Σπίτι Μου 2: Γιατί παρατάσεις και νέα κριτήρια δεν βελτιώνουν το κοινωνικό αποτύπωμα του προγράμματος

Το «Σπίτι Μου 2» παρουσιάστηκε ως μια σημαντική στεγαστική παρέμβαση για τους νέους. Ωστόσο, παρά τις πρόσφατες αλλαγές - από τις παρατάσεις έως τα νέα εισοδηματικά και ηλικιακά κριτήρια, το πρόγραμμα εξακολουθεί να έχει περιορισμένη κοινωνική αποτελεσματικότητα.

Το πρόβλημα δεν βρίσκεται στους δικαιούχους ούτε στις τράπεζες, αλλά στο ίδιο το μοντέλο της παρέμβασης, το οποίο, αν στόχος του είναι η αναχαίτιση του κόστους στέγασης, παραμένει ατελές: ενισχύει αποκλειστικά τη ζήτηση, χωρίς να αυξάνει την προσφορά.

Παράταση προθεσμιών: Περισσότερος χρόνος αλλά όχι περισσότερες κατοικίες

Η κυβέρνηση προχωρά σε παράταση της προθεσμίας υπαγωγής των αιτήσεων έως 31 Μαΐου 2026, αντί για 31 Δεκεμβρίου 2025, όπως προέβλεπε ο αρχικός σχεδιασμός. Αντίστοιχα, η τελική ημερομηνία εκταμίευσης μετατίθεται από τις 30 Ιουνίου στις 31 Αυγούστου 2026.

Παρά την παράταση, το βασικό ζήτημα παραμένει: οι προϋποθέσεις του προγράμματος δεν μπορούν να καλυφθούν από την τρέχουσα στεγαστική πραγματικότητα, με αποτέλεσμα οι παρατάσεις να μετακινούν απλώς τις ημερομηνίες χωρίς να αλλάζουν την ουσία.

Νέα εισοδηματικά και ηλικιακά κριτήρια: Σημαντική διεύρυνση, μικρή πρακτική επίδραση

Τα νέα όρια διευρύνονται σημαντικά σε σχέση με το «Σπίτι Μου 1». Συγκεκριμένα:

• Άγαμος: από 20.000 > 25.000 €
• Ζευγάρι: από 28.000 > 35.000 €
• Προσαύξηση ανά παιδί: από 4.000 > 5.000 €

Έτσι:

• Μια τετραμελής οικογένεια καλύπτεται πλέον έως 45.000 € (από 36.000 €).
• Οι μονογονεϊκές οικογένειες καλύπτονται έως 39.000 € (από 31.000 €).

Η διεύρυνση των εισοδηματικών κριτηρίων δείχνει ότι τα αρχικά όρια δεν ανταποκρίνονταν στο πραγματικό κόστος απόκτησης μιας οικογενειακής κατοικίας. Το γεγονός ότι χρειάστηκε να αυξηθούν τόσο σημαντικά αποτελεί σαφή ένδειξη ότι το πρόγραμμα είχε σχεδιαστεί σε απόσταση από τις πραγματικές οικονομικές δυνατότητες των νέων και των οικογενειών σήμερα.

Στο 65% η απορροφητικότητα του προγράμματος: Το πρόγραμμα “κολλάει” στην αγορά

Στις 17 Ιανουαρίου, ημέρα έναρξης του προγράμματος, καταγράφηκαν 37.000 αιτήσεις για έκδοση βεβαίωσης επιλεξιμότητας στο «Σπίτι μου 2», σύμφωνα με το Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας. Μάλιστα, μέσα σε μόλις τρεις ημέρες, ο αριθμός αυτός εκτοξεύθηκε στις 50.000 αιτήσεις, αποτυπώνοντας το έντονο ενδιαφέρον των νέων για το πρόγραμμα.

Την ίδια περίοδο, εκπρόσωποι του Υπουργείου δήλωναν δημόσια ότι στην «περίμετρο» του προγράμματος εντάσσονται περίπου 60.000 διαθέσιμα ακίνητα, εκ των οποίων 32.000 βρίσκονται στην Αττική και τα υπόλοιπα σε όλη την υπόλοιπη χώρα.

Δώδεκα μήνες μετά, το Υπουργείο Οικονομικών αναφέρει ότι το πρόγραμμα - χρηματοδοτούμενο από το Ταμείο Ανάκαμψης,  έχει φτάσει στο 65%, με 1,3 δισ. ευρώ να έχουν «κλειδώσει» και 11.000 πολίτες να έχουν αγοράσει κατοικία.

Εύλογα τίθεται το ερώτημα: πώς ένα πρόγραμμα με τόσο εκρηκτική αρχική ζήτηση χρειάζεται σήμερα παράταση και διεύρυνση κριτηρίων; Εάν λειτουργούσε αποτελεσματικά, η απορρόφηση θα είχε ήδη φτάσει στο 100%.

Η Κομισιόν προειδοποιεί: Η ενίσχυση μόνο της ζήτησης εκτοξεύει τις τιμές

Σύμφωνα με την πρόσφατη έκθεση της Κομισιόν (ECOFIN 2025):

Όσα κράτη επέλεξαν να τονώσουν μόνο τη ζήτηση - με επιδοτήσεις ενοικίων ή στεγαστικών δανείων , χωρίς να αυξήσουν την προσφορά, είδαν τις τιμές να εκτοξεύονται.

Αντίθετα, τα κράτη που συγκράτησαν το κόστος έλαβαν δομικά μέτρα: αύξησαν την παραγωγή νέων κατοικιών, ενίσχυσαν το κοινωνικό απόθεμα, απλοποίησαν αδειοδοτήσεις και προώθησαν σύγχρονο χωροταξικό σχεδιασμό.

Το «Σπίτι Μου 2» δεν περιλαμβάνει καμία ουσιαστική παρέμβαση στην πλευρά της προσφοράς.

Αυστηρό μήνυμα από την Κομισιόν: αμετακίνητες προθεσμίες για το RRF

Η χρηματοδότηση του προγράμματος προέρχεται από το Ταμείο Ανάκαμψης. Κοινοτικοί αξιωματούχοι που επισκέφθηκαν την Αθήνα στις αρχές Οκτωβρίου υπενθύμισαν σε αυστηρό τόνο ότι:

• οι προθεσμίες του RRF δεν αλλάζουν,
• η Ελλάδα πρέπει να έχει απορροφήσει πλήρως τα κονδύλια έως τον Ιούλιο του 2026.

Με τους τωρινούς ρυθμούς, υπάρχει πραγματικός κίνδυνος να επιστραφεί σημαντικό μέρος των κονδυλίων στις Βρυξέλλες.

Η διαθεσιμότητα ακινήτων είναι περιορισμένη – Ειδικά για οικογένειες

Η διαθεσιμότητα οικογενειακών κατοικιών (85–150 τ.μ.) με ζητούμενη τιμή έως 150.000 ευρώ είναι εξαιρετικά περιορισμένη στις περισσότερες περιοχές της Αττικής, σύμφωνα με τις αναρτημένες αγγελίες. Συγκεκριμένα:

• Κέντρο Αθήνας: 15,88%
• Δυτικά Προάστια: 15,33%
• Πειραιάς: 6,85%
• Βόρεια Προάστια: 0,13%
• Νότια Προάστια: 1,14%
• Ανατολικά Προάστια: 3,7%

Πέραν της περιορισμένης προσφοράς, η πλειονότητα των διαθέσιμων ακινήτων σε αυτό το εύρος τιμής είναι είτε ιδιαίτερα μικρά, είτε σε περιοχές με υποβαθμισμένη ποιότητα ζωής, πολλές φορές μη κατάλληλες για οικογενειακή εγκατάσταση.

Ακόμη, τα περισσότερα ακίνητα απαιτούν τουλάχιστον μερική ανακαίνιση, γεγονός που συνεπάγεται πρόσθετη χρηματοδότηση ή πιστοληπτική ικανότητα από την πλευρά του αγοραστή.

Τέλος, τα ελάχιστα ακίνητα που πληρούν βασικά ποιοτικά και οικογενειακά κριτήρια απορροφώνται ταχύτατα από επενδυτές ή ιδιώτες αγοραστές με ρευστό διαθέσιμο κεφάλαιο, αφήνοντας τους δικαιούχους του προγράμματος να αναζητούν εναλλακτικές σε μια αγορά με συνεχώς μειούμενες επιλογές.

Ποιους αφορά τελικά το «Σπίτι μου 2»;

Το πρόγραμμα που σχεδιάστηκε για να στηρίξει τους νέους, απαιτεί ίδια κεφάλαια δεκάδων χιλιάδων ευρώ, χρόνο για μακρόσυρτες διαδικασίες, και ανταγωνιστικότητα απέναντι σε μετρητά ή επενδυτές. Όταν συνυπολογιστούν όλα αυτά, δημιουργείται ένα εύλογο ερώτημα:

Το «Σπίτι μου 2» αφορά πράγματι τους οικονομικά ευάλωτους νέους – οικογένειες ή μόνο εκείνους που διαθέτουν ήδη σημαντικά κεφάλαια και πληρούν τις προδιαγραφές των τραπεζικών ιδρυμάτων;

Το πρόγραμμα απαιτεί ίδια κεφάλαια δεκάδων χιλιάδων ευρώ

Παρά το χαμηλό επιτόκιο δανεισμού, οι δικαιούχοι πρέπει να διαθέτουν σημαντικά ίδια κεφάλαια, κάτι που ακυρώνει εν μέρει τον «κοινωνικό» χαρακτήρα του προγράμματος. Επιπλέον, η αυξημένη ζήτηση που προκαλεί το πρόγραμμα φαίνεται να οδηγεί σε άνοδο των ζητούμενων τιμών πώλησης, με αποτέλεσμα το όποιο όφελος από το χαμηλό επιτόκιο να εξανεμίζεται λόγω της γενικότερης ανόδου του κόστους απόκτησης κατοικίας.

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία των εγκεκριμένων επιδοτούμενων στεγαστικών δανείων:

• Το μέσο εγκριθέν δάνειο είναι περίπου 114.000 ευρώ.
• Το μέσο όρο εμβαδού τα 91,5τ.μ.

Οι απαιτήσεις για ίδια κεφάλαια είναι ιδιαίτερα υψηλές, ειδικά όταν η αξία του ακινήτου ξεπερνά τα όρια του μέσου δανείου (114.000 ευρώ). Ενδεικτικά:

• Για κατοικία αξίας 250.000 ευρώ, ο δικαιούχος θα χρειαστεί είτε τουλάχιστον 70.000 ευρώ ίδια κεφάλαια (αν μπορεί να εξασφαλίσει δάνειο 180.000 ευρώ), είτε ακόμη και 136.000 ευρώ ίδια συμμετοχή εφόσον λάβει μόνο το μέσο ποσό δανείου (114.000 ευρώ).
• Για κατοικία αξίας 200.000 ευρώ, απαιτούνται 86.000 ευρώ ίδια κεφάλαια, με βάση το ίδιο επίπεδο τραπεζικής χρηματοδότησης.
• Ακόμα και για ακίνητο 150.000 ευρώ, κατάλληλο για οικογένεια, ο αγοραστής πρέπει να διαθέτει τουλάχιστον 36.000 ευρώ από ίδιους πόρους — χωρίς να περιλαμβάνονται σε αυτό τα έξοδα μεταβίβασης, φόροι, συμβολαιογραφικά και λοιπά κόστη αγοράς.

Για να ανταποκριθεί κανείς σε αυτές τις απαιτήσεις, χρειάζεται όχι μόνο ρευστότητα αλλά και υψηλή πιστοληπτική ικανότητα, την οποία μεγάλο μέρος των νέων δεν διαθέτει.

Επιπλέον, το ίδιο το πρόγραμμα — ενισχύοντας τη ζήτηση — έχει συμβάλει στην αύξηση των ζητούμενων τιμών, περιορίζοντας ακόμη περισσότερο το όφελος του χαμηλού επιτοκίου.

Η ανάγκη ενίσχυσης της προσφοράς: Το πρόγραμμα πρέπει να αλλάξει κατεύθυνση

Το «Σπίτι μου 2» βρίσκεται σε κίνδυνο να μην εξυπηρετήσει τους πραγματικά ωφελούμενους.

Εκτός από την διεύρυνση του προγράμματος για την :

• Ανέγερση κατοικίας σε ιδιόκτητο οικόπεδο ή/και οικόπεδο που έχει παραχωρηθεί μέσω γονικής παροχής στον δικαιούχο.

• Ανέγερση κατοικίας μέσω του δικαιώματος Υψούν: Δικαίωμα ανέγερσης νέων ορόφων, δηλαδή, μέχρι να εξαντληθεί ο συντελεστής δόμησης του οικοπέδου.

• Αποπεράτωση ιδιόκτητων ή/και μέσω γονικής παροχής στον δικαιούχο ημιτελών κατοικιών.

Με αυτόν τον τρόπο αυξάνεται το οικιστικό απόθεμα, περιορίζεται η αύξηση των τιμών των ακινήτων και οι δικαιούχοι αποκτούν νεόδμητα ακίνητα και όχι ακίνητα παλιά ακόμη και 40 έως 50 ετών, που χρήζουν σημαντικής ανακαίνισης

Παράλληλα, απαιτούνται άμεσα μέτρα, όπως:

• Χρονικά όρια στις διαδικασίες,
• Κρατική εγγύηση έναντι του πωλητή μέχρι την εκταμίευση,
• Ή παροχή επιπλέον στήριξης στα ίδια κεφάλαια (Επέκταση της Τραπεζικής Χρηματοδότησης με την εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου για την κάλυψη της ίδιας συμμετοχής των δικαιούχων)

Μια κρίσιμη βελτίωση του προγράμματος «Σπίτι μου 2» είναι η δυνατότητα επέκτασης της τραπεζικής χρηματοδότησης μέσω κρατικής εγγύησης για το ποσό που αντιστοιχεί στην ίδια συμμετοχή των δικαιούχων. Η πρόταση αυτή απευθύνεται αποκλειστικά σε δικαιούχους που πληρούν τα τραπεζικά και προγραμματικά κριτήρια, είναι επιλέξιμοι, αλλά δεν διαθέτουν αποδεδειγμένα ίδια κεφάλαια (π.χ. καταθέσεις).

Η εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου σε αυτό το τμήμα του δανείου δεν θα εγγραφεί ως άμεση δημοσιονομική δαπάνη, αφού επιβαρύνει τον κρατικό προϋπολογισμό μόνο εφόσον καταπέσει (δηλαδή σε περίπτωση αθέτησης). Επιπλέον, το εγγυημένο ποσό θα τιμολογείται με χαμηλότερο επιτόκιο, γεγονός που θα μειώνει το συνολικό μέσο κόστος του δανείου για τον δικαιούχο.

Με τον τρόπο αυτό, ενισχύεται ουσιαστικά η πρόσβαση στο πρόγραμμα για νέους με χαμηλότερα εισοδήματα, οι οποίοι σήμερα αποκλείονται λόγω έλλειψης ρευστότητας, παρά το ότι πληρούν όλα τα άλλα κριτήρια.

Χωρίς αύξηση της προσφοράς δεν υπάρχει κοινωνικό αποτέλεσμα

Οι παρατάσεις και η διεύρυνση των εισοδηματικών κριτηρίων αποτελούν μικρές τεχνικές διορθώσεις σε ένα πρόγραμμα με σοβαρές δομικές αδυναμίες. Όσο η πολιτική περιορίζεται στην ενίσχυση της ζήτησης, χωρίς στρατηγική για αύξηση της προσφοράς, οι τιμές θα συνεχίσουν να ανεβαίνουν και η πρόσβαση σε προσιτή κατοικία θα παραμένει όνειρο για τους περισσότερους νέους.

Η Ελλάδα χρειάζεται μια στεγαστική πολιτική σύγχρονη, ευρωπαϊκή, στηριγμένη στην παραγωγή νέων κατοικιών και στη δημιουργία πραγματικά προσιτού αποθέματος. Η Ελλάδα χρειάζεται στεγαστική πολιτική ευρωπαϊκού τύπου, όχι απλώς πιο χαλαρά κριτήρια.

Διαβάστε ακόμη

Η σφαίρα που πήρε την αθωότητα μιας γενιάς: 17 χρόνια από τη δολοφονία του Αλέξη και η μνήμη δεν σβήνει

Kακοκαιρία Byron: «Κοκκίνησε» το Καστελόριζο από τα λασπόνερα - Αίτημα για κήρυξη κατάστασης έκτακτης ανάγκης

Δώρο Χριστουγέννων: Πότε θα πληρωθεί, σε ποιους και πώς να το υπολογίσετε

Αυτά είναι τα ακριβά φάρμακα που θα διατίθενται και σε ιδιωτικά φαρμακεία από τον Ιανουάριο