Φεστιβάλ Κινηματογράφου Χανίων: Οι πρώτες μέρες έκλεισαν με δυνατές συζητήσεις, βραβεύσεις και πολλές ταινίες

Στην Ελλάδα της περιφέρειας, εκεί όπου η απόσταση από το κέντρο συχνά μεταφράζεται και σε πολιτισμική απόσταση, τα φεστιβάλ λειτουργούν σαν ζωτικές ανάσες. Είναι οι στιγμές που οι μικρές πόλεις αποκτούν φωνή, ρυθμό, κοινότητες που συναντιούνται γύρω από την τέχνη. Κινηματογραφικά, μουσικά, θεατρικά, εικαστικά, όποια κι αν είναι η αφορμή, ο στόχος παραμένει ίδιος. Να φέρουν τους ανθρώπους κοντά, να δημιουργήσουν πολιτισμό εκεί όπου σπανίζει, να ξαναζωντανέψουν τους δημόσιους χώρους.

Ανάμεσα σε αυτά τα φεστιβάλ, το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Χανίων ξεχωρίζει. Όχι μόνο για τη συνέπειά του, αλλά και για τη φιλοσοφία που το διαπνέει. Εδώ και δεκατρία χρόνια, σταθερά, έχει καταφέρει να φέρει στο νησί μια ολόκληρη κινηματογραφική κουλτούρα. Ταινίες που δύσκολα θα έφταναν ποτέ σ' ένα επαρχιακό σινεμά, ντοκιμαντέρ που δεν θα έβρισκαν διανομή, δημιουργοί που σπάνια ταξιδεύουν εκτός μεγάλων φεστιβάλ. Ολα αυτά συναντιούνται στα Χανιά, δημιουργώντας μια γιορτή της 7ης Τέχνης με ανθρώπινο πρόσωπο.

Η σπουδαιότητα του τοπικού φεστιβάλ

Ένα φεστιβάλ στην επαρχία δεν είναι μόνο μια σειρά από προβολές. Είναι ένας θεσμός που παράγει παιδεία. Δίνει σε νέους ανθρώπους τη δυνατότητα να δουν, ν' ακούσουν, να συγκρίνουν, να εμπνευστούν. Το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Χανίων έχει επενδύσει ιδιαίτερα σε αυτή την κατεύθυνση. Μ' εργαστήρια για μαθητές και εκπαιδευτικούς, με προβολές για παιδιά, με δράσεις που συνδέουν την κινηματογραφική γλώσσα με την καθημερινότητα. Δεν είναι τυχαίο ότι πολλοί από όσους συμμετείχαν σε τέτοιες δράσεις πριν από χρόνια, σήμερα επιστρέφουν ως εθελοντές ή συνεργάτες του φεστιβάλ.

Η σημασία του θεσμού δεν περιορίζεται στην εκπαίδευση. Αγγίζει και την ίδια την ταυτότητα της πόλης. Για τα Χανιά, το φεστιβάλ είναι δείγμα συλλογικής αυτοπεποίθησης. Μια απόδειξη ότι η επαρχία δεν χρειάζεται να περιμένει «από το κέντρο» για ν' παράξει πολιτισμό. Μπορεί να το κάνει μόνη της, με συνέπεια, συνεργασία και μεράκι.

Δεκατρία χρόνια κινηματογραφικό ταξίδι

Το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Χανίων φέτος συμπληρώνει 13 χρόνια ζωής. Μια διαδρομή που ξεκίνησε σχεδόν διστακτικά, αλλά εξελίχθηκε σε σημείο αναφοράς για τον ελληνικό κινηματογραφικό χάρτη. Την Τετάρτη 15 Οκτωβρίου, το Πνευματικό Κέντρο Χανίων πλημμύρισε από κόσμο για την τελετή έναρξης της φετινής διοργάνωσης. Συνδιοργανωτές, συνεργάτες, υποστηρικτές, δημιουργοί του κινηματογράφου αλλά και απλοί θεατές έδωσαν το «παρών», επιβεβαιώνοντας πως το φεστιβάλ έχει πλέον κατακτήσει μια ιδιαίτερη θέση στην καρδιά της πόλης.

Ο διευθυντής του φεστιβάλ, Ματθαίος Φραντζεσκάκης, άνοιξε την βραδιά με μια ομιλία. «Ο κινηματογράφος, η 7η Τέχνη, είναι εκεί που συναντιούνται όλες οι υπόλοιπες» είπε, υπογραμμίζοντας τον συλλογικό χαρακτήρα του φεστιβάλ. Δεν παρέλειψε να ευχαριστήσει τους περίπου 40 συνδιοργανωτές και χορηγούς που, όπως τόνισε, «κάνουν πραγματικότητα αυτή τη μεγάλη γιορτή».

«Αισθάνομαι ότι ήταν μόλις χθες όταν ξεκινήσαμε την πρώτη διοργάνωση και να που φτάσαμε ήδη στη δέκατη τρίτη», συνέχισε ο κ. Φραντζεσκάκης. «Το κύριο χαρακτηριστικό του φεστιβάλ είναι η ενεργή παρουσία του καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Η φιλοσοφία μας είναι ότι το φεστιβάλ οφείλει να είναι χρήσιμο: για τους δημιουργούς, για τους ανθρώπους της πόλης, για τους συντελεστές, τους εθελοντές αλλά και για τους μαθητές που ωφελούνται από τις δράσεις του».

Ο δήμαρχος Χανίων, Παναγιώτης Σημανδηράκης, αναφέρθηκε στον ευρύτερο αντίκτυπο του θεσμού. «Το φεστιβάλ συγκεντρώνει γύρω του, τους πολίτες με ανησυχίες, τους ενεργούς πολίτες της πόλης μας. Ανάμεσα στα ποσοτικά δεδομένα που δηλώνουν την πορεία ανόδου της πόλης, η ύπαρξη του φεστιβάλ αποτελεί μια ποιοτική προσθήκη μέσα από την τέχνη και τον πολιτισμό».

Κι είναι αλήθεια. Στα Χανιά, το φεστιβάλ έχει καταφέρει να δημιουργήσει μια μικρή «πολιτιστική κοινότητα». Άνθρωποι διαφορετικών ηλικιών και επαγγελμάτων συναντιούνται στις ίδιες αίθουσες, συζητούν μετά τις προβολές, ανταλλάσσουν απόψεις. Ο κινηματογράφος, με την αμεσότητά του, γίνεται αφορμή για κοινωνικό διάλογο.

Τι ξεχωρίσαμε τις πρώτες ημέρες του φεστιβάλ

Όσες μέρες βρισκόμαστε στα Χανιά, το βλέμμα μας έχει σταθεί σε ορισμένες προβολές που ξεχώρισαν για την ευαισθησία και τη δύναμή τους. Ανάμεσά τους, το ντοκιμαντέρ «Συνύπαρξη, λέμε τώρα» (Coexistence, Now We’re Talking) της Amber Fares, μια βαθιά ανθρώπινη ματιά στην ακτιβίστρια και κωμικό Noam Shuster Eliassi. Η κάμερα ακολουθεί την πρωταγωνίστρια επί πέντε χρόνια, καθώς επιχειρεί να μετατρέψει την πολιτική αγωνία και την προσωπική της εμπειρία σε stand-up comedy. Το αποτέλεσμα είναι μια ταινία για το θάρρος της αυτοσαρκαστικής φωνής μέσα σε έναν κόσμο που σπάνια ανέχεται το χιούμορ ως εργαλείο αλήθειας. Μέσα από τις παραστάσεις, τις αμφιβολίες, αλλά και την κλιμακούμενη ένταση στη Μέση Ανατολή, η Fares καταγράφει μια γυναίκα που παλεύει να ενώσει ό,τι οι πολιτικές γραμμές χωρίζουν.

Ιδιαίτερη συγκίνηση προκάλεσε και το ντοκιμαντέρ «A Couple of Years», μια τρυφερή και ειλικρινής εξερεύνηση της τρίτης γενιάς μεταναστών που ζουν ανάμεσα σε ταυτότητες. Ο φακός του δημιουργού φωτίζει τις αόρατες κληρονομιές της μετανάστευσης. Τα παιδιά που δεν είναι πια «ξένοι», αλλά ούτε και «Γερμανοί» ή «Έλληνες». Πολίτες του κόσμου, που κουβαλούν μέσα τους γλώσσες, μνήμες, πατρίδες, χωρίς να χρειάζεται να διαλέξουν καμία. Μια σιωπηλή ωδή στην έννοια της πολλαπλής ταυτότητας, που αγγίζει τον θεατή χωρίς ρητορικές εξάρσεις.

Ο κόσμος των Κόρε. Ύδρο. μέσα από τον φακό

Από τα ντοκιμαντέρ που συζητήθηκαν έντονα, το φιλμ του Βύρωνα Κριτζά για τους Κόρε. Ύδρο. έδωσε νέα ζωή στο θρύλο της πιο ιδιαίτερης ελληνικής μπάντας των τελευταίων δεκαετιών. Ο σκηνοθέτης προσεγγίζει το θέμα με ενέργεια και ειλικρίνεια, παντρεύοντας την ακρίβεια του μουσικού ντοκιμαντέρ με έναν παιδικό θαυμασμό. Χωρίς νοσταλγία, αλλά με χιούμορ και συναίσθημα, ανασυνθέτει την ατμόσφαιρα μιας εποχής και το αποτύπωμα μιας ομάδας που έδρασε στα όρια της ποπ και της τέχνης.

Η ιδιαιτερότητα των Κόρε. Ύδρο. αναδεικνύεται όχι μόνο ως μουσικό φαινόμενο, αλλά και ως πολιτισμική στάση. Μια άρνηση της ευκολίας, μια υπενθύμιση ότι ακόμη και στην επαρχία μπορεί να ανθίσει κάτι αυθεντικά πρωτότυπο. Για πολλούς θεατές, η ταινία λειτούργησε σαν επανασύνδεση με μια νεανική μνήμη. Γι' άλλους, ως ανακάλυψη μιας καλλιτεχνικής γενιάς που δεν φοβήθηκε να είναι «άβολη».

Στιγμές από τη μικρού μήκους δημιουργία

Στις προβολές μικρού μήκους, που παραδοσιακά αποτελούν τη «μαγιά» κάθε φεστιβάλ, ξεχώρισε το «Προικοσύμφωνο». Μια ταινία που ξεκινά από ένα απλό εύρημα —ένα κοριτσάκι από τη Λευκάδα βρίσκει ένα παλιό χαρτί από το 1955— και καταλήγει σε μια τρυφερή αφήγηση για το πώς η μνήμη και οι οικογενειακές ιστορίες συνδέουν τις γενιές. Το χαρτί αποδεικνύεται πως είναι η λίστα προίκας της θείας της κι έτσι, μέσα από τον διάλογο του παιδιού με τον παππού της, ξετυλίγεται η ιστορία μιας ολόκληρης εποχής, τότε που οι ζωές των γυναικών «κοστολογούνταν» σε υφαντά, σετ πορσελάνης και προικιά. Ο παππούς, συγκινημένος, ξαναθυμάται την παιδική του ηλικία, και το παρελθόν συναντά το παρόν με τρόπο διακριτικό αλλά ουσιαστικό.

Από την άλλη, το «Transwalking» της Ευθυμίας Κωτούλα έδωσε βήμα σε μια ομάδα ανθρώπων που διεκδικούν το αυτονόητο: την ορατότητα. Μέσα από περιπατητικές διαδρομές στην πόλη, η Γεωργία, η Σοφία, ο Λουκάς και ο Θησέας μιλούν για την τρανς εμπειρία τους, μετατρέποντας το περπάτημα σε πολιτική πράξη. Η ταινία αποφεύγει τη διδακτικότητα και εστιάζει στη γαλήνη της καθημερινότητας, στη σιωπηλή δύναμη της παρουσίας στον δημόσιο χώρο. Ένα ντοκιμαντέρ-διαδρομή, που αναδεικνύει το σώμα ως μέσο ελευθερίας και το βήμα ως πράξη διεκδίκησης.

Ο Καζαντζάκης και οι τιμητικές βραβεύσεις στους Χαρωνίτη και Παπαδουλάκη

Η βραδιά της πρεμιέρας είχε και τιμητικό χαρακτήρα. Πρώτος βραβεύτηκε ο Θοδωρής Παπαδουλάκης, ο Χανιώτης σκηνοθέτης που έχει αφήσει το αποτύπωμά του, στην τηλεόραση, και ετοιμάζεται τώρα για την πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία, με τίτλο «Recrucified». Ο ίδιος ευχαρίστησε την τοπική αυτοδιοίκηση για τη στήριξή της, επισημαίνοντας ότι «ο κινηματογράφος είναι μια πολύ ακριβή δραστηριότητα» και ότι «η ύπαρξη ενός φεστιβάλ όπως αυτό δίνει κουράγιο σε όσους παλεύουν να κάνουν σινεμά από την περιφέρεια».

Με λόγια που έκλεισαν το μάτι στο πνεύμα της διοργάνωσης, ο Παπαδουλάκης τόνισε: «Έχουμε φτάσει σε μια εποχή που η επιτυχία μιας πόλης δεν πρέπει να μετριέται σε νούμερα και σε έσοδα. Πρέπει να μετριέται σε ήθος και σε πολιτισμό. Σε αυτόν τον τομέα θεωρώ ότι τα πάμε πολύ καλά και ένας από τους λόγους είναι η ύπαρξη αυτού εδώ του φεστιβάλ».

Μερικές μέρες αργότερα, η μεγάλη οθόνη του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Χανίων φωτίστηκε από μια ταινία αφιερωμένη σ' έναν άλλο ανήσυχο πνευματικό ταξιδευτή της Κρήτης. Το ντοκιμαντέρ «Νίκος Καζαντζάκης – Ακροβάτης πάνω από το χάος» του Λευτέρη Χαρωνίτη προσέφερε μια διεισδυτική ματιά στη σκέψη, τη διαδρομή και την ψυχή του μεγάλου Έλληνα δημιουργού. Με ευαισθησία και κινηματογραφική ακρίβεια, η ταινία ανασυνθέτει το πορτρέτο ενός ανθρώπου που έζησε στα άκρα – πάντα ανάμεσα στο φως και το σκοτάδι, στην πίστη και την αμφιβολία, στη ζωή και στην υπέρβασή της.

Μετά την προβολή, ακολούθησε συζήτηση με τον σκηνοθέτη και τιμητική βράβευση από το φεστιβάλ, σε μια ατμόσφαιρα συγκίνησης. Ο Λευτέρης Χαρωνίτης, εμφανώς συγκινημένος, αναφέρθηκε στους συνεργάτες του που συνέβαλαν στην απαιτητική αυτή κινηματογραφική διαδρομή, καθώς και στις πηγές έμπνευσής του. Δεν παρέλειψε ν' αναφερθεί στην αγάπη που έχει για την Κρήτη, «έναν τόπο που κουβαλά μέσα του το ίδιο πάθος και την ίδια αντίφαση που είχε και ο Καζαντζάκης».

Ένα φεστιβάλ με καρδιά

Στο τέλος της ημέρας, αυτό που μένει από το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Χανίων δεν είναι μόνο οι τίτλοι των ταινιών ή οι αφίσες στους δρόμους. Είναι η αίσθηση μιας κοινότητας που πιστεύει ακόμη στη δύναμη της τέχνης. Μιας πόλης που επιλέγει να επενδύει στον πολιτισμό της, όχι ως πολυτέλεια, αλλά ως τρόπο ζωής.

Σε μια εποχή όπου ο πολιτισμός συχνά μετριέται σε αριθμούς εισιτηρίων ή διαδικτυακών προβολών, το Φεστιβάλ των Χανίων υπενθυμίζει κάτι απλό αλλά ουσιαστικό. Οτι η τέχνη έχει αξία όταν γίνεται τόπος συνάντησης. Και στα Χανιά, αυτή η συνάντηση συνεχίζεται κάθε Οκτώβρη, κάθε χρόνο, εδώ και δεκατρία χρόνια.

Διαβάστε ακόμη

Δραματικές ώρες στη Λακωνία: Γυναίκα ανεβαίνει σε ταράτσα για να δώσει φαγητό στην εγκλωβισμένη μητέρα της

Κακοκαιρία Byron: Τι θα γίνει με τον μισθό όσων δεν μπόρεσαν να πάνε στη δουλειά τους

Πανικός στη αεροσκάφος: Φωτιά σε διάδρομο απογείωσης γέμισε με καπνούς Airbus A320 με 180 επιβαίνοντες

Mega deal στα σκαριά στον τομέα της ψυχαγωγίας: Η Netflix κοντά στην αγορά της Warner Bros!