Ένας αλγόριθμος συνθέτει… Σούμπερτ

Αμφιλεγόμενο το επίτευγμα της εταιρείας Huawei να ολοκληρώσει μέσω τεχνητής νοημοσύνης την περίφημη «Ημιτελή Συμφωνία» (αρ. 8) του μεγάλου Αυστριακού συνθέτη

🕛 χρόνος ανάγνωσης: 4 λεπτά ┋

Η τεχνολογία σαφέστατα προσφέρει μεγάλες δυνατότητες στους καλλιτέχνες, διευρύνοντας τους ορίζοντές τους και εξασφαλίζοντάς τους εργαλεία για να τελειοποιήσουν τα έργα τους γρήγορα.

Τι γίνεται όμως όταν η τεχνητή νοημοσύνη επιχειρεί να αντικαταστήσει την ανθρώπινη έμπνευση; Αυτό είναι το σημαντικό ερώτημα που τίθεται, σε παγκόσμια κλίμακα, με αφορμή την απόπειρα της εταιρείας Huawei να ολοκληρώσει την περίφημη «Ημιτελή Συμφωνία» (αρ. 8) του Σούμπερτ μέσω ενός αλγόριθμου!

Σύμφωνα με τους υπεύθυνους της εταιρείας, το αποτέλεσμα αυτής της προσπάθειας, που παρουσιάστηκε προχθές, κατά τη διάρκεια κλειστής εκδήλωσης στο Λονδίνο, παρήχθη με το ίδιο μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης και την ίδια Huawei που χρησιμοποιούν στα κινητά τους τηλέφωνα. Πιο συγκεκριμένα, στηριζόμενο στο ηχόχρωμα, στον τόνο και στην κίνηση της πρώτης και της δεύτερης αποθηκευμένης κίνησης, το μοντέλο δημιουργεί μια μελωδία για τις δύο επόμενες προβλεπόμενες κινήσεις.

Η μελωδία που προέκυψε από αυτήν τη διαδικασία αποτυπώθηκε σε νότες από τον συνθέτη Λούκας Καντόρ. Πώς λέμε δηλαδή «έξυπνο τηλέφωνο»… Κάπως έτσι δημιουργήθηκε και μια «έξυπνη σύνθεση»!

Αρνητικές αντιδράσεις

Η δημοσιοποίηση της είδησης, πάντως, πέρα από τη μεγάλη διαφήμιση που εξασφάλισε στη γνωστή εταιρεία, προκάλεσε παράλληλα πλήθος αντιδράσεων, κυρίως αρνητικών, όσον αφορά τουλάχιστον τους εκπροσώπους των τεχνών: «Κάθε είδους τέχνη πηγάζει από την καρδιά και στοχεύει στην καρδιά. Τεχνητό σημαίνει πως δεν έχει συλληφθεί από ανθρώπινο ον και δεν ανήκει στη φύση, οπότε στερείται ζωής. Να μη λησμονούμε πως από ένα τέτοιο έργο λείπει ένα βασικό στοιχείο: η ψυχή.

Η μουσική, στη βαθύτερη ουσία της, φιλοδοξεί να μας κατευθύνει προς όλες εκείνες τις απειροστές ιδέες άπιαστου, που όπως έλεγε και ο “Μικρός Πρίγκιπας” είναι αθέατες στα μάτια μας» υπογραμμίζει εύστοχα η διευθύντρια ορχήστρας Λουθία Μαρίν. «Το μυαλό και η φαντασία του ανθρώπου παίζουν με πολύ περισσότερα στοιχεία απ’ όσα μπορεί να αναπτύξει ένα πληροφοριακό πρόγραμμα. Σε στατιστικούς όρους, αλγόριθμους και πιθανότητες, είναι δυνατό να δημιουργηθούν συνθέσεις και μάλιστα με ορθό τρόπο.

Όμως τα αισθητικά, κοινωνικά, προσωπικά και άλλα στοιχεία, όπως η αυθεντικότητα, το αναπάντεχο, η τόλμη, το ατελές, το ψυχολογικό και ψυχιατρικό ακόμη, η ίδια η έννοια του λάθους ως εργαλείου, όλες αυτές οι πτυχές είναι σύμφυτες με το μυαλό του δημιουργού, όχι με τη μηχανή» επισημαίνει ο Ισπανός συνθέτης Χοσέ Μαρία Σάντσεθ-Βερδού και αποκαλύπτει πως παρόμοιες προσπάθειες έχουν γίνει και στο παρελθόν με μοναδικό στόχο τη διαφήμιση και το κέρδος μέσα από την εκμετάλλευση ενός τρανταχτού ονόματος.

Και όλα αυτά συμβαίνουν ενώ καλά καλά δεν γνωρίζουμε αν το έργο είναι πράγματι ημιτελές, αν ο Σούμπερτ αναγκάστηκε να το εγκαταλείψει πριν το ολοκληρώσει ή αν το ολοκλήρωσε και χάθηκαν οι τελευταίες παρτιτούρες του. Το μόνο σίγουρο είναι πως η Συμφωνία αρ. 8 σε σι ελάσσονα, όπως είναι ο πρωτότυπος τίτλος της, αποτελεί ένα από κορυφαία έργα του διάσημου Αυστριακού συνθέτη, ενώ παράλληλα καταλαμβάνει μια σημαντικότατη θέση στην πυραμίδα των κορυφαίων έργων της συμφωνικής μουσικής.

ΠΟΣΟ ΗΜΙΤΕΛΗΣ ΕΙΝΑΙ ΤΕΛΙΚΑ;

Ο Φραντς Σούμπερτ, γιος δασκάλου μουσικής και δάσκαλος ο ίδιος, άρχισε να συνθέτει αυτήν τη συμφωνία στις 30 Οκτωβρίου 1822. Το γεγονός ότι βρέθηκαν μόνο δύο από τα συνολικά τέσσερα μέρη που αναγκαστικά περιελάμβαναν οι συμφωνίες εκείνης της εποχής και ένα προσχέδιο του τρίτου μέρους στάθηκε αφορμή για τη διατύπωση πολλών και διαφορετικών θεωριών τα χρόνια που ακολούθησαν.

Η πιθανότητα πάντως ο συνθέτης να μην μπόρεσε να ολοκληρώσει το έργο του είναι μεγάλη, καθώς το 1823 διαγνώστηκε με σύφιλη που τότε ήταν ανίατη και οδηγούσε τους ασθενείς στον θάνατο. Όπως ήταν φυσικό, η δυσάρεστη αυτή εξέλιξη επηρέασε αρνητικά την ψυχολογία του οδηγώντας τον στα σκοτεινά μονοπάτια της κατάθλιψης. Λίγα χρόνια αργότερα, το 1828, παρουσίασε και τυφοειδή πυρετό και στις 19 Νοεμβρίου του ίδιου έτους έφυγε από τη ζωή σε ηλικία μόλις 31 ετών.