Γιώργος Λάνθιμος: Η απίθανη «Βουγονία», η σκηνή στην Ακρόπολη και το μήνυμα υπέρ της Παλαιστίνης

Η αυλαία του 31ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας «Νύχτες Πρεμιέρας» άνοιξε με τον πιο εντυπωσιακό τρόπο, χαρίζοντας στο κοινό μια βραδιά γεμάτη συγκίνηση και εκπλήξεις. Στην αίθουσα του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, εκεί όπου πραγματοποιήθηκε η τελετή έναρξης, τα βλέμματα στράφηκαν στον άνθρωπο που έχει καταφέρει να τοποθετήσει την Ελλάδα στο επίκεντρο της παγκόσμιας κινηματογραφικής δημιουργίας, τον Γιώργο Λάνθιμο. Ο σπουδαίος σκηνοθέτης, επιστρέφοντας για μια ακόμη φορά στη χώρα του με νέα ταινία, παρουσίασε στο ελληνικό κοινό την «Βουγονία».

Η βραδιά ξεκίνησε με τον Γιώργο Λάνθιμο ν' ανεβαίνει στη σκηνή, εμφανώς συγκινημένος, και να μιλάει για τη σημασία που έχει για τον ίδιο το γεγονός ότι παρουσιάζει τη δουλειά του στην Ελλάδα. «Έχω κάνει αυτό το πράγμα χίλιες φορές στη ζωή μου, αλλά όταν το κάνω στην Ελλάδα τρέμω ολόκληρος από άγχος και αγωνία» είπε χαρακτηριστικά, κατακτώντας από νωρίς το θερμό χειροκρότημα του κοινού. Ο σκηνοθέτης δεν παρέλειψε να ευχαριστήσει το φεστιβάλ και τον καλλιτεχνικό του διευθυντή, Λουκά Κατσίκα, που χαρακτήρισε τη μέρα εκείνη «του Αγίου Γεωργίου».

Η πρώτη μεγάλη έκπληξη ήρθε όταν ο Λάνθιμος αποκάλυψε ότι ήθελε να μοιραστεί με το κοινό μια «ξεχωριστή ικανότητα» της μούσας του και πρωταγωνίστριας της ταινίας, Έμα Στόουν. Αν και η διάσημη ηθοποιός δεν μιλάει ελληνικά, γνωρίζει άριστα την ελληνική αλφάβητο και μπορεί να διαβάσει οποιοδήποτε κείμενο χωρίς να κατανοεί το νόημά του. Έτσι, ο σκηνοθέτης τής είχε γράψει λίγες φράσεις στα ελληνικά και της ζήτησε να τις ηχογραφήσει αποκλειστικά για το κοινό της πρεμιέρας.

«Καλησπέρα, θα ήθελα πολύ να είμαι μαζί σας στην πρώτη προβολή της Βουγονίας στην Ελλάδα, αλλά δυστυχώς δεν πέτυχε ο διακτινισμός. Σας εύχομαι καλή προβολή και καλό βράδυ» είπε η Εμα Στόουν. Το ηχητικό μήνυμα προκάλεσε αυθόρμητα γέλια και χειροκροτήματα, δημιουργώντας μια ζεστή ατμόσφαιρα που έδεσε ιδανικά με την πολυαναμενόμενη πρεμιέρα.

View this post on Instagram

Αμέσως μετά, στη σκηνή εμφανίστηκε ο Γιώργος Μαυροψαρίδης, ο κορυφαίος μοντέρ και σταθερός συνεργάτης του Γιώργου Λάνθιμου, που έχει συμβάλει καθοριστικά στη διαμόρφωση του ιδιαίτερου κινηματογραφικού του ύφους. Η παρουσία του ενίσχυσε τον αέρα οικειότητας και δημιουργικής συνέργειας που χαρακτηρίζει την ομάδα του σκηνοθέτη. Το κοινό, ενθουσιασμένο, ανυπομονούσε για την έναρξη της προβολής, η οποία συνοδεύτηκε από ένα κύμα προσδοκίας για το πώς ο σκηνοθέτης θα καταφέρει αυτή τη φορά να ισορροπήσει ανάμεσα στο χιούμορ, τη σάτιρα και το υπαρξιακό σχόλιο πάνω στην ανθρώπινη φύση.

Μαύρη κωμωδία επιστημονικής φαντασίας

Η νέα ταινία του Γιώργου Λάνθιμου καταφέρνει να συνδυάσει με εξαιρετικό τρόπο τη μαύρη κωμωδία, το ψυχολογικό θρίλερ και τη δυστοπική φαντασία, ενώ ταυτόχρονα παραμένει πιστή στη σφραγίδα του σκηνοθέτη. Δηλαδή ενα σινεμά που προκαλεί, ξαφνιάζει και κάνει τον θεατή ν' αναμετρηθεί με τις πιο σκοτεινές πτυχές της ανθρώπινης ύπαρξης. Η ιστορία βασίζεται στην κορεάτικη ταινία «Save the Green Planet» του Τζανγκ Τζουν-ουάν, μεταφέροντας στο σήμερα τα ερωτήματα για το αν η ανθρωπότητα μπορεί να σωθεί από τον ίδιο της τον εαυτό.

Στην καρδιά της ιστορίας βρίσκεται ο Τέντι, ένας ερασιτέχνης μελισσοκόμος, τον οποίο ενσαρκώνει ο Τζέσι Πλέμονς. Φανατικός συνωμοσιολόγος, με προσωπικό τραύμα που αποδίδει σε μια ισχυρή εταιρεία, ο Τέντι πείθεται ότι η διευθύνουσα σύμβουλος του φαρμακευτικού κολοσσού όπου εργάζεται, η Μισέλ Φούλερ (Έμα Στόουν), είναι στην πραγματικότητα μια εξωγήινη από την Ανδρομέδα με σκοπό ν' αφανίσει την ανθρώπινη φυλή. Με τη βοήθεια του ξαδέλφου του, ενός ανθρώπου με νοητική υστέρηση (Άινταν Ντέλμπις), καταστρώνει ένα παράτολμο σχέδιο απαγωγής της, ελπίζοντας να την αναγκάσει ν' αποκαλύψει την αλήθεια και να τον φέρει σε επαφή με τους κατοίκους της Ανδρομέδας.

Η αφήγηση ξεκινά με ρυθμό που θυμίζει αστυνομικό θρίλερ, με την ένταση να κορυφώνεται όταν η Μισέλ βρίσκεται παγιδευμένη στο υπόγειο ενός σπιτιού, όπου ξεκινά η ψυχολογική και λεκτική αναμέτρηση μεταξύ απαγωγέων και θύματος. Ωστόσο, όπως συμβαίνει συχνά με τον Λάνθιμο, το φιλμ γρήγορα καταλήγει σαν ένα υβρίδιο. Κωμικές σκηνές, μακάβριες στιγμές, ειρωνεία και παράδοξες καταστάσεις συνθέτουν μια ιστορία που ισορροπεί ανάμεσα στο γελοίο και το τραγικό.

Η «Βουγονία» είναι, πάνω απ’ όλα, μια αλληγορία για την αποσύνθεση της πίστης του ανθρώπου σε θεσμούς, αξίες και, τελικά, στον ίδιο τον εαυτό του. Η εμμονή του Τέντι να πιστέψει σε κάτι μεγαλύτερο, όσο παράλογο κι αν ακούγεται, αντικατοπτρίζει την απελπισία ενός κόσμου που κατακλύζεται από fake news, θεωρίες εσχατολογίας και μια γενικευμένη αίσθηση παρακμής. Σ' έναν τέτοιο κόσμο, το κυνήγι μιας «ανώτερης αλήθειας» γίνεται σχεδόν μονόδρομος, έστω κι αν οδηγεί στον παραλογισμό.

Οι ερμηνείες είναι καθοριστικός παράγοντας για την επιτυχία της ταινίας. Ο Πλέμονς καταθέτει μια από τις πιο ώριμες ερμηνείες της καριέρας του, ισορροπώντας ανάμεσα στην τρυφερότητα και την επικινδυνότητα του χαρακτήρα του. Η Στόουν, σ' έναν ακόμα ρόλο-πρόκληση υπό τις οδηγίες του Λάνθιμου, αποδεικνύει την ευελιξία της, ενσαρκώνοντας μια ηρωίδα που κινείται συνεχώς ανάμεσα στην ανθρώπινη και την εξωγήινη υπόσταση. Η χημεία που έχουν στην οθόνη δημιουργεί μια δυναμική που κρατά τον θεατή σε συνεχή αγωνία.

Η ταινία κορυφώνεται σ' ένα ντελιριακό τρίτο μέρος, όπου η σάτιρα μετατρέπεται σε φιλοσοφική αλληγορία για την επιβίωση ή την αυτοκαταστροφή της ανθρωπότητας. Ο Γουίλ Τρέισι, σεναριογράφος του «Succession», αποδεικνύει την ικανότητά του να πλέκει πολιτικά και κοινωνικά σχόλια μέσα από ευρηματικές καταστάσεις. Το αποτέλεσμα είναι μια ταινία που, αν και παιχνιδιάρικη, θέτει τα πιο σοβαρά ερωτήματα. Αξίζει πραγματικά η ανθρωπότητα να σωθεί ή μήπως η μοίρα της είναι προδιαγεγραμμένη;

Η υποδοχή της ταινίας στην Αθήνα ήταν θερμή. Οι δημοσιογράφοι που την παρακολούθησαν μίλησαν για ένα φιλμ που συνδυάζει την οπτική δεξιοτεχνία με την αφηγηματική τόλμη, καταχειροκροτώντας τόσο τον Λάνθιμο όσο και τους συντελεστές του. Και δεν είναι λίγοι εκείνοι που ήδη προβλέπουν ότι η «Βουγονία» θ' αφήσει το αποτύπωμά της και στα μεγάλα βραβεία του χειμώνα.

Η σκηνή της Ακρόπολης που δεν γυρίστηκε ποτέ

Η προβολή της «Βουγονίας» στην Αθήνα δεν θα μπορούσε να μην αναζωπυρώσει τη συζήτηση γύρω από την απόφαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (ΚΑΣ) ν' αρνηθεί την άδεια για γύρισμα σκηνής στην Ακρόπολη. Η είδηση είχε απασχολήσει έντονα τον δημόσιο διάλογο τους προηγούμενους μήνες, με πολλούς να θεωρούν ότι η Ελλάδα έχασε μια καλή ευκαιρία να προβληθεί διεθνώς μέσα από τον φακό ενός δημιουργού με παγκόσμια απήχηση. Ωστόσο, παρακολουθώντας την ολοκληρωμένη ταινία, το ερώτημα που προέκυψε ήταν τι στέρησε τελικά το «όχι» του ΚΑΣ από τη «Βουγονία»;

Η απάντηση, όπως αποδείχθηκε, είναι μάλλον… τίποτα. Ο Λάνθιμος βρήκε τελικά στο Σαρακήνικο της Μήλου το τοπίο που ταίριαζε καλύτερα στην αλληγορία του. Η λευκότητα του ηφαιστειακού τοπίου, σχεδόν σεληνιακή, δημιούργησε ένα ιδανικό περιβάλλον, πιο συμβατό ίσως με τη δυστοπική και υπερβατική διάθεση της ιστορίας. Αν η Ακρόπολη θα πρόσφερε μια έντονη πολιτισμική φόρτιση και ένα επιπλέον ρίγος στο ελληνικό κοινό, το Σαρακήνικο λειτούργησε ως πιο «καθαρός» καμβάς, απαλλαγμένος από φορτία, που επέτρεψε στην ταινία να μιλήσει με τους δικούς της όρους.

Σε τεχνικό επίπεδο, η συμβολή του διευθυντή φωτογραφίας Ρόμπερτ Ράιαν αποδείχθηκε καταλυτική. Η χρήση VistaVision, με την ευρεία εικόνα και την απίθανη καθαρότητα της εικόνας, ανέδειξε τόσο την ένταση των εσωτερικών σκηνών όσο και τη μαγεία των εξωτερικών. Η φωτογραφία αναδείχθηκε σε πρωταγωνιστή, χαρίζοντας στην ταινία μια σπάνια οπτική δύναμη που καθιστά την κινηματογραφική εμπειρία καθηλωτική.

Το κοινό που παρακολούθησε την πρεμιέρα στην Αθήνα βγήκε από την αίθουσα με ενθουσιασμό. Τα σχόλια κυμάνθηκαν από την εξαιρετική ερμηνεία της Έμα Στόουν, που χάρισε άλλη μια ηρωίδα σημείο αναφοράς, μέχρι την έκπληξη που προκάλεσε η υποκριτική δύναμη του Πλέμονς. Και αν κάτι έμεινε από τη συζήτηση για την Ακρόπολη, αυτό δεν ήταν καλλιτεχνικό κενό, αλλά μάλλον μια χαμένη διαφημιστική ευκαιρία. Η επιλογή του Λάνθιμου να μετατρέψει το εμπόδιο σε πλεονέκτημα αποδεικνύει για μια ακόμη φορά τη δημιουργική του εφευρετικότητα. 

Ο Λάνθιμος, η πολιτική του στάση και η διεθνής απήχηση

Πέρα όμως από την ίδια την ταινία, η παρουσία του Γιώργου Λάνθιμου στις Νύχτες Πρεμιέρας είχε ιδιαίτερο συμβολισμό. Ο σκηνοθέτης εμφανίστηκε για ακόμη μία φορά φορώντας στο πέτο του την κονκάρδα με την παλαιστινιακή σημαία, επαναβεβαιώνοντας την αλληλεγγύη του στον παλαιστινιακό λαό. Ύστερα από την αντίστοιχη εμφάνισή του στο Φεστιβάλ της Βενετίας, η στάση του Λάνθιμου δείχνει συνέπεια και προσωπικό θάρρος, σε μια εποχή όπου οι πολιτικές δηλώσεις καλλιτεχνών συχνά γίνονται αντικείμενο αντιπαραθέσεων.

Ο ίδιος, μιλώντας σε ερωτήσεις δημοσιογράφων, τόνισε: «Δεν το σκέφτηκα ούτε για μια στιγμή αυτό. Θεωρώ ότι αυτό που συμβαίνει στην ανθρωπότητα αυτή τη στιγμή, που όλος ο κόσμος μπορεί να κάθεται να βλέπει καθημερινά παιδιά, γυναίκες, άνδρες, αθώους ανθρώπους να βομβαρδίζονται, να λιμοκτονούν, και μετά να κάνουμε scrolling στο τηλέφωνό μας και να βλέπουμε παρακάτω μια διαφήμιση για γιαούρτι, είναι κάπως σοκαριστικό και αποσυντονιστικό». 

Η στάση αυτή δεν είναι αποκομμένη από το ίδιο το έργο του. Η «Βουγονία», όπως και οι προηγούμενες ταινίες του, αντικατοπτρίζει έναν κόσμο βίαιο, παράλογο και συχνά αυτοκαταστροφικό. Μέσα από τη σάτιρα και το μαύρο χιούμορ, ο Λάνθιμος καταγγέλλει την παρακμή της κοινωνίας και θέτει ερωτήματα για το μέλλον της ανθρωπότητας. Είναι εύκολο να δει κανείς τη σύνδεση ανάμεσα στη δημιουργική του ματιά και την πολιτική του στάση. Και στις δύο περιπτώσεις, το ζητούμενο είναι να αφυπνίσει, να ταράξει, να βάλει τον θεατή σε σκέψη.

Διαβάστε ακόμη

Δραματικές ώρες στη Λακωνία: Γυναίκα ανεβαίνει σε ταράτσα για να δώσει φαγητό στην εγκλωβισμένη μητέρα της

Κακοκαιρία Byron: Τι θα γίνει με τον μισθό όσων δεν μπόρεσαν να πάνε στη δουλειά τους

Πανικός στη αεροσκάφος: Φωτιά σε διάδρομο απογείωσης γέμισε με καπνούς Airbus A320 με 180 επιβαίνοντες

Mega deal στα σκαριά στον τομέα της ψυχαγωγίας: Η Netflix κοντά στην αγορά της Warner Bros!