Βλάσης Αγτζίδης: «Πόντος. Μια ιστορία από το Μικρασιατικό Βορρά» - Παρουσιάστηκε στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης

Την πολιτική του Ελλαδικού κράτους στις αρχές του 20ού αιώνα, σε σχέση με τον Μικρασιατικό Ελληνισμό και ειδικότερα γι’ αυτόν του Ευξείνου Πόντου, αναλύει το βιβλίο του Βλάση Αγτζίδη «Πόντος. Μια ιστορία από τον Μικρασιατικό Βορρά», που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Παπαδόπουλος και η παρουσίασή του έγινε στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης, το Σάββατο 6 Μαΐου 2023.

Στην εκδήλωση που συντόνιζε ο δημοσιογράφος Φόρης Πεταλίδης, ομιλητές ήταν ο Ιάκωβος Μιχαηλίδης, Kαθηγητής Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ και ο συγγραφέας Βλάσης Αγτζίδης, Δρ Σύγχρονης Ιστορίας του ΑΠΘ.

Ο Ιάκωβος Μιχαηλίδης

Στην ομιλία του ο Ιάκωβος Μιχαηλίδης, τόνισε πως το βιβλίο του Βλάση Αγτζίδη είναι μια ευσύνοπτη παρουσίαση της ιστορίας του Πόντου, από τα μέσα του 19ου αιώνα έως και τη Μικρασιατική Καταστροφή. Αφορά την πιο τραυματική περίοδο στην ιστορία του ποντιακού ελληνισμού, η οποία συνέπεσε με την κορύφωση της εθνογενετικής διαδικασίας σε όλη σχεδόν τη νοτιοανατολική Ευρώπη με όρους κατεξοχήν εθνικιστικούς και ομογενοποιητικούς, με κριτήρια την εθνοτική προέλευση, τη γλώσσα και τη θρησκεία. Αυτή ακριβώς η περίοδος συμπίπτει χρονικά με τη μεταοθωμανική περίοδο στον χώρο της Ανατολίας, η οποία εκφράστηκε με την υιοθέτηση, αρχικά από τους Νεότουρκους και στη συνέχεια από τους Κεμαλικούς, μιας γενοκτονικής πολιτικής σε βάρος των μη μουσουλμανικών πληθυσμών.

To Ποντιακό Ζήτημα ο συγγραφέας το εντάσσει μέσα στο ευρύτερο Ανατολικό Ζήτημα, ωστόσο είναι, για μια σειρά από λόγους, λιγότερο γνωστό στο ευρύ κοινό. Ακόμη και στο πλαίσιο της Μικρασιατικής Εκστρατείας, οι εξελίξεις στον Πόντο δεν έχουν διερευνηθεί στον βαθμό που θα έπρεπε. Η ανάδυση μιας γενιάς μαχητικών ιστορικών –ανάμεσα στους οποίους ο Βλάσης Αγτζίδης κατέχει περίοπτη θέση–, εισήγαγε το Ποντιακό Ζήτημα στις μεγάλες ιστοριογραφικές αφηγήσεις για τον ελληνισμό της Ανατολής, τον ελληνικό αλυτρωτισμό και τη Μεγάλη Ιδέα, τη μικρασιατική περιπέτεια και τις γενοκτονίες ανά την υφήλιο. Στις σελίδες της επιμελημένης έκδοσης ο αναγνώστης μπορεί να παρακολουθήσει την εξέλιξη του Ποντιακού Ζητήματος ιδωμένου όχι μόνο από τη σκοπιά του ελληνικού κράτους, αλλά κυρίως μέσα από την οπτική του εξωελλαδικού ελληνισμού.

Ο Βλάσης Αγτζίδης

Ο συγγραφέας του βιβλίου Βλάσης Αγτζίδης, στην ομιλία του αναφέρθηκε στην εξέλιξη του μικρασιατικού ζητήματος και ιδιαίτερα στο Ποντιακό Ζήτημα την περίοδο από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, το οποίο το ενέταξε στο πλαίσιο του ευρύτερου Μικρασιατικού Ζητήματος. Έκανε αναφορά στο ποντιακό αντάρτικο σωτηρίας των Ελλήνων στη βόρεια Μικρά Ασία, το οποίο όπως είπε, συγκροτεί μια συγκλονιστική σελίδα αντίστασης ενός λαού απέναντι σε μια σκληρή, απολυταρχική εξουσία, υπενθυμίζοντας ότι η μετάβαση από την πολυεθνική Οθωμανική Αυτοκρατορία στην εποχή του εθνικού τουρκικού κράτους δεν ήταν ούτε αναίμακτη ούτε και ευθύγραμμη.

Ο Βλάσης Αγτζίδης ανέλυσε την πολιτική της γενοκτονίας την οποία εμπνεύστηκε και υλοποίησε ο ακραίος εθνικισμός των Νεοτούρκων και των Κεμαλικών, καθώς και οι διεθνοτικές σχέσεις που αναπτύχθηκαν στην περιοχή με τα αντίστοιχα κινήματα, όπως αυτό των Αρμενίων. Στάθηκε ιδιαίτερα στις συνθήκες που διαμόρφωσε ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος, ο Εθνικός Διχασμός, στις προσπάθειες διαμόρφωσης ενός μεταοθωμανικού κόσμυ στο δύσκολο περιβάλλον με την εμφάνιση της Σοβιετικής Ρωσίας, τα αποκλίνοντα συμφέροντα των συμμάχων, τις ευθύνες των μοναρχικών – βασιλικών, τη μικρασιατική εκστρατεία και τέλος την καταστροφή του ελληνισμού της Μικρασίας και του Πόντου και την προσφυγοποίησή του.

Το βιβλίο χωρίζεται σε οκτώ κεφάλαια. Οι μεταναστεύσεις, η εποχή του Ταντζιμάτ, το Ανατολική Ζήτημα, τα πληθυσμιακά μεγέθη, η πρώτη φάση της γενοκτονίας (1914 – 1918), η ελληνική αντίσταση και οι επαναστάσεις στη Ρωσία, οι πολιτικές επιδιώξεις του ελληνισμού και οι πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα, η δεύτερη φάση της γενοκτονίας και η νίκη των κεμαλιστών.