Βόρεια Μακεδονία: VMRO, αλυτρωτισμός και Τουρκία καραδοκούν (vid)

Δύο εβδομάδες πριν από την κρίσιμη Σύνοδο Κορυφής, όπου πρόκειται να φανεί εάν η Βόρεια Μακεδονία θα λάβει ημερομηνία έναρξης ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την ΕΕ, το τοπίο παραμένει θολό. Οι ενστάσεις της Γαλλίας, το επαπειλούμενο βέτο της Βουλγαρίας και κωλύματα μέσω Ισπανίας δίνουν αέρα στην εθνικιστική αντιπολίτευση, ενθαρρύνουν τουρκικές ορέξεις και εμπνέουν... επαναστάσεις του ήλιου

🕛 χρόνος ανάγνωσης: 9 λεπτά ┋

Το ερωτημα που τέθηκε σε δημοψήφισμα τον Σεπτέμβριο του 2018 στην τότε ΠΓΔΜ ήταν σαφές: «Είστε υπέρ της ένταξης σε Ευρωπαϊκή Ενωση και ΝΑΤΟ με την αποδοχή της συμφωνίας ανάμεσα στη Δημοκρατία της Μακεδονίας (sic) και τη Δημοκρατία της Ελλάδας;». Παρά τη χαμηλή συμμετοχή, περίπου 610.000 πολίτες της γειτονικής χώρας είπαν τότε το «ναι»: ποσοστό 94,2% επί του συνόλου των ψηφισάντων.

Αλλά και η Συμφωνία των Πρεσπών ήταν ως προς αυτό σαφής, με την Ελληνική Δημοκρατία να δεσμεύεται (άρθρο 2) να «κυρώσει οποιαδήποτε συμφωνία προσχώρησης» της Βόρειας Μακεδονίας σε διεθνείς, πολυμερείς και περιφερειακούς Οργανισμούς (ΝΑΤΟ, ΕΕ κ.ά.) στους οποίους η Ελληνική Δημοκρατία τυγχάνει μέλος. Ωστόσο, μόλις δύο εβδομάδες πριν από την κρίσιμη Σύνοδο Κορυφής του Οκτωβρίου (17-18), οπότε και αναμένεται να φανεί εάν τελικώς τα Σκόπια θα λάβουν ημερομηνία έναρξης ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την ΕΕ, τα δεδομένα δεν είναι πια το ίδιο σαφή ως προς την ευρωατλαντική προοπτική της Βόρειας Μακεδονίας.

Ο βόρειος γείτονάς μας μπορεί εν τω μεταξύ να «βαφτίστηκε» Βόρεια Μακεδονία έναντι όλων (erga omnes) τροποποιώντας το σύνταγμά του, αλλά συνεχίζει να συναντά εμπόδια στον δρόμο προς την Ευρωπαϊκή Ενωση και το ΝΑΤΟ. Εμπόδια τα οποία εάν πριμοδοτούν κάποιους πολιτικά, αυτοί είναι στην πράξη το VMRO-DPMNE και ο σλαβομακεδονικός αλυτρωτισμός, όπως εκείνος εκφράζεται πια μέσα και από καινοφανείς φαινομενικά «λαϊκές» κινητοποιήσεις ακτιβιστικού χαρακτήρα (χαρακτηριστική περίπτωση η καλούμενη «Επανάσταση του Ηλιου της Βεργίνας» κοντά στην Οχρίδα, την οποία επισκέφθηκε προ ημερών και ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, Μάικ Πομπέο).

Με τις ευλογίες της Ελλάδας

Η Ελλάδα, φυσικά, δεν αποτελεί εμπόδιο στην ευρωατλαντική προοπτική της Βόρειας Μακεδονίας. Εάν σε κάτι συμφωνούν Νέα Δημοκρατία και ΣΥΡΙΖΑ, αυτό είναι η ανάγκη προώθησης της ευρωπαϊκής πορείας των Δυτικών Βαλκανίων. Πρόκειται, άλλωστε, για μια πορεία που ξεκίνησε από τη Θεσσαλονίκη τον Ιούνιο του 2003 με τη Σύνοδο ΕΕ - Δυτικών Βαλκανίων και την τότε Διακήρυξη της Θεσσαλονίκης να στέλνει το μήνυμα ότι «το μέλλον των Βαλκανίων είναι εντός της ΕΕ», προτού οδηγηθεί σε ένα νέο ορόσημο τον Ιούνιο του 2018 με τη Συμφωνία των Πρεσπών.

Τα εμπόδια είναι, λοιπόν, άλλα. Εχουν να κάνουν με το πώς κάποιες χώρες, όπως η Γαλλία, προσεγγίζουν την από εδώ και πέρα πορεία της ευρωπαϊκής διεύρυνσης/ολοκλήρωσης. Εχουν να κάνουν με διμερείς «ιστορικές» εκκρεμότητες (Βουλγαρία εναντίον Βόρειας Μακεδονίας για τα βιβλία της Ιστορίας) αλλά και με κωλύματα διαδικαστικού χαρακτήρα. Το εύκολο για τους Βορειομακεδόνες αυτήν τη στιγμή θα ήταν κανονικά να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ. Η Ισπανία, ωστόσο, δεν έχει ακόμη ολοκληρώσει την κύρωση του πρωτοκόλλου της ένταξής τους στη Συμμαχία, όχι επειδή δεν θέλει, αλλά επειδή ο Πέδρο Σάντσεθ δεν κατάφερε μέσα στους προηγούμενους 5,5 μήνες να σχηματίσει κυβέρνηση στη Μαδρίτη.

Η κυβέρνηση του Ζόραν Ζάεφ ήλπιζε να μπορέσει να γιορτάσει την ένταξη της Βόρειας Μακεδονίας στο ΝΑΤΟ, τον ερχόμενο Δεκέμβριο (3-4), από το Λονδίνο και τη Σύνοδο της Συμμαχίας. Η συγκυρία θα μπορούσε να αξιοποιηθεί και επικοινωνιακά, με τη Βόρεια Μακεδονία να γίνεται το 30ό μέλος του ΝΑΤΟ κατά την επέτειο της συμπλήρωσης 70 ετών από την ίδρυσή του.

Οι Ισπανοί, ωστόσο, επιστρέφουν στις κάλπες στις 10 Νοεμβρίου. Η όποια νέα ισπανική κυβέρνηση, με άλλα λόγια, όποτε και αν σχηματιστεί, το πιθανότερο είναι πως δεν θα προλάβει μέσα στο 2019 να κυρώσει το πρωτόκολλο ένταξης των Σκοπίων στο ΝΑΤΟ. Εντάξει, δεν χάθηκε και ο κόσμος, θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς. Η ένταξη της Βόρειας Μακεδονίας στο ΝΑΤΟ είναι, άλλωστε, δεδομένη. Εάν δεν ολοκληρωθεί το 2019, θα ολοκληρωθεί το 2020. Δεν ισχύει, όμως, το ίδιο και για την πορεία της χώρας προς την ΕΕ, που ως στόχος «καίει» το σύνολο των ψηφοφόρων πολύ περισσότερο από κάθε ΝΑΤΟϊκή προοπτική.

Το απολύτως κρίσιμο αυτήν τη στιγμή για την κυβέρνηση του Ζόραν Ζάεφ, προκειμένου να μπορέσει να επιβιώσει πολιτικά, είναι να καταφέρει να εξασφαλίσει το «πράσινο φως» για την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Ευρωπαϊκή Ενωση στην επερχόμενη Σύνοδο Κορυφής του Οκτωβρίου (17-18), να πάρει δηλαδή τώρα ό,τι οι Ευρωπαίοι είχαν αρνηθεί να προσφέρουν τον περασμένο Ιούνιο.

Η γερμανική Ομοσπονδιακή Βουλή (Bundestag) έδωσε την προηγούμενη εβδομάδα και επισήμως το «πράσινο φως» για την έναρξη διαπραγματεύσεων με τα Σκόπια. Η Γαλλία όμως του Εμανουέλ Μακρόν ακόμη δεν είναι σίγουρη, όχι επειδή έχει κάποια ένσταση συγκεκριμένα απέναντι στη Βόρεια Μακεδονία (όπως έχουν, για παράδειγμα, οι Ολλανδοί απέναντι στην Αλβανία), αλλά επειδή δεν θεωρεί τη χρονική συγκυρία κατάλληλη για μια νέα διεύρυνση (υπό το βάρος «υπαρξιακών» προκλήσεων όπως είναι εκείνες που βρίσκουν έκφραση μέσω Brexit, Βίσεγκραντ, «διαλυτικών» εθνολαϊκιστικών τάσεων). Κάποιοι στο παρασκήνιο συνδέουν τη στάση της Γαλλίας απέναντι στα Βαλκάνια και με τη γαλλογερμανική «κόντρα» για το μοίρασμα των χαρτοφυλακίων των επιτρόπων στη νέα Κομισιόν. Οι Βούλγαροι, από την άλλη, δεν συμμερίζονται ακριβώς τις ευρωπαϊκές ευαισθησίες των Γάλλων, αλλά, αντιθέτως, απειλούν να μπλοκάρουν την ευρωπαϊκή πορεία των Σκοπίων για δικούς τους, καθαρά εθνικούς λόγους, λόγους που έχουν να κάνουν με τις αντικρουόμενες ιστορικές προσεγγίσεις των δύο χωρών (για την Εξέγερση του Ιλιντεν, τον Γκότσε Ντέλτσεφ κ.ά.). Το πιθανότερο είναι, βέβαια, ότι η Σόφια δεν θα μπλοκάρει τώρα την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με τη Βόρεια Μακεδονία, αλλά θα κρατήσειτα βέτο της για αργότερα, για τη διαδικασία ανοίγματος-κλεισίματος των επιμέρους ενταξιακών κεφαλαίων, η οποία άλλωστε αναμένεται να κρατήσει χρόνια.

Οσα γίνουν (ή δεν γίνουν), ωστόσο, κατά την επερχόμενη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ στις Βρυξέλλες πρόκειται να έχουν άμεσο αντίκτυπο στις πολιτικές εξελίξεις στο εσωτερικό της Βόρειας Μακεδονίας, με τις όποιες επιπτώσεις να αξιολογούνται μάλιστα ως απολύτως σημαντικές, καθώς η χώρα οδεύει προς βουλευτικές εκλογές την άνοιξη του 2020. Το VMRO-DPMNE, η παράταξη που κυβέρνησε τη χώρα για δέκα συναπτά έτη (2006-2016), περιμένει πλέον στη γωνία για να κατηγορήσει τους κυβερνώντες Σοσιαλδημοκράτες (SDSM) ότι «ξεπούλησαν» το όνομα και τη φερόμενη ως «μακεδονική» κληρονομιά... χωρίς τελικώς να πάρουν πίσω τίποτα ως αντάλλαγμα από την ΕΕ.

Μπροστά το VMRO στις δημοσκοπήσεις

Σημειώνεται ότι το VMRO-DPMNE είναι πια μπροστά στις δημοσκοπήσεις. «Εάν διεξάγονταν εκλογές σήμερα στη χώρα, μάλλον θα κέρδιζε» αναφέρουν πηγές από τη Βόρεια Μακεδονία, αναγνωρίζοντας ωστόσο ότι τα μεγαλύτερα προβλήματα σήμερα στα μάτια των περισσότερων ψηφοφόρων είναι κυρίως η διαφθορά, η οικονομία και η κατάσταση στον χώρο της Δικαιοσύνης. Σε επίσημο επίπεδο, πάντως, κορυφαία στελέχη του VMRO-DPMNE υποστηρίζουν ότι πρόκειται να σεβαστούν τη Συμφωνία των Πρεσπών, μια συμφωνία την οποία παράλληλα αποκηρύσσουν ως «κακή» και «επιβλαβή». Διόλου τυχαία, ακριβώς την ίδια ώρα, αφήνεται να εννοηθεί από κύκλους με γνώση των… τάσεων ότι λόγω της συμφωνίας με την Ελλάδα το VMRO-DPMNE δέχεται πια μεγαλύτερες πιέσεις από τα (ακρο)δεξιά του πολιτικού φάσματος, πιέσεις τις οποίες δεν μπορεί να αγνοήσει από τον φόβο μήπως άλλες δυνάμεις επιχειρήσουν να καλύψουν το όποιο κενό. Πρακτικά, είναι σαν να προετοιμάζεται το έδαφος για μια… μειωμένη ή απρόθυμη εφαρμογή της Συμφωνίας των Πρεσπών από την πλευρά της παράταξης που βρίσκεται πλέον μπροστά στις δημοσκοπήσεις στη γείτονα.

«Επανάσταση του Ηλιου» και Τουρκία

Αλυτρωτικοί κύκλοι, συχνά με ενθάρρυνση από τη σλαβομακεδονική διασπορά του εξωτερικού (κυρίως της Αυστραλίας, κατά κάποιους), επιδίδονται σε νέου τύπου ακτιβισμούς. Στην περιοχή Βολίνο για παράδειγμα, βορείως της Οχρίδας, φέρεται να εκτυλίσσεται τους τελευταίους μήνες μια… επανάσταση, η αποκαλούμενη «Επανάσταση του Ηλιου». Σύμφωνα με ρεπορτάζ της τηλεοπτικής εκπομπής «360 Stepeni» που προβάλλεται στο κανάλι Alsat-M, οι κάτοικοι στην ευρύτερη περιοχή του Δήμου Ντεμπάρτσα έχουν τοποθετήσει τους τελευταίους μήνες εκατοντάδες σημαίες με τον Ηλιο της Βεργίνας πάνω σε οικίες, στέγες, μπαλκόνια, σιντριβάνια, παιδικές χαρές, δημοτικά κτίρια κ.ά., πάνω σε χώρους δηλαδή ως επί το πλείστον ιδιωτικούς, αλλά όχι μόνο, ως πράξη αντίδρασης στη Συμφωνία των Πρεσπών.

Στη γωνία, ωστόσο, περιμένει και η Τουρκία για να ξαναμπεί δυναμικά στο παιχνίδι, εκμεταλλευόμενη τις όποιες αρρυθμίες στην ενταξιακή πορεία των Σκοπίων. Η τουρκική επιρροή είναι ορατή διά γυμνού οφθαλμού σε πλειοψηφικά αλβανικές περιοχές όπως είναι το Τέτοβο, κοντά στα σύνορα με το Κόσοβο. Πηγές μέσα από την αλβανική κοινότητα βλέπουν μάλιστα την «κινητικότητα» εκ μέρους της Τουρκίας να εντείνεται με όχημα τεμένη (TİKA) και «άτυπες φιλανθρωπικές ομάδες», στο πλαίσιο ενός σχεδίου που θέλει να υποβαθμίσει τις εθνικές ταυτότητες μεταξύ των μουσουλμανικών πληθυσμών στα εδάφη της πρώην οθωμανικής αυτοκρατορίας, ενισχύοντας στον αντίποδα το θρησκευτικό-μουσουλμανικό στοιχείο.

Διαβάστε ακόμη