Πώς ο Donald Trump άλλαξε τον τηλεοπτικό και καλλιτεχνικό χάρτη της Αμερικής

Ο Ντόναλντ Τραμπ (Donald Trump) είναι, εδώ και μήνες, ξανά στον Λευκό Οίκο και μαζί του επέστρεψε ένας σκληρός διχασμός. Πολιτικός, κοινωνικός, αλλά και πολιτιστικός. Με μια προσωπικότητα που κινείται συνεχώς ανάμεσα στην έπαρση και την επίθεση, τη σοβαροφάνεια και τη θεατρικότητα, ο 47ος Πρόεδρος έχει μετατρέψει ξανά την πολιτική ζωή των ΗΠΑ σε ριάλιτι, με τον ίδιο, φυσικά, στον ρόλο του απόλυτου πρωταγωνιστή.

Ακολουθώντας ένα στυλ που δεν θυμίζει σε τίποτα τις προεδρικές νόρμες του παρελθόντος και μ' έναν λόγο που συνδυάζει αυταρχισμό και απόλυτο έλεγχο του επικοινωνιακού παιχνιδιού, έχει ξεκινήσει να εφαρμόζει μεθοδικά μια στρατηγική κυριαρχίας. Όχι μόνο απέναντι στους πολιτικούς του αντιπάλους, αλλά και στον ίδιο τον δημόσιο λόγο. Από την πρώτη κιόλας εβδομάδα της δεύτερης θητείας του, φάνηκε καθαρά πως η σύγκρουση με τα ΜΜΕ δεν ήταν πλέον ρητορική τακτική, αλλά κεντρικός κυβερνητικός στόχος. Τα μέτωπα άνοιξαν γρήγορα και οργανωμένα. Ο Τραμπ δεν μπήκε σε καμία διαδικασία συνύπαρξης με τα ΜΜΕ. Αντιθέτως, επιχείρησε να τα φέρει υπό τον απόλυτο έλεγχο.

Ο Κόλμπερτ και το τέλος μιας εποχής

Η πολιτική σάτιρα στις ΗΠΑ –όπως και στην Ελλάδα– έχει εξασθενήσει σημαντικά. Εκπομπές που για χρόνια αποτελούσαν βήμα ελεύθερης έκφρασης και σκληρής κριτικής απέναντι στην εξουσία, αρχίζουν να εξαφανίζονται η μία μετά την άλλη. Όχι επειδή το κοινό δεν ενδιαφέρεται πια, αλλά επειδή οι πιέσεις από το πολιτικό και επιχειρηματικό περιβάλλον είναι πιο έντονες από ποτέ.

Η πιο ηχηρή απώλεια είναι το «Late Show with Stephen Colbert». Μια εκπομπή που στάθηκε για χρόνια απέναντι στον Τραμπ, με αιχμηρό χιούμορ και μεγάλη τηλεθέαση, κόπηκε απότομα από το CBS. Επισήμως, η απόφαση ήταν «οικονομική». Ανεπισήμως, όμως, πολλοί μίλησαν για πολιτική παρέμβαση. Πηγές από το δίκτυο ανέφεραν ότι η εκπομπή θεωρήθηκε «επικίνδυνη», σε μια εποχή όπου οι χορηγοί απειλούν με αποχωρήσεις, οι ακραίες αντιδράσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αυξάνονται, και οι πιέσεις από τον Λευκό Οίκο είναι εμφανείς.

Η απόφαση ήρθε λίγες μέρες αφού ο Κόλμπερτ μίλησε δημόσια για τον τρόπο που η Paramount διαχειρίστηκε τη συνέντευξη της Καμάλα Χάρις στο «60 Minutes». Η ακύρωση του σόου προκάλεσε πολλές αντιδράσεις, ανάμεσά τους και εκείνη της ηθοποιού Σάντρα Ο, που εμφανίστηκε πρόσφατα ως καλεσμένη.

«Είμαι λυπημένη και πραγματικά εξοργισμένη για την ακύρωση της εκπομπής» υπογράμμισε. «Όχι μόνο για εσάς και όλη την ομάδα, αλλά και για το τι σημαίνει αυτό για την κουλτούρα μας και την ελευθερία του λόγου». Λίγο πριν αποχωρήσει από το πλατό, απευθύνθηκε στην Paramount και το CBS λέγοντας: «A plague o’ both your houses» – μια φράση του Σαίξπηρ που δείχνει απογοήτευση προς όλους.

Ωστόσο, ο Τραμπ δεν έκρυψε τη χαρά του. «Μου αρέσει απίστευτα που ο Κόλμπερτ απολύθηκε. Το ταλέντο του ήταν μικρότερο κι από τα νούμερά του. Ο Τζίμι Κίμελ είναι ο επόμενος… ακόμα χειρότερος» έγραψε στο Truth Social. 

Η πίεση στα ΜΜΕ

Ο Ντόναλντ Τραμπ δεν περιορίστηκε μόνο σε δηλώσεις. Προχώρησε σ' ενέργειες που αλλάζουν την ισορροπία μεταξύ εξουσίας και Τύπου. Η Paramount, για παράδειγμα, πλήρωσε εξωδικαστικά 16 εκατομμύρια δολάρια για να κλείσει υπόθεση που άνοιξε ο Τραμπ εναντίον του CBS. Αφορμή ήταν ένα μονταρισμένο απόσπασμα από συνέντευξη της Καμάλα Χάρις. Η χρονική στιγμή δεν ήταν τυχαία. Η οικογένεια Redstone –που ελέγχει την Paramount– περίμενε έγκριση για πώληση του ομίλου στη Skydance. Ο πρόεδρος της FCC, που είχε διοριστεί από τον Τραμπ, είχε δηλώσει ότι το περιστατικό με το CBS θα επηρεάσει την απόφαση για τη συγχώνευση. Κάτι ανάλογο συνέβη και με τη Disney, που επίσης πλήρωσε 16 εκατομμύρια για σχόλια του δημοσιογράφου Τζορτζ Στεφανόπουλος σχετικά με την καταδίκη του Τραμπ στην υπόθεση E. Jean Carroll. Η γραμμή ήταν ξεκάθαρη: είτε συμμορφώνεστε είτε θα αντιμετωπίσετε συνέπειες.

Ούτε τα μικρότερα ΜΜΕ γλίτωσαν. Η τοπική εφημερίδα Des Moines Register και η αναλύτρια δημοσκοπήσεων Ann Selzer δέχτηκαν νομική επίθεση επειδή δημοσίευσαν έρευνα που έδειχνε την Καμάλα Χάρις να προηγείται στην Αϊόβα. Το Associated Press βρέθηκε εκτός Λευκού Οίκου, επειδή αρνήθηκε να χρησιμοποιήσει την ονομασία «Κόλπος της Αμερικής» αντί για «Κόλπος του Μεξικού». Το CNN κατηγορήθηκε για ρεπορτάζ που αφορούσε εφαρμογή εντοπισμού μεταναστών, με την υπουργό Εσωτερικής Ασφάλειας να δηλώνει πως εξετάζεται ακόμη και η ποινική τους δίωξη.

Φαίνεται ότι όσοι δεν συμμορφώνονται, μπαίνουν σε «καραντίνα». Όσοι προσαρμόζονται, απολαμβάνουν ησυχία και σταθερότητα. Μεγάλοι εκδότες όπως ο Τζεφ Μπέζος (Washington Post) και ο Πάτρικ Σουν-Σιονγκ (Los Angeles Times) έχουν αλλάξει πολιτική γραμμή. Κείμενα σημαντικών δημοσιογράφων έχουν ήδη ξεκινήσει να κρατούν πιο «ουδέτερη» – ή πιο βολική – στάση.

Ο γερουσιαστής Μπέρνι Σάντερς, σε μια από τις παρεμβάσεις του, σημείωσε πως οι πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι και ο φτωχοί φτωχότεροι στην Αμερική. «Εχουμε τη μεγαλύτερη ανισότητα πλούτου από ποτέ. Ένας άνθρωπος μπορεί να έχει τόση περιουσία όσο το 90% των φτωχότερων Αμερικανών. Δεν έχουν κοινωνική ασφάλιση, 60.000 πεθαίνουν κάθε χρόνο, γιατί δεν μπορούν ν' αντέξουν το κόστος της περίθαλψης, οι νέοι σπουδάζουν με δάνεια. Δεν υπάρχουν σπίτια να τους στεγάσουν». Παράλληλα, σχολίασε αυταρχικές πρακτικές και υπονόμευση της δημοκρατίας από έναν Πρόεδρο που φαίνεται να συνεργάζεται ανοιχτά με δισεκατομμυριούχους ιδιοκτήτες των ΜΜΕ. 

Οικονομική ασφυξία

Η οικονομική κρίση στον χώρο των ΜΜΕ έδωσε ακόμη ένα χτύπημα. BuzzFeed, Vice News, HuffPost – όλα βρέθηκαν αντιμέτωπα με περικοπές και μαζικές απολύσεις. Για να επιβιώσουν, πολλά μέσα προτίμησαν ν' αποφύγουν τις σκληρές πολιτικές κόντρες. Λιγότερη ανεξαρτησία, μεγαλύτερη διάρκεια ζωής. Το Fox News, από την άλλη, διατήρησε ακλόνητη την πρωτοκαθεδρία του ως ο «αγαπημένος» δίαυλος του κυβερνητικού αφηγήματος.

Η εκπομπή «E! News» ολοκληρώνεται, μετά από 34 χρόνια. Η είδηση διέρρευσε αρχικά στο Variety, ενώ λίγο αργότερα έγινε γνωστό πως η τελευταία μαγνητοσκόπηση θα γίνει στις 25 Σεπτεμβρίου. Οι εργαζόμενοι ενημερώθηκαν την ίδια ημέρα. Το ψυχαγωγικό δίκτυο θα συνεχίσει online, ενώ το «Access Hollywood» και το «Access Daily» συνεχίζουν κανονικά.

Οι διάσημοι λένε «αντίο» στην Αμερική

«Αισθάνομαι ξένη στη χώρα μου». Με αυτά τα λόγια εξήγησε η Έλεν Ντε Τζένερις την απόφασή της να εγκαταλείψει τις ΗΠΑ και να μετακομίσει στην Αγγλία μαζί με τη σύντροφό της, Πόρσια ντε Ρόσι. Η κωμικός και πρώην παρουσιάστρια της εξαιρετικά επιτυχημένης εκπομπής «The Ellen DeGeneres Show» είχε ήδη βρεθεί στο στόχαστρο κατά τη διάρκεια της προεδρίας Τραμπ, τόσο για τις ανοιχτές της απόψεις υπέρ της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας όσο και για τις φιλικές της σχέσεις με πρώην Προέδρους, όπως ο Μπαράκ Ομπάμα. Η απόφασή της να φύγει, όμως, δεν ήταν μεμονωμένη. Τoυς τελευταίους μήνες, ολοένα και περισσότεροι ηθοποιοί, σκηνοθέτες και σεναριογράφοι στρέφονται προς την Ευρώπη. Η πολιτική τοξικότητα και η άνοδος μιας νέας μορφής «πολιτιστικού ελέγχου» στις ΗΠΑ έχουν αρχίσει να διαμορφώνουν μια νέα καθημερινότητα. 

Την ίδια ώρα, το Netflix, το HBO και μεγάλα στούντιο παραγωγής έχουν αυξήσει θεαματικά τις ευρωπαϊκές συνεργασίες τους. Από την Ισλανδία ως τη Ρώμη και από το Παρίσι ως τη Βαρσοβία, όλο και περισσότερα διεθνή πρότζεκτ φιλοξενούν δημιουργούς που κάποτε εργάζονταν αποκλειστικά στο Λος Άντζελες. Παράλληλα, στα φετινά Όσκαρ, αν και το κόκκινο χαλί διατήρησε τη λάμψη του, τα πολιτικά σχόλια ήταν αρκετά λιγότερα απ’ ό,τι τα προηγούμενα χρόνια. Οι περισσότεροι νικητές απέφυγαν κάθε άμεση πολιτική δήλωση, προτιμώντας ευχαριστήριους λόγους με έμφαση στη «συνεργασία», τη «δημιουργικότητα» και τις «παγκόσμιες αξίες». Λες και οι λέξεις «δικαίωμα», «αντίσταση» ή «ψήφος» έγιναν ξαφνικά άβολες για το τηλεοπτικό κοινό.

Ίσως όμως να μην πρόκειται για επιλογή. Ίσως να είναι απλώς αποτέλεσμα ενός κλίματος που σφίγγει διαρκώς το περιθώριο έκφρασης. Στην Αμερική του σήμερα, οι φωνές υπάρχουν. Έχουν άποψη, έχουν κοινό, έχουν κάτι να πουν. Αυτό που δεν έχουν πια είναι το δικαίωμα να το πουν ελεύθερα. Ειδικά όταν η αλήθεια τους ενοχλεί την εξουσία. Να σατιρίσουν, να κριτικάρουν, να ρωτήσουν. Και όταν το ποιος θα μιλήσει και ποιος θα σωπάσει δεν το κρίνουμε εμείς αλλά η εξουσία, τότε το πρόβλημα δεν είναι απλώς πολιτικό, αλλά βαθιά θεσμικό. Είναι δημοκρατικό.

Διαβάστε ακόμη

Κραυγή απόγνωσης Έλληνα κτηνοτρόφου στο OPEN: «Ποια φέτα; Σε λίγο δε θα έχουμε γάλα ούτε για γιαούρτι»

Δύσκολες ώρες για τον πατέρα της Μέγκαν Μαρκλ - Ακρωτηριάστηκε το πόδι του και νοσηλεύεται στην εντατική

Κλήρωση Μουντιάλ 2026: Οι 12 όμιλοι για το μεγάλο ποδοσφαιρικό ραντεβού του καλοκαιριού

«Η Τουρκία εγκαταλείπει τα S-400 και ξεκινάει να προμηθεύεται F-35», λέει ο πρέσβης των ΗΠΑ στην Άγκυρα