Σφέτας στο Έθνος: Μην έχουν ψευδαισθήσεις στα Σκόπια, η Συμφωνία δεν ακυρώνεται

Ο επικεφαλής της επιτροπής που εξετάζει τα σχολικά εγχειρίδια σε Βόρεια Μακεδονία και Ελλάδα θεωρεί ότι οι γείτονες δεν έχουν περιθώρια ελιγμών αν θέλουν να μπουν στην Ευρώπη, ενώ στέλνει μήνυμα στην ελληνική διπλωματία να σταματήσει να παραμένει αδρανής

🕛 χρόνος ανάγνωσης: 8 λεπτά ┋

Το μπλόκο Μακρόν στην ενταξιακή πορεία της Βόρειας Μακεδονίας στην Ε.Ε προκαλεί «πονοκεφάλους» και στην Ελλάδα, αφού εξαιτίας καθυστερήσεων στην εφαρμογή της Συμφωνίας των Πρεσπών μπορεί να χαθούν κεκτημένα που κερδήθηκαν στη διαπραγμάτευση. Αυτό επισημαίνει στη συνέντευξή του στο «Εθνος της Κυριακής» ο Σπυρίδων Σφέτας, επικεφαλής της επιτροπής που εξετάζει τα σχολικά εγχειρίδια σε Βόρεια Μακεδονία και Ελλάδα και καθηγητής Νεότερης και Σύγχρονης Βαλκανικής Ιστορίας του ΑΠΘ.

Ο κ. Σφέτας δηλώνει απογοητευμένος από τους ελληνικούς χειρισμούς τόσο στην προάσπιση των κεκτημένων της Συμφωνίας των Πρεσπών όσο και εξαιτίας του «ρόλου κομπάρσου» που παίζει η Ελλάδα στα Βαλκάνια. Στέλνει μήνυμα στην ελληνική διπλωματία να σταματήσει να παραμένει αδρανής, να παίξει ηγετικό ρόλο στην περιοχή και ξεκαθαρίζει προς την πλευρά της Βόρειας Μακεδονίας, ότι ακόμη και αν ορισμένα σημεία της Συμφωνίας παγώσουν προσωρινά μέχρι τις εκλογές, τα συμπεφωνημένα δεν μπορούν να καταστρατηγηθούν, καθώς όποιος και αν εκλεγεί θα τα βρει μπροστά του. «Ας μην έχουν τέτοιες ψευδαισθήσεις στα Σκόπια. Δεν μπορεί σε καμία περίπτωση κανείς να καταστρατηγήσει την Συμφωνία. Είναι διεθνής και αποτελεί εισιτήριο για την Ευρώπη στην οποία διακαώς επιθυμούν οι γείτονές μας να μπουν, προχωρώντας και στις υπόλοιπες μεταρρυθμίσεις στο εσωτερικό τους οι οποίες απαιτούνται» τονίζει χαρακτηριστικά. Από την άλλη, όπως λέει «όσο καθυστερεί η εφαρμογή της Συμφωνίας των Πρεσπών, ίσως θα χάνονται κεκτημένα της Ελλάδας που κερδήθηκαν μετά από μαραθώνιες μάχες, με απρόβλεπτες συνέπειες για την Ελλάδα. Η ελληνική διπλωματία έχει αδρανήσει και πρέπει να αναλάβει πρωτοβουλίες».

Ανεξήγητη αδράνεια από την Αθήνα

Από το γραφείο του στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, περιστοιχισμένος από βιβλία για την διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, αλλά και την Μακεδονία του Φιλίππου και του Μεγάλου Αλεξάνδρου, καλεί την ελληνική διπλωματία να «τρέξει» τις εξελίξεις, επιχειρώντας να αποσυνδέσει την ενταξιακή πορεία της Βόρειας Μακεδονίας από αυτή των Τιράνων. «Δεν μπορεί να γίνει η Βόρεια Μακεδονία όμηρος της Αλβανίας. Πρωτοβουλίες που ανέλαβε ο πρωθυπουργός της Ιταλίας Τζουζέπε Κόντε την προηγούμενη βδομάδα, συναντώντας στη Ρώμη τον Ζάεφ, έπρεπε να αναλάβει ήδη η ελληνική διπλωματία τόσο στο προσκήνιο, όσο και στο παρασκήνιο, πιέζοντας τον Μακρόν νωρίτερα, πριν φτάσουμε στο ναυάγιο των Βρυξελλών» λέει.
Από τη βαριά ξύλινη βιβλιοθήκη του ανασύρει κάποιους από τους προβληματικούς χάρτες που εντόπισε η Επιτροπή και υπέβαλε στην αντίπερα όχθη για αλλαγή. «Αυτά εδώ είναι όλα κέρδη τα οποία δεν πρέπει να χαθούν. Δώσαμε μάχες στις Επιτροπές. Δέχτηκαν ότι δεν έχουν σχέση με τους Αρχαίους Μακεδόνες, ότι θα ξαναγραφτεί το κεφάλαιο για την Αρχαία Μακεδονία μετά την Αθήνα και τη Σπάρτη ως μέρος του Ελληνικού Πολιτισμού, καταδίκαζαν κάθε μορφή αλυτρωτισμού. Και, δυστυχώς, η κυβέρνηση είναι δέσμια των αντιφάσεών της. Αυτοπαγιδεύτηκε σε μια πολιτική αδιέξοδη στο θέμα των Πρεσπών. Υπάρχει μία αβελτηρία. Και όσο περνάει ο καιρός, κεκτημένα μπορεί να τεθούν υπό αμφισβήτηση. Εγώ έδωσα αμισθί τις μάχες και θέλω να έχω τη συνείδησή μου ήσυχη» προσθέτει.

Τον Νοέμβριο, σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα, έπρεπε να συγκροτηθούν οι συντακτικές επιτροπές για τα σχολικά βιβλία μετά την ανταλλαγή των παρατηρήσεων. «Εμείς ούτε καν τους αναφέρουμε στα εγχειρίδιά μας, για αυτό και οι παρατηρήσεις τους ήταν γενικές ενώ οι δικές μας παρατηρήσεις ήταν συγκεκριμένες και σε κάθε δικό τους εγχειρίδιο. Δυστυχώς, δεν έχουμε καμία ενημέρωση από κανέναν, δεν ορίστηκε διάδοχος του κ. Μπόλαρη ακόμα. Ούτε όμως και το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας έχει συγκροτηθεί, όπως ορίζεται στην Συμφωνία των Πρεσπών» επισημαίνει.

Πιθανή η αλλαγή στάσης

Σύμφωνα με τον ίδιο υπάρχει σημαντικός πολιτικός δρόμος να διανυθεί μέχρι τις εκλογές της 12ης Απριλίου, καθώς μεσολαβούν δύο Ευρωπαϊκοί Σύνοδοι. Τον Δεκέμβριο και τον Μάρτιο. Όπως λέει «εκεί μπορούν να αλλάξουν πολλά. Δεν είναι τυχαία η επιλογή της ημερομηνίας διεξαγωγής εκλογών στη γειτονική χώρα τον Απρίλιο. Θέλουν να δουν τι θα γίνει με την Ευρώπη, υπενθυμίζοντας, ότι και στο παρελθόν ο πρόεδρος της Γαλλίας αναγκάστηκε να… διορθώσει κινήσεις του που εξέπεμψαν λάθος μηνύματα. Τίποτα δεν αποκλείεται, μπορεί να αναθεωρηθεί η θέση της Γαλλίας». Ενδεικτικό είναι ότι ένα χρόνο πριν ο Εμμάνουελ Μακρόν, γιορτάζοντας στο Παρίσι την λήξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, τοποθέτησε κατά τη διάρκεια εκδηλώσεων σε περίοπτη θέση τον Πρόεδρο του Κοσόβου Χασίμ Θάτσι, βάζοντας από την άλλη, περιφερειακά, τον Πρόεδρο της Σερβίας Αλεξάντερ Βούτσιτς, παρόλο που η Σερβία σήκωσε το μεγαλύτερο βάρος του Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Θυμωμένοι οι Σέρβοι σπίλωσαν το γαλλικό μνημείο στο Βελιγράδι, «αναγκάζοντας» τον Μακρόν να επισκεφτεί τη Σερβία, παρακάμπτοντας εμφατικά το Κόσοβο.

Το χάπι ήταν πικρό για τους γείτονες

Γνώστης του Μακεδονικού ζητήματος ο κ. Σφέτας χαρακτηρίζει «κίνηση τακτικής» τις δηλώσεις Ζάεφ ότι ορισμένες πτυχές της Συμφωνίας μπορεί να παγώσουν, προσθέτοντας ότι ενόψει εκλογών όλοι οι παίκτες χρησιμοποιούν το θέμα για εσωτερική κατανάλωση.

«Το χάπι που έπρεπε να πιουν ήταν πικρό για τους γείτονες. Εμείς δεν αλλάξαμε τίποτα (Υπουργείο Μακεδονίας, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας , αεροδρόμιο κ.α.). Αυτοί όμως άλλαξαν πολλά και πρόκειται πολλά ακόμα να αλλάξουν. Άλλαξαν το όνομα της χώρας διεθνώς και διμερώς, το Σύνταγμα. Η συμφωνία έχει εφαρμογή και στο εσωτερικό. Ηταν σοκ για την κοινωνία και η πολιτική ηγεσία της γειτονικής χώρας τα δικαιολογούσε όλα αυτά με την ευρωατλαντική προοπτική», τονίζει. Αναφερόμενος στο αλβανικό στοιχείο της Βόρειας Μακεδονίας εκτιμά ότι είναι ελάχιστες οι πιθανότητες να ριζοσπαστικοποιηθούν οι Αλβανοί του Κοσόβου ή των Σκοπίων. «Αυτό είναι ψευτοεπιχείρημα. Οι Αλβανοί των Σκοπίων είναι υπέρ της Συμφωνίας. Το Κόσοβο ακολουθεί άλλο δρόμο. Συνεπώς, η Συμφωνία είναι κατά του μεγαλοαλβανικού ιδεατισμού» επισημαίνει.

Το φάντασμα του VMRO-DPMNE

Αν και η Συμφωνία των Πρεσπών δεν μπορεί να αλλάξει, ο καθηγητής εκφράζει φόβους ότι πιθανή επικράτηση του σημερινού εθνικιστικού κόμματος VMRO-DPΜNE μπορεί να ανατρέψει διμερείς συμφωνίες που υπογράφτηκαν τον τελευταίο χρόνο μεταξύ Αθήνας και Σκοπίων. «Είναι ένα εφιαλτικό σενάριο το οποίο απεύχομαι. Αν κερδίσει ο Μίτσκοσκι και κάνει συνασπισμό με το αλβανικό φιλοερντογανικό κόμμα BESA, καταλαβαίνετε τί μπορεί να γίνει. Μπορεί να πει ο Μίτσκοσκι ότι θέλω τουρκικά αεροπλάνα να ελέγχουν τον εναέριο χώρο μου και όχι ελληνικά. Τότε είναι που θα ψάχνουμε τον Ζάεφ» λέει. Πέρα όμως από πιθανή κατάργηση διμερών συμφωνιών ο Μίτσοκσκι, σύμφωνα με τον κ. Σφέτα, ίσως επιχειρήσει να καταστρατηγήσει και το erga omnes το οποίο συμφωνήσαμε να το ερμηνεύουμε διεθνώς, διμερώς και εσωτερικώς.
«Στο πλαίσιο αυτό θα επιχειρήσει να χρησιμοποιεί τον όρο Βόρεια Μακεδονία διεθνώς και διμερώς, αποφεύγοντας όμως να αλλάξει το επίθετο ‘’μακεδονικός’’ στο εσωτερικό της χώρας σε κρατικούς φορείς. Όλα αυτά πρέπει να τα προβλέψει η ελληνική πλευρά» τονίζει στο «Εθνος της Κυριακής».

Οριοθέτηση ταυτοτήτων

Αναφερόμενος στην ελληνική πλευρά επισήμανε ότι καλλιεργήθηκε ένα φοβικό σύνδρομο για το Μακεδονικό». Υπάρχει άγνοια στο θέμα. Το ζήτημα της ονομασίας για αυτούς ήταν ζήτημα ταυτότητας» λέει ο κ. Σφέτας και προσθέτει: «Δεν πάμε να τους αλλάξουμε ταυτότητα, αλλά να οριοθετήσουμε τον Ελληνισμό από τον Σλαβισμό. Η συμφωνία δεν μου στερεί το δικαίωμα να λέγομαι εγώ Μακεδών και να τους αποτελώ Σλαβομακεδόνες, άσχετα πως αυτοί αυτοπροσδιορίζονται. Το κλειδί βρίσκεται στο ότι η Βυζαντινή Μακεδονία καταλήφθηκε τον 14ο αιώνα από τους Σέρβους που πολέμησαν του Οθωμανούς, όταν εισέβαλαν στη Μακεδονία. Οι επίγονοι του Δουσάν, έχοντας τον ιστορικό μακεδονικό χώρο, ταυτίζονταν με τον ένα χριστιανό ηγεμόνα που ως νέος Μέγας Αλέξανδρος θα νικούσε τους νέους Πέρσες, τους Οθωμανούς. Ο όρος Μακεδών-άλλο πως χρησιμοποιείται στην Αρχαιότητα ή στο Μεσαίωνα- περιλαμβάνει πλέον ως τοπική αρχικά ταυτότητα όλους τους Χριστιανούς κατοίκους της Μακεδονίας, συμπεριλαβανομένων και των Νοτιοσλάβων. Αφού πέρασε το στάδιο του σερβοβουλγαρικού ανταγωνισμού για την εκκόλαψη βουλγαρικής ή σερβικής εθνικής ταυτότητας τον 19ο αιώνα εξελίχθηκε ως διαφοροποίηση σε καθαρή (σλαβο)μακεδονική ταυτότητα τον 20ο αιώνα».