Toots Thielemans: 100 χρόνια από τη γέννηση του «Jazz Master» - «Το να είσαι μουσικός της τζαζ δεν είναι δρόμος στρωμένος με ροδοπέταλα»

🕛 χρόνος ανάγνωσης: 4 λεπτά ┋

«Το να είσαι μουσικός της τζαζ δεν είναι δρόμος στρωμένος με ροδοπέταλα», αυτή είναι μία από τις πιο χαρακτηριστικές ατάκες του βέλγου τζαζίστα Τουτς Τίλεμανς (Toots Thielemans). Με αφορμή τα 100 χρόνια από τη γέννησή του το σημερινό Doodle της Google είναι αφιερωμένο σε εκείνον.

Γεννημένος στις 29 Απριλίου του 1922 στις Βρυξέλλες, ο Jean-Baptiste Frederic Isidor Thielemans γνωστός και ως «Τουτς», υπήρξε σπουδαία μορφή της παγκόσμιας μουσικής σκηνής. Ξεκίνησε την επαγγελματική του καριέρα ως κιθαρίστας και στη συνέχεια πρόσθεσε την ικανότητά του να σφυρίζει μελωδίες πάνω από τους ήχους της.

Ήταν κυρίως γνωστός για το παίξιμό του με χρωματική φυσαρμόνικα, καθώς και για τις δεξιότητές του στην κιθάρα, στο σφύριγμα και στη σύνθεση. Σύμφωνα με τον ιστορικό της τζαζ, Ted Gioia, η πιο σημαντική συνεισφορά του ήταν στον «πρωταθλητισμό της ταπεινής φυσαρμόνικας», την οποία ο Τίλεμανς έκανε «επίσημη φωνή της τζαζ». Τελικά έγινε ο «εξέχων» τζαζ μουσικός της φυσαρμόνικας.

Εμπνευσμένος από τις καινοτομίες του Τσάρλι Πάρκερ και του Ντίζι Γκιλέσπι στα μέσα του 20ου αιώνα, ασχολήθηκε πιο εντατικά με τη φυσαρμόνικα και ανέπτυξε μια τεχνική επηρεασμένη από το bebop. Ερμήνευσε και ηχογράφησε πολλά τραγούδια πλάι στους ήρωές του που προέρχονταν από το χώρο του bebop, καθώς επίσης και πολλούς αστέρες της μεταπολεμικής τζαζ.

Το 1961 ηχογράφησε το δικό του «Bluesette» που αποτελεί και jazz standard σύνθεση η οποία διασκευάστηκε από εκατοντάδες καλλιτέχνες.

Πέρα από την πλούσια σόλο καριέρα του, ο Τουτς Τίλεμανς συνεργάστηκε μέσα στα χρόνια με τεράστια ονόματα όπως η Έλλα Φιτζέραλντ, ο Μπιλ Έβανς, ο Ντίζι Γκιλέσπι, ο Τζάκο Παστόριους, ο Κουίνσι Τζόουνς, ο Πολ Σάιμον κι ο Μπίλι Τζόελ.

Ο πασίγνωστος τζαζίστας έγραψε μουσική και για τον κινηματογράφο για ταινίες όπως «Ο Καουμπόι του Μεσονυχτίου» και «Οι Δύο Φυγάδες». Έπαιξε επίσης φυσαρμόνικα για το θέμα του εξαιρετικά δημοφιλούς «Sesame Street», σύνθεση του Τζο Ραπόσο που ακουγόταν στον τηλεοπτικό αέρα για πάνω από 40 χρόνια.

Το 2009, ο Τίλεμανς τιμήθηκε ως «Jazz Master» από το Εθνικό Κληροδότημα για τις Τέχνες, που αποτελεί την υψηλότερη διάκριση για μουσικό της τζαζ στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Ο Τουτς υπήρξε παντρεμένος δύο φορές. Με τη δεύτερη σύζυγό του, Huguette Tuytschaever, ήταν μαζί από το 1980 μέχρι τον θάνατό του. Στην ηλικία των 60 ετών υπέστη εγκεφαλικό το οποίο περιόρισε την ικανότητά του του να παίζει κιθάρα, ωστόσο εκείνος συνέχισε τις περιοδείες. Τελικά, αποσύρθηκε από τις δημόσιες εμφανίσεις σε ηλικία 92 ετών. Άφησε την τελευταία του πνοή στις 22 Αυγούστου του 2016 σε ηλικία 94 ετών στη γενέτειρά του.

Ο Thielemans κηδεύτηκε στις 27 Αυγούστου 2016 στο La Hulpe, λίγο έξω από τις Βρυξέλλες. Ο πιανίστας Kenny Werner διάβασε ένα προσωπικό μήνυμα από τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα για τη χήρα του, Huguette, το οποίο έγραφε: «Αγαπητή Huguette. Λυπήθηκα βαθύτατα όταν άκουσα για τον θάνατο του συζύγου σας. Ελπίζω ότι οι κοινές αναμνήσεις θα αμβλύνουν τον πόνο σας. Αναπτύξτε την πίστη από την υποστήριξη των φίλων και της οικογένειάς σας. Να ξέρετε ότι θα είστε στις σκέψεις μου για τις επόμενες ημέρες. Είθε η μουσική του Τουτς να σας συντροφεύει και να σας παρηγορήσει. Είμαι σίγουρος ότι θα το κάνει αυτό για όλους μας».

Τον Δεκέμβριο του 2016, το Μουσικό Τμήμα της Βασιλικής Βιβλιοθήκης του Βελγίου απέκτησε τη Συλλογή Toots Thielemans. Η συλλογή αποτελείται από εκατοντάδες ηχογραφήσεις (78 rpm, δίσκους βινυλίου και CD) και χιλιάδες έγγραφα, όπως φωτογραφίες, άρθρα στον Τύπο, παρτιτούρες, επιστολές και προγράμματα συναυλιών.

Ακολουθούν κάποιες χαρακτηριστικές του φράσεις

«Σήμερα η τζαζ είναι πολύ ζωντανή. Όπου κι αν πάω υπάρχει μια νέα γενιά μουσικών που παίζουν μουσική τζαζ»
«Και αν έχω ένα δυνατό σημείο, είναι ότι μου αρέσει να πιστεύω ότι δεν είναι φτηνός ή χυδαίος συναισθηματισμός»
«Γίνε ο εαυτός σου, τίποτα περισσότερο τίποτα λιγότερο»
«Η φυσαρμόνικα είναι σπουδαίο μουσικό όργανο»
«Το να είσαι μουσικός της τζαζ δεν είναι δρόμος είναι στρωμένος με ροδοπέταλα»
«Ο πατέρας μου μού αγόρασε ένα μικρό ακορντεόν από χαρτόνι και όταν ήμουν τριών ετών πήρα αυτό το μηχάνημα»
«Οι γονείς μου είχαν μια παμπ και κάθε Κυριακή υπήρχε ένας ακορντεονίστας. Μου έχουν πει ότι όταν ήμουν στην κούνια μου, ήδη μιμούμουν τις χειρονομίες του μουσικού»