στη φύση είναι εντυπωσιακή. Βράχια που ορθώνονται κάθετα σαν τείχη, παραποτάμια δάση, γεφυράκια, νερά που κυλούν και θρόισμα φύλλων που συνοδεύει το περπάτημα.

Το πιο ξεχωριστό, όμως, ήταν η διαδρομή μ' ενα σύγχρονο και ασφαλές τρένο, το οποίο περνά από μαγευτικά τοπία, όπως «Πόρτες», «Δικαστήρια», «Καταρράκτη» και τα λεγόμενα «Μετέωρα της Ζαχλωρούς». Από το παράθυρο βλέπεις πλατάνια, καρυδιές και μικρά σπιτάκια κρυμμένα ανάμεσα στη βλάστηση. Στον σταθμό, ο χρόνος μοιάζει να έχει σταματήσει. Πέτρινα κτίρια με κεραμοσκεπές, παλιές ταβέρνες, και μια υπέροχη σιδερένια γέφυρα που ενώνει τις δύο πλευρές του ποταμού. Τα παιδιά τρέχουν δίπλα στις γραμμές, οι μεγάλοι πίνουν καφέ κάτω από τα δέντρα. 

Για φαγητό επισκεφθήκαμε το Πλανητέρο. Εκεί που ο ήχος του νερού κυριαρχεί σε κάθε γωνιά. Οι πηγές του Αροάνιου ποταμού αναβλύζουν μέσα από τον βράχο και σχηματίζουν ρυάκια που διασχίζουν τον καταπράσινο τόπο. Κάτω από τα πλατάνια, ταβέρνες με ξύλινα τραπέζια σερβίρουν το πιο χαρακτηριστικό έδεσμα της περιοχής: πέστροφα. Φρέσκια, πεντανόστιμη, μαγειρεμένη ψητή, πλακί ή με βούτυρο και λεμόνι. Η εμπειρία ολοκληρώνεται όταν δεις με τα μάτια σου την ψαριά, καθώς οι περισσότερες ταβέρνες διαθέτουν δικά τους ιχθυοτροφεία. Η φύση εδώ είναι ζωντανή και προστατευόμενη. Η περιοχή εντάσσεται στο δίκτυο Natura 2000 και αποτελεί αφετηρία για μονοπάτια που οδηγούν σε κορυφές και δάση. Ο περιηγητής Παυσανίας πέρασε κι αυτός από εδώ τον 2ο αιώνα μ.Χ., γράφοντας για τις «τραγουδιστές πέστροφες» του Αροάνιου.

Μετρώντας τ' άστρα

Στην κορυφή Νεραϊδοράχη, σ' ένα από τα πιο εντυπωσιακά φυσικά τοπία της Πελοποννήσου και σε υψόμετρο 2.340 μέτρων, βρίσκεται το Αστεροσκοπείο Αρίσταρχος, το οποίο αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους επιστημονικούς σταθμούς στην Ευρώπη και το μεγαλύτερο τηλεσκόπιο των Βαλκανίων. Λειτουργεί από το 2004 υπό την εποπτεία του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών. Η διαδρομή μέχρι την κορυφή είναι εντυπωσιακή. Ο δρόμος ανηφορίζει μέσα από ελατοδάση, με θέα που ανοίγει σε κάθε στροφή, μέχρι να φτάσεις στην «οροφή» της Αχαΐας. Εκεί, μέσα στο αλπικό τοπίο, το υπερσύγχρονο παρατηρητήριο μοιάζει να έχει φυτρώσει από το ίδιο το έδαφος.

Φέρει το όνομα του αρχαίου Σάμιου αστρονόμου Αρίσταρχου, που πρώτος διατύπωσε την ηλιοκεντρική θεωρία. Και πράγματι, το πνεύμα της έρευνας ζει ακόμη εδώ. Με κάτοπτρο διαμέτρου 2,3 μέτρων και κορυφαίο τεχνολογικό εξοπλισμό, το τηλεσκόπιο παρατηρεί τον ουρανό με ελάχιστες παρεμβολές, χάρη στη θέση του πάνω από τα σύννεφα και στη χαμηλή φωτορύπανση της περιοχής. Εκτός από ερευνητικό έργο, επιτελεί και εκπαιδευτικό μέρος, προσελκύοντας φοιτητές, μαθητές και πολιτιστικούς φορείς.

Λίγο πιο χαμηλά, ανάμεσα στα 1.700 και 2.330 μέτρα, απλώνεται το Χιονοδρομικό Κέντρο Καλαβρύτων ή αλλιώς, Χιονοδρομικό Κέντρο Χελμού. Μ' έντεκα πίστες και οργανωμένες εγκαταστάσεις, λειτουργεί από το 1988 και αποτέλεσε όραμα τού τότε δημάρχου Πάνου Πόλκα, που επιχείρησε να μετατρέψει τον Χελμό σε κινητήριο μοχλό τουριστικής ανάπτυξης. Τα τελευταία χρόνια, όμως, ο Χελμός δεν είναι προορισμός μόνο για τους λάτρεις του χιονιού. Το Χιονοδρομικό Κέντρο, με ανανεωμένες υποδομές έχει αγκαλιάσει μια φιλοσοφία «τεσσάρων εποχών». Πλέον, φιλοξενεί δράσεις όλο τον χρόνο, με αποκορύφωμα το Helmos Mountain Festival. Ενα φεστιβάλ μουσικής, τέχνης και φύσης, που κάθε καλοκαίρι προσελκύει χιλιάδες επισκέπτες.

Λίγο πριν αποχαιρετήσετε τα Καλάβρυτα, αξίζει —ή μάλλον επιβάλλεται— να κάνετε μια στάση στο Δημοτικό Μουσείο Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος. Στεγάζεται στο παλιό δημοτικό σχολείο, στο ίδιο κτίριο όπου γράφτηκε η σκοτεινότερη σελίδα της πόλης, στις 13 Δεκεμβρίου 1943. Εκεί όπου ο ναζισμός αποκάλυψε το πιο σκληρό του πρόσωπο. Ο χώρος χωρίζεται σε πέντε αίθουσες, που οδηγούν τον επισκέπτη από την προπολεμική καθημερινότητα των Καλαβρύτων στην απόλυτη τραγωδία. Άντρες και έφηβοι οδηγήθηκαν για εκτέλεση, ενώ τα μικρά παιδιά, οι γυναίκες και οι ηλικιωμένοι κλειδώθηκαν στο εσωτερικό του σχολείου, το οποίο και πυρπόλησαν. Εδώ βιώθηκε ο φριχτός αποχωρισμός και όλη η βαναυσότητα του ναζισμού. Στην τελευταία αίθουσα, υπάρχει ο «τάφος του ναζισμού» που στέκεται απέναντι από 720 φωτογραφίες εκτελεσμένων και λίγο πιο δίπλα οι 28 διασωθέντες. Ένα βλέμμα τους αρκεί για να σου θυμίσει γιατί δεν πρέπει ποτέ να ξεχάσουμε.

Η Γενική Διευθύντρια ΑΧΑΪΑ - ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ Α.Ε., Ηρώ Τσιπρή, μέσα από το πρόγραμμα Leader, έχει προσφέρει στον τόπο αυτό μια μεγάλη βοήθεια. Η ενεργή συμμετοχή των κατοίκων στη δημιουργία ενός τουριστικού προϊόντος με σεβασμό στο περιβάλλον, την πολιτιστική κληρονομιά και τη βιωσιμότητα, είναι το μεγάλο στοίχημα και τα Καλάβρυτα φαίνεται να το κερδίζουν. Το γεωτουριστικό αυτό μοντέλο – που παντρεύει επιστήμη, φύση, παιδεία, θρησκεία και πολιτισμό – είναι ένα ταξίδι πίσω στον χρόνο, βαθιά μέσα στη γη και ίσως ακόμα πιο βαθιά μέσα μας. Φεύγοντας από τα Καλάβρυτα, νιώθεις σαν να κρατάς κάτι πολύτιμο στις αποσκευές σου. Όχι μόνο εικόνες και πληροφορίες, αλλά ένα νέο βλέμμα για τον τόπο, για τον πλανήτη, για την ιστορία μας. Και αυτή είναι, τελικά, η αληθινή αξία ενός ταξιδιού.

Διαβάστε ακόμη

Δραματικές ώρες στη Λακωνία: Γυναίκα ανεβαίνει σε ταράτσα για να δώσει φαγητό στην εγκλωβισμένη μητέρα της

Κακοκαιρία Byron: Τι θα γίνει με τον μισθό όσων δεν μπόρεσαν να πάνε στη δουλειά τους

Πανικός στη αεροσκάφος: Φωτιά σε διάδρομο απογείωσης γέμισε με καπνούς Airbus A320 με 180 επιβαίνοντες

Mega deal στα σκαριά στον τομέα της ψυχαγωγίας: Η Netflix κοντά στην αγορά της Warner Bros!