Στον Παντελή Μπουκάλα το Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων 2024: Ο ακούραστος ράφτης της ελληνικής γλώσσας

Σ' έναν κόσμο όπου οι λέξεις συχνά παρασύρονται από τη ροή του χρόνου, χάνοντας τη βαρύτητά τους και την ουσία τους, υπάρχουν ορισμένοι άνθρωποι που κατορθώνουν να τις διασώσουν, να τις φωτίσουν και να τις αναδείξουν στη μεγαλοπρέπειά τους. Ένας τέτοιος άνθρωπος είναι ο Παντελής Μπουκάλας, ο οποίος τιμήθηκε με το Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων για το 2024. Αυτή η διάκριση δεν είναι απλώς μια επιβράβευση για το σύνολο του έργου του, αλλά μια αναγνώριση της ακούραστης και αφοσιωμένης προσφοράς που έχει στην ελληνική λογοτεχνία και τον πολιτισμό.

Γεννημένος στο Λεσίνι Αιτωλοακαρνανίας το 1957, ο Παντελής Μπουκάλας ξεκίνησε τη διαδρομή του στον κόσμο των γραμμάτων με μια βαθιά αγάπη για τη γλώσσα. Απόφοιτος της Οδοντιατρικής Σχολής Αθηνών, η επαγγελματική του πορεία μπορεί να φαίνεται εκ πρώτης όψεως απομακρυσμένη από τη λογοτεχνία, όμως η ψυχή του ήταν πάντα βουτηγμένη στις λέξεις. Ο ίδιος έχει πει: «Διαβάζω πολύ. Για να διαβώ κάπου αλλού, όπως το λέει η λέξη διάβασμα», υπογραμμίζοντας την αναπόσπαστη σχέση του με το διάβασμα και τη συνεχή αναθεώρηση της γνώσης και της κατανόησης.

Η λογοτεχνική του πορεία ξεκίνησε το 1980 με την πρώτη του ποιητική συλλογή και από τότε έχει εκδώσει συνολικά οκτώ συλλογές, κάθε μία από τις οποίες αποτελεί ένα κερί αναμμένο στην ελληνική γλώσσα. Από τον «Αλγόρυθμο» και την «Εκδρομή της ευδοκίας» μέχρι τα «Ρήματα» και τη «Μηλιά μου αμίλητη», το έργο του διακρίνεται για την ευαισθησία, την ακρίβεια και την εμβάθυνση στην ανθρώπινη εμπειρία. Το 2010, η συλλογή του «Ρήματα» τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης, επιβεβαιώνοντας τη θέση του ως μιας από τις σημαντικότερες φωνές της σύγχρονης ελληνικής ποίησης.

Ωστόσο, ο Παντελής Μπουκάλας δεν περιορίστηκε ποτέ σ' ένα μόνο είδος γραφής. Η δημοσιογραφική του καριέρα ξεκίνησε το 1979, με άρθρα σε εφημερίδες και περιοδικά όπως το «Σύμπτωμα», ο «Πολίτης», η «Πρωινή Ελευθεροτυπία» και η «Πρώτη». Από το 1990, η συνεργασία του με την εφημερίδα «Η Καθημερινή» υπήρξε καθοριστική, καθώς για είκοσι χρόνια είχε την ευθύνη της σελίδας του βιβλίου κάθε Τρίτη. Οι βιβλιοκρισίες και οι επιφυλλίδες του συγκεντρώθηκαν σε τρεις τόμους («Ενδεχομένως», «Στάσεις στην ελληνική και ξένη τέχνη του λόγου» και «Υποθέσεις»), σχηματίζοντας ένα ευσύνοπτο corpus των μαχητικών και οξυδερκών δημόσιων παρεμβάσεών του.

Η ενασχόλησή του με την αρχαία ελληνική Γραμματεία αποτελεί ένα ακόμη κεφάλαιο της πολύπλευρης προσφοράς του. Έχει μεταφράσει σημαντικά έργα, όπως τον «Επιτάφιο Αδώνιδος» του Βίωνος του Σμυρναίου, επιτύμβια επιγράμματα και τα «Συμποτικά επιγράμματα» της Παλατινής Ανθολογίας. Στο θέατρο, οι μεταφράσεις του περιλαμβάνουν έργα όπως ο «Αγαμέμνων» του Αισχύλου, οι «Αχαρνείς» του Αριστοφάνη, οι «Τρωάδες» και η «Ιφιγένεια εν Αυλίδι» του Ευριπίδη. Μέσα από αυτές τις μεταφράσεις, ο Παντελής Μπουκάλας δεν αποδίδει απλώς τα κείμενα στα νέα ελληνικά, αλλά τους δίνει ζωή εκ νέου, φέρνοντάς τα κοντά στον σύγχρονο αναγνώστη με σεβασμό και δημιουργική φαντασία.

Ιδιαίτερη θέση στο έργο του κατέχει η μελέτη του δημοτικού τραγουδιού. Η σειρά δοκιμίων του υπό τον τίτλο «Πιάνω γραφή να γράψω...: Δοκίμια για το δημοτικό τραγούδι» αποτελεί μια εμβριθή ανάλυση της παράδοσης και της εξέλιξής της στον χρόνο. Δεν πρόκειται για μια απλή καταγραφή ή νοσταλγική αναφορά, αλλά για μια βαθιά και στοχαστική προσέγγιση της λαϊκής ψυχής, της ιστορίας και της συλλογικής μνήμης. Μέσα από αυτά τα έργα, ο Παντελής Μπουκάλας διερευνά τα ερωτήματα της ταυτότητας και της αυτογνωσίας, φωτίζοντας τις ρίζες και τις διαδρομές της ελληνικής συνείδησης. Παρά τη χαμηλών τόνων προσωπικότητά του, η φωνή του είναι δυνατή και καθαρή, υπερασπιζόμενη τις αξίες της λογοτεχνίας και της κριτικής σκέψης.

Όταν ρωτήθηκε αν νιώθει περισσότερο δημοσιογράφος, αρθρογράφος ή ποιητής, απάντησε: «Γραφιάς νιώθω. Αυτό που είμαι δηλαδή. Και δεν αισθάνομαι διχασμένος ή… τριχασμένος. Ούτε το δημοσιογράφος ούτε το ποιητής ή μεταφραστής ή κριτικός είναι ρόλοι. Είναι οι τρόποι με τους οποίους μετέχω στον κόσμο μου και στον καιρό μου, τρόποι αλληλοσυμπληρούμενοι και όχι αντίδικοι. Απλώς κάθε τρόπος έλκει το δικό του είδος γραψίματος. Η αρρώστια της γραφής είναι μία, σε όποια εκδοχή της κι αν θητεύει κανείς».

Η βράβευσή του με το Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων για το 2024 δεν αποτελεί απλώς μια τιμή για το έργο του, αλλά μια αναγνώριση της αφοσίωσής του στην υπηρεσία της ελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας. Είναι ένας φόρος τιμής σ' έναν άνθρωπο που, μέσα από τις λέξεις του, έχει φωτίσει το παρελθόν, έχει αναδείξει το παρόν και έχει χαράξει μονοπάτια για το μέλλον.

Στον επίλογο αυτού του αφιερώματος, δεν μπορούμε παρά ν' αναλογιστούμε τα λόγια του ίδιου: «Ραφή / η γραφή / Πώς γίνεται λοιπόν / και μένεις πάντα ξηλωμένος». Αυτή η φράση αποτυπώνει την αέναη προσπάθεια του συγγραφέα να συνδέσει τις λέξεις, τις σκέψεις και τα συναισθήματα, να πλέξει το ύφασμα της ανθρώπινης εμπειρίας, ακόμα και όταν οι ραφές φαίνονται να χαλαρώνουν.

Ο Παντελής Μπουκάλας παραμένει ένας ακούραστος ράφτης της γλώσσας, πλέκοντας με μεράκι και στοχασμό το πολύπλοκο υφάδι της ελληνικής λογοτεχνίας, και η προσφορά του αποτελεί πολύτιμη παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές. Το Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων για το 2024 είναι μια υπενθύμιση ότι η αληθινή λογοτεχνία δεν είναι απλώς τέχνη, αλλά πράξη ζωής και αγάπης για τη γλώσσα και τον άνθρωπο. Και σε αυτήν την πράξη, ο Παντελής Μπουκάλας είναι ένας από τους πιο φωτεινούς εκφραστές της εποχής μας.

Διαβάστε ακόμη

«Αντιμετωπίστηκε σαν ένα απλό τροχαίο»: Τι αποκαλύπτει ο πραγματογνώμονας των συγγενών για τη σύγκρουση στα Τέμπη

Σοκαριστικά βίντεο από τη συντριβή του αεροπλάνου στη Φιλαδέλφεια - Έκανε μια απότομη βουτιά

Η Ευρώπη «στρατολογεί» την Τουρκία κατά της κινεζικής επιρροής στην Αφρική – Τι αναφέρει έκθεση της ΕΕ

NBA: Έξαλλος ο Γιάννης Αντετοκούνμπο με τον Κρις Πολ – «Αν με δοκιμάσεις, θα δεις τη διαφορετική πλευρά μου»