Ισραήλ: Blue Flag 2019 και το στοίχημα της Ελλάδας

Η Ελλάδα θα πρέπει να παράσχει απτές αποδείξεις στην ισραηλινή πλευρά ότι είναι σε θέση να υποκαταστήσει ένα τουρκικό «μαξιλάρι ασφαλείας»

🕛 χρόνος ανάγνωσης: 12 λεπτά ┋

Από την Κυριακή 3/11 βρίσκεται σε εξέλιξη η τακτική στρατιωτική αεροπορική άσκηση «Γαλάζια Σημαία», γνωστότερη ως «Blue Flag», την οποία διοργανώνει η ισραηλινή πολεμική αεροπορία ανά δύο χρόνια κάθε Νοέμβριο. Η πρώτη «Γαλάζια Σημαία» πραγματοποιήθηκε το 2013 και σχεδιάστηκε με τέτοιο τρόπο, ώστε να αποτελέσει τη μεγαλύτερη διεθνή άσκηση του είδους της για τα ισραηλινά δεδομένα. Έκτοτε, η δημοσιότητα που κερδίζει οφείλεται κυρίως στον διεθνή της χαρακτήρα. Σε καθαρά ισραηλινά πλαίσια, η άσκηση αυτή, πέρα από τον καθαρά στρατιωτικό της χαρακτήρα, σχολιάζεται επίσης σε συνάρτηση και με τις διπλωματικές της προεκτάσεις.

Το 2017 έκανε για πρώτη φορά την εμφάνισή της στη «Γαλάζια Σημαία» («Blue Flag») η Ελλάδα. Επρόκειτο για τη μεγαλύτερη σε συμμετοχή διεθνή αεροπορική άσκηση που πραγματοποιήθηκε στα τοπικά χρονικά, με συνολικό στρατιωτικό προσωπικό 1.200 ατόμων και 80 πολεμικά αεροσκάφη. Πέραν της Ελλάδας, συμμετείχαν στην άσκηση οι ΗΠΑ, η Ινδία, η Πολωνία, η Γερμανία, η Γαλλία και η Ιταλία – γεγονός που συνέβαλε στη δημοσιότητα που είχε λάβει τότε. Φέτος, η Ελλάδα συμμετέχει για τέταρτη φορά.

Μια στρατιωτική άσκηση με πολιτική σημειολογία

Κάθε διεθνής στρατιωτική άσκηση έχει και πολιτική σημασία. Ειδικά στην περίπτωση του Ισραήλ, εξαιτίας των ιδιαζουσών συνθηκών που αντιμετωπίζει διαχρονικά η συγκεκριμένη χώρα, οι νευραλγικοί τομείς της διπλωματίας και της στρατιωτικής συνεργασίας συνδέονται άρρηκτα. Κάθε ξένη συμμετοχή έχει τη δική της σημειολογία και καταδεικνύει κάτι σημαντικό για τις διμερείς σχέσεις του Ισραήλ με τη συγκεκριμένη χώρα κατά τη δεδομένη στιγμή.

Υπό αυτό το πρίσμα, αξίζει να δούμε μία-μία ξεχωριστά τις συμμετοχές των ξένων χωρών στην «Γαλάζια Σημαία» που είχε πραγματοποιηθεί εκείνον τον όχι και τόσο μακρινό Νοέμβριο του 2017.

Κατ’ αρχάς, αυτονόητη ήταν η συμμετοχή των ΗΠΑ και δεν χρήζει περαιτέρω σχολιασμού, πλην του ότι τότε συζητείτο έντονα το άνοιγμα της αμερικανικής Πρεσβείας στην Ιερουσαλήμ – κάτι που τελικά έγινε λίγους μήνες αργότερα, τον Μάιο του 2018.

Εντύπωση είχε προκαλέσει τότε η συμμετοχή της Ινδίας. Το γεγονός αυτό συνδεόταν με την επίσημη επίσκεψη του Ναρέντρα Μόντι στο Ισραήλ λίγους μήνες νωρίτερα, τον Ιούλιο του 2017. Επρόκειτο για την πρώτη επίσημη επίσκεψη Ινδού πρωθυπουργού στο Ισραήλ, ανοίγοντας ένα νέο κεφάλαιο στις διμερείς τους σχέσεις, οι οποίες, ιστορικά μιλώντας, μέχρι τότε δεν ήταν οι καλύτερες.

Ανάλογη εντύπωση έκανε και η συμμετοχή της Πολωνίας – μία εξέλιξη που και αυτή εξηγείται: Το Ισραήλ είχε ήδη αρχίσει να προωθεί τις σχέσεις του με τις χώρες του Βίζεγκραντ (Πολωνία, Τσεχία, Σλοβακία και Ουγγαρία – γνωστότερες ως V4). Η επιδίωξη των Ισραηλινών ήταν οι V4 να εκφράζουν μία μόνιμη και συμπαγή φιλοϊσραηλινή φωνή εντός της ΕΕ. Η ισραηλινή διπλωματία είχε αντιληφθεί ότι οι κυβερνήσεις των χωρών εκείνων άρχισαν να ασφυκτιούν από την έντονη κριτική που τους ασκούσαν τα υπόλοιπα κράτη-μέλη της ΕΕ, λόγω της απροθυμίας τους να ανταποκριθούν σε βασικές υποχρεώσεις που επηρέαζαν την επονομαζόμενη ευρωπαϊκή συνοχή και δεν συμμορφώνονταν στα πλαίσια που σχετίζονταν με τα ιδιαίτερα ευαίσθητα κριτήρια ποιότητας πολιτικού πολιτισμού.

Επισφράγισμα της ισραηλινής προσπάθειας διπλωματικού προσεταιρισμού των V4 ήταν η πραγματοποίηση της συνάντησης κορυφής των ηγετών τους στην Ιερουσαλήμ, που τότε προγραμματιζόταν να γίνει τον Φεβρουάριο του 2019 (μία προσπάθεια που τελικά αποδείχθηκε χαμηλότερη των ισραηλινών προσδοκιών). Παρ’ όλα αυτά, η συμμετοχή της Πολωνίας σε εκείνη τη «Γαλάζια Σημαία» κινείτο ξεκάθαρα μέσα στο γενικότερο πλαίσιο προσέγγισης του Ισραήλ με τις χώρες του Βίζεγκραντ.

Και η συμμετοχή της Γερμανίας εξηγείται εύκολα. Τον Ιούλιο του 2017 είχε υπογραφεί η συμφωνία πώλησης υπερσύγχρονων γερμανικών υποβρυχίων στο ισραηλινό πολεμικό ναυτικό (αν και λίγους μήνες αργότερα, εκείνη η συμφωνία έτεινε να προστεθεί στους πολλούς πονοκεφάλους του Βενιαμίν Νετανιάχου, αφού οι ισραηλινές ανακριτικές Αρχές άρχισαν να απασχολούνται έντονα περί της νομιμότητας των σχετικών γερμανοϊσραηλινών οικονομικών συναλλαγών).

Όσο για τη συμμετοχή της Ελλάδας, της Ιταλίας και της Γαλλίας – προφανώς συνδέεται με την περιφερειακή ενεργειακή συνεργασία στην Ανατολική Μεσόγειο. Ήταν τότε που η Ιταλία εξασφάλιζε οριστικά την δική της σημαντική θέση στον χάρτη του μεσογειακού φυσικού αερίου, η Γαλλία ενίσχυε ολοένα και περισσότερο την παρουσία της στην περιοχή μέσω της εγκαθίδρυσης των επενδυτικών της συμφερόντων και, βέβαια, η Ελλάδα επεδίωκε να ενισχύσει τους δεσμούς της με τον σχετικά καινούργιο περιφερειακό της εταίρο – τη στιγμή, μάλιστα, που η ενθάρρυνση των ΗΠΑ γινόταν ολοένα και περισσότερο αισθητή.

Η Συρία έχει αλλάξει τα δεδομένα

Ο φετινός Νοέμβριος διαφέρει σε πολλά από τον αντίστοιχο Νοέμβριο του 2017. Στη Συρία οι ισορροπίες έχουν διαταραχθεί. Ο Πρόεδρος Τραμπ ήδη εφαρμόζει την τακτική σταδιακής απόσυρσης από τον συριακό εμφύλιο – μία σκέψη που είχε εκφράσει για πρώτη φορά ξεκάθαρα ο προκάτοχός του Μπαράκ Ομπάμα, και η οποία τώρα γίνεται πράξη. Ο ρόλος της Τουρκίας στη Συρία ενισχύεται, η κουρδική Rojava ουσιαστικά δεν υπάρχει πια και η Ρωσία με το Ιράν να προτίθενται να καλύψουν τα όποια άλλα κενά επιρροής στο συριακό πεδίο των μαχών – και ουδείς γνωρίζει πού αλλού ακόμα. Τέλος, στις 6/11 η Τεχεράνη ανακοίνωσε ότι προτίθεται να προβεί στον εμπλουτισμού ουρανίου, προλέγοντας πόσα άλλα πιθανόν προκύψουν σε σχέση με το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα – που για το Ισραήλ αποτελεί κόκκινο πανί. Την αμέσως επόμενη μέρα, οι διεθνείς παρατηρητές επιβεβαίωσαν ότι πράγματι το Ιράν έχει προχωρήσει στον εμπλουτισμό ουρανίου, όπως ακριβώς η κυβέρνηση της Τεχεράνης είχε υποσχεθεί. Πρόκειται για μία εξέλιξη που αναμφίβολα θα μας απασχολήσει κατά το αμέσως επόμενο διάστημα.

Έτσι περίπου συνοψίζεται η υπόκωφα τεταμένη κατάσταση στη σημερινή Μέση Ανατολή, τη στιγμή που πραγματοποιείται η φετινή ισραηλινή διεθνής άσκηση «Γαλάζια Σημαία» με τη συμμετοχή αυτήν τη φορά, μικρότερου αριθμού χωρών. Εκτός από την Ελλάδα, συμμετέχουν φέτος οι ΗΠΑ, η Γερμανία και η Ιταλία. Η δε επικοινωνιακή πολιτική που ακολουθείται αυτή τη φορά από το Ισραήλ, διαφέρει αισθητά από τις προηγούμενες φορές.

Το ισραηλινό «εύρος» ενισχύεται

Σε αντίθεση με τα πλείστα δημοσιεύματα στο ελληνικό ίντερνετ, που δήθεν «αποκαλύπτουν» τα διάφορα σενάρια της άσκησης – η ισραηλινή πολεμική αεροπορία προτίμησε ένα ολιγόλογο δελτίο τύπου, Άλλωστε δεν απέμεινε τίποτα να ειπωθεί περαιτέρω. Μία εβδομάδα πριν, ο ίδιος ο Αρχηγός του ισραηλινού στρατού, στρατηγός Αβίβ Κοχάβι, τα είπε σχεδόν όλα.

Συγκεκριμένα, στις 24 Οκτωβρίου 2019, σε μία σπάνια εμφάνισή του στους στρατιωτικούς συντάκτες των τοπικών εφημερίδων, ο στρατηγός Κοχάβι, ανακοίνωσε τις βασικές αρχές που θα διέπουν το πολυετές εξοπλιστικό πρόγραμμα που εισηγήθηκε στην υπηρεσιακή κυβέρνηση Νετανιάχου. Το όνομα αυτού «Τνουφά» (μτφ. «Εύρος»). Δεν αποτελεί απλή σύμπτωση ότι η ξαφνική αυτή ανακοίνωση συνέπεσε με την αποχώρηση των ΗΠΑ από τη Συρία και την ευγενική παραχώρηση της Rojava στις δυνάμεις του τουρκικού στρατού.

Ο Κοχάβι έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου για την αβέβαιη εποχή που πλησιάζει, όταν πια η μείωση της αμερικανικής παρουσίας στην ευρύτερη περιοχή ανατολικά των ισραηλινών συνόρων θα αναγκάσει το Ισραήλ να ανεύρει αποτελεσματικές εναλλακτικές – και αξιόπιστους περιφερειακούς συμμάχους. «Το Ιράν ενισχύει την παρουσία του σε χώρες που δεν ελέγχουν πλήρως την κυριαρχία τους», είπε χαρακτηριστικά, υπονοώντας φυσικά τη Συρία και το Ιράκ. Ωστόσο, δεν δίστασε να ονοματίσει τον -ήδη ταραγμένο- Λίβανο, χαρακτηρίζοντάς τον «χώρα-όμηρο της Χεζμπολάχ, μίας πολιτικής οργάνωσης που διατηρεί τον δικό της στρατό, ο οποίος καθορίζει de facto την λιβανική αμυντική και εξοπλιστική πολιτική».

Όσο για το πού θα στραφεί το ισραηλινό ενδιαφέρον στο μέλλον- είναι και αυτό σαφές: Στις περιοχές πέραν των βορείων συνόρων του, δηλαδή στη Συρία, όπου, κατά τα λεγόμενά του, σταθεροποιούν την παρουσία τους πυραυλικά συστήματα ακριβείας του Ιράν, με επιχειρησιακές δυνατότητες ικανές να πλήξουν οποιονδήποτε στόχο θελήσουν εντός της ισραηλινής επικράτειας. Σαν να μην έφτανε αυτό, ο ισραηλινός Τύπος, επικαλούμενος στρατιωτικές πηγές, σχολίασε εκτενώς τις πληροφορίες ότι ιρανικά πυραυλικά συστήματα ακριβείας έχουν ήδη εγκατασταθεί στην Υεμένη, και ότι το Ισραήλ βρίσκεται στο βεληνεκές τους.

«Σε κίνδυνο ζωτικά ισραηλινά συμφέροντα»

Το πρόγραμμα «Τνουφά» περιλαμβάνει την ενίσχυση των ισραηλινών ενόπλων δυνάμεων με μη επανδρωμένα στρατιωτικά αεροσκάφη, περαιτέρω διεύρυνση και ανάπτυξη του συστήματος «Σιδηρούς Θόλος», ενίσχυση των λογισμικών κυβερνοάμυνας και πλήθος ανακατατάξεων στην οργανωτική διάρθρωση του στρατού και της πολιτικής άμυνας.

Επιδίωξη του Κοχάβι είναι το εξοπλιστικό αυτό πρόγραμμα να τεθεί σε πλήρη εφαρμογή από την 1^η Ιανουαρίου του 2020. Ωστόσο, χωρίς την ψήφιση προϋπολογισμού από το κοινοβούλιο – και κυρίως, χωρίς την ύπαρξη κυβέρνησης, πρωθυπουργού, υπουργού εθνικής άμυνας και υπουργού οικονομικών, τίποτε από όλα αυτά δεν μπορεί να γίνει.

Ενόσω Νετανιάχου και Γκαντς δεν αποφασίζουν να δώσουν μία λύση στο πολύμηνο πολιτικό αδιέξοδο, στον στρατό πληθαίνουν οι φωνές ότι η κατάσταση αυτή κάποτε θα πρέπει να λάβει ένα τέλος. Είναι χαρακτηριστικό ότι στις 5 Νοεμβρίου 2019, όπως μετέδωσαν τα κρατικά ραδιοτηλεοπτικά μέσα, ο επικεφαλής του Κεντρικού Επιτελείου Επιχειρήσεων, συνταγματάρχης Ααρών Χαλίβα, σε κλειστή συνεδρίαση που είχε με την αρμόδια επιτροπή στρατιωτικών δαπανών του Υπουργείου Οικονομικών, τόνισε ότι «το 2020 προβλέπονται περιφερειακές ανακατατάξεις που θα θέσουν σε κίνδυνο ζωτικά ισραηλινά συμφέροντα». Και η πρωτοχρονιά του 2020 πλησιάζει.

Την αναγκαιότητα της υιοθέτησης του νέου πολυετούς εξοπλιστικού προγράμματος αναγνωρίζουν οι πάντες: Τόσο ο Βενιαμίν Νετανιάχου, που αποδέχθηκε τις εισηγήσεις των επιτελών του στρατού, όσο και ο πολιτικός του αντίπαλος (και πιθανός μελλοντικός κυβερνητικός του εταίρος) Μπένι Γκαντς. Άλλωστε, όπως έχουμε ήδη αναφέρει εκτενώς από αυτήν εδώ τη στήλη, εάν σε κάτι συμφωνούν πλήρως οι δύο πολιτικοί αρχηγοί, είναι ότι η ιρανική απειλή θα πρέπει να αντιμετωπισθεί άμεσα και συστηματικά. Μέχρι και η αντιπολιτευόμενη εφημερίδα «Χα’Άρετς» παραδέχεται ότι οι σχετικές δηλώσεις του Νετανιάχου περί ανάγκης άμεσης αντιμετώπισης της ιρανικής απειλής, «μπορεί μεν να τον εξυπηρετούν προκειμένου να γαντζωθεί στην εξουσία – ωστόσο, ουδείς αμφισβητεί ότι είναι πέρα για πέρα βάσιμες».

Το ελληνικό στοίχημα που πρέπει να κερδηθεί

Είναι, λοιπόν, σαφές ότι το Ισραήλ εισέρχεται αργά αλλά σταθερά σε μία περίοδο έντονης προετοιμασίας, για να αντιμετωπίσει την επέκταση της ιρανικής παρουσίας στην περιοχή. Και η φετινή «Γαλάζια Σημαία» κινείται ξεκάθαρα σε αυτό το επίπεδο.

Η φετινή συμμετοχή των ΗΠΑ είναι αυτονόητη, και όπως ακριβώς συνέβη προ διετίας, ούτε και αυτή τη φορά χρειάζεται περαιτέρω σχολιασμό. Το ίδιο ισχύει και για τη συμμετοχή της Γερμανίας, η οποία συνεχίζει να αποτελεί μία από τις κυριότερες χώρες που εξοπλίζουν την ισραηλινή στρατιωτική μηχανή. Η συμμετοχή της Ιταλίας και της Ελλάδας προφανώς σχετίζονται με την εμπεδωμένη πλέον περιφερειακή συνεργασία στην Ανατολική Μεσόγειο επ’ ευκαιρία των κοιτασμάτων φυσικού αερίου στην κυπριακή ΑΟΖ.

Ωστόσο, η ελληνική συμμετοχή αυτήν τη φορά φαίνεται να έχει και μία πρόσθετη σημειολογία, που καλό θα ήταν να επισημανθεί:

Η ενίσχυση του ρόλου της Τουρκίας στη Συρία, ως επίσης και η επιχειρηματολογία που προβάλλει η κυβέρνηση της Άγκυρας προκειμένου να αιτιολογήσει σε εσωτερικό επίπεδο, αλλά και διεθνώς, τη δημιουργία ζώνης ασφαλείας εντός της συριακής επικράτειας, συμπίπτει απολύτως με την αντίστοιχη επιχειρηματολογία που είχε υιοθετήσει το Ισραήλ, όταν και εκείνο είχε θεσπίσει στο παρελθόν τη δική του ζώνη ασφαλείας στον Νότιο Λίβανο.

Επιπροσθέτως, σε καθαρά ενδοσυριακό επίπεδο, τόσο η Τουρκία όσο και το Ισραήλ αυτή τη στιγμή βρίσκονται σε συνεννόηση και με τις ΗΠΑ αλλά και με τη Ρωσία – ίσως όχι στον ίδιο βαθμό, αλλά σίγουρα σε έναν αισθητό αλληλοσυντονισμό των ενεργειών τους.

Η Αθήνα διαισθάνεται ότι Τουρκία και Ισραήλ, με αφορμή την εύθραυστη κατάσταση στη Συρία, θα βρεθούν να αντιμετωπίζουν ομοειδείς απειλές, ασύμμετρες ή μη. Όταν εκείνη η στιγμή έρθει, η Ελλάδα θα πρέπει να παράσχει απτές αποδείξεις στην ισραηλινή πλευρά ότι είναι σε θέση να υποκαταστήσει ένα τουρκικό «μαξιλάρι ασφαλείας».

Άραγε, διαθέτει η Ελλάδα τέτοια αποτρεπτική δυνατότητα προκειμένου να εμποδιστεί το Ισραήλ να «υποτροπιάσει» και να μην στραφεί ξανά στον πάλαι ποτέ γνώριμο άξονα Άγκυρας-Ιερουσαλήμ; Πρόκειται για ένα στοίχημα που η ελληνική πλευρά αισθάνεται ότι πρέπει οπωσδήποτε να κερδίσει. Διαφορετικά, τα ανταλλάγματα που θα ζητήσει η Τουρκία από το Ισραήλ, κυρίως όσον αφορά στον ενεργειακό χάρτη της Ανατολικής Μεσογείου, με έμφαση πάντα την Κύπρο, θα είναι σίγουρα σε θέση να εκπλήξουν δυσάρεστα.

Υπ’ αυτήν την απλή οπτική, εξηγείται εύκολα η απόφαση της Ελλάδας να συμμετάσχει φέτος στη «Γαλάζια Σημαία», που ολοκληρώνεται στις 14 Νοεμβρίου 2019.

Διαβάστε ακόμη