Με αφορμή τη συζήτηση που άνοιξε περί Καραγάτση και σεξισμού, συζητάμε αν πρέπει να αντιμετωπίζουμε τα έργα τέχνης με βάση τα μέτρα του σήμερα.
«Προχωράμε παρακάτω έχοντας στην πλάτη μας όλη αυτή την "κληρονομιά" που μάς επιτρέπει να δούμε καθαρά την απόσταση που έχουμε διανύσει»
Η Αφροδίτη Γκόγκογλου είναι δημοσιογράφος, συντάκτρια στο ethnos.gr
Μπορεί πράγματι να φταίει που, οι early Millennials, οι γεννημένοι δηλαδή μεταξύ 1980 και 1987 ζήσαμε (και ενηλικιωθήκαμε) στο μεταίχμιο μεταξύ δύο αιώνων, πάντως νιώθω ότι μεγαλώσαμε σε έναν άλλο κόσμο.
Ήταν πιο συντηρητικός; Ξεκάθαρα. Πιο καταπιεστικός ειδικά για τους ανθρώπους που ανήκαν σε μειονοτικές ομάδες; Ναι, χωρίς αστερίσκους. Ήταν οι έμφυλες διακρίσεις ακόμα πιο νομιμοποιημένες; Κατηγορηματικά ναι. Να φύγει και να πάει στον αγύριστο; Με την ευχή μου. Θα μπορούσαν, όμως, όλα τα χαρακτηριστικά της εποχής, να μην βγαίνουν στα έργα τέχνης της, αλλά και γενικότερα στην pop culture που αγγίζει πολύ πιο μαζικά την κοινωνία; Ρητορικό ερώτημα.
Από πολλές απόψεις δεν μου λείπουν τα 90's και τα 00's (πέραν της νιότης μου, δηλαδή, και των μηδαμινών υποχρεώσεων που είχα και μου φαίνονταν βουνό). Ο κόσμος προχωράει, και καλώς κάνει. Για να φτάσει όμως εδώ, για να συζητάμε και να διεκδικούμε με τόσο απενοχοποιημένο και δυναμικό τρόπο πράγματα όπως η ισότητα, η ανεκτικότητα και η ορατότητα για όλα τα άτομα, από κάπου ξεκινήσαμε. Και αυτό το «κάπου» του οποίου, ναι, η θέση είναι στο χρονοντούλαπο της ιστορίας, βγαίνει και στα έργα τέχνης της εποχής – από τον Καραγάτση μέχρι τις -σήμερα ντροπιαστικές- ελληνικές κωμωδίες των 60’s και 70’s, με τον Βουτσά που έκανε blackface προσποιούμενος έναν μαύρο υπηρέτη γιατί -και καλά- πληρώνονταν καλύτερα (πέστε να με φάτε, αλλά με δεδομένο ότι, στην Ελλάδα τότε μαύρο δεν είχε δει σχεδόν κανείς από κοντά, δεν το βρίσκω ρατσιστικό, αλλά αφελές), και τη 16χρονη (ο θεός να την κάνει) Βουγιουκλάκη που παρατάει το σχολείο της για να παντρευτεί τον καθηγητή της ιατρικής Παπαμιχαήλ (κάπου εδώ το metoo τραβάει τα μαλλιά του). Είναι υγιή αυτά τα -κάποτε τόσο δημοφιλή- πρότυπα; Όχι απλώς δεν είναι, είναι και ντροπή. Μάς δείχνουν, όμως, που ήμασταν χθες. Και, κάπως έτσι, προχωράμε παρακάτω. Με όλη αυτή την «κληρονομιά» στην πλάτη μας, που μάς επιτρέπει να δούμε καθαρά την «απόσταση» που μπορεί να έχουμε διανύσει αλλά και το πού θα πάμε στη συνέχεια.
Μην ξεχνάμε και κάτι άλλο: τα μέτρα και τα σταθμά του καθενός και της καθεμίας μας, εκτός από παράγωγα της εποχής μας, είναι και ενδεικτικά της φυλής, του φύλου, της εκπαίδευσης και της κοινωνικής τάξης στην οποία ανήκουμε. Και αυτό καλό είναι να λαμβάνουμε υπόψη, όχι γιατί οφείλουμε να σεβαστούμε την -όποια- αισθητική, αποψάρα ή ακόμα και καφρίλα των άλλων, αλλά γιατί πρέπει να έχουμε συνείδηση από ποια θέση βρισκόμαστε και κρίνουμε.
Δικαίωμα του καθενός και της καθεμίας να απορρίπτουν δημιουργούς ως σεξιστές/ φασίστες/ φιλοναζί / καταπιεστικούς / αντισημίτες / καθάρματα γενικότερα. Δικαίωμα και των υπολοίπων να κρίνουν τις απόψεις που εκφράζονται δημοσίως. Και, τέλοσπάντων, πού ακριβώς το λέει ότι, οι δημιουργοί και τα έργα τους οφείλουν να υπακούν στα πράγματα που εμείς θεωρούμε αποδεκτά;
