Την επέλαση της ελεύθερης αγοράς φαίνεται ότι έφερε η απαγόρευση του TikTok στις ΗΠΑ, αφού τηλέφωνα και iPads με προεγκατεστημένη την κινεζική εφαρμογή βγαίνουν προς πώληση και κάνουν θραύση. Οι ειδικοί λένε ότι, η χρήση των συσκευών θα αποτελέσει Βατερλό για τις εξαγγελίες του αμερικανού προέδρου, Ντόναλντ Τραμπ περί ασφάλειας στο διαδίκτυο.
Μπορεί να μη φαίνεται για την ώρα, όμως το TikTok έχει όντως απαγορευτεί στις αφού, στις 19 Ιανουαρίου, τέθηκε σε ισχύ ο νόμος που απαγορεύει την εφαρμογή. Αμέσως μετά τη ρύθμιση, ωστόσο, ο Τραμπ έσπευσε να εκδώσει το σχετικό εκτελεστικό διάταγμα με το οποίο έδινε παράταση 75 ημερών πριν την απαγόρευση. Στην πραγματικότητα, όμως, το διάταγμα του Τραμπ δεν ανατρέπει την απαγόρευση του TikTok. Αντιθέτως, ζητά από τον γενικό εισαγγελέα των ΗΠΑ να μην εφαρμόσει τον νόμο προς το παρόν. Αυτό σημαίνει ότι κάποιοι μεγάλοι όμιλοι εξακολουθούν να είναι πολύ προσεκτικοί – μεταξύ αυτών, και τα online καταστήματα εφαρμογών, τα οποία επέτρεπαν εξαρχής στους χρήστες του διαδικτύου να κατεβάσουν το TikTok. Ο νόμος περί προστασίας των Αμερικανών από εφαρμογές ελεγχόμενες από ξένους αντιπάλους καθιστά παράνομη τη διάθεση, μέσω των καταστημάτων και υπηρεσιών φιλοξενίας στο διαδίκτυο, της εφαρμογής από την Κίνα καθώς και των updates της. Και, μέχρι στιγμής, η Apple και η Google συμμορφώνονται. Με άλλα όγια, μπορεί κανείς ακόμα να χρησιμοποιήσει το TikTok εφόσον το έχει ήδη κατεβάσει στη συσκευή του. Αν όχι, μπορεί να το ξεχάσει.
Ωστόσο, στον καπιταλισμό, όπου κλείνει μία πόρτα, ανοίγει ένα παράθυρο. Σε όλη τη χώρα, χρήστες διαδικτυακών καταστημάτων όπως τα eBay, Facebook Marketplace, Etsy κ.α. πωλούν τα μεταχειρισμένα smartphones και tablets τους στα οποία έχουν προεγκαταστήσει το TikTok – και μάλιστα, συχνά έναντι αστρονομικών ποσών. Σε κάποιες περιπτώσεις οι τιμές για μία τέτοια συσκευή πλησιάζουν αυτές ενός καινούργιου αυτοκινήτου. Ο καθένας μπορεί να αγοράσει ένα τηλέφωνο με προεγκατεστημένο το TikTok, εφόσον έχει να διαθέσει το αντίστοιχο χρηματικό ποσό – το θέμα που προκύπτει είναι κατά πόσο είναι διατεθειμένος να ρισκάρει την ασφάλεια των δεδομένων του.
«Δεν πέφτω κάτω από 15.000 δολάρια»
Κάποιοι βλέπουν μία ευκαιρία για κέρδος. Ένας από τους πωλητές του eBay, που μίλησε στο BBC υπό τον όρο της ανωνυμίας, έχει ένα Samsung Galaxy Note9 προς πώληση. Πρόκειται για ένα παλαιότερο μοντέλο που κανονικά θα περίμενε κανείς να πωληθεί για περίπου 250 δολάρια. Με το TikTok εγκατεστημένο, όμως, ο ίδιος ζητάει 50.000 δολάρια. Βεβαίως, η τιμή είναι διαπραγματεύσιμη. «Το χαμηλότερο που θα πέσω είναι 15.000 δολάρια», λέει ο ίδιος. Μέχρι στιγμής, κανένας δεν έχει εκφράσει ενδιαφέρον για να αγοράσει τη συσκευή.
Στο ίδιο το μέσο κοινωνικής δικτύωσης, δεν είναι λίγοι οι αμερικανοί χρήστες που έχουν βίντεο με τα οποία ενθαρρύνουν άλλους να επιχειρήσουν να πουλήσουν τις παλιές τους συσκευές με εγκατεστημένο το TikTok, υποσχόμενοι μεγάλα ποσά. Πωλητής του Facebook Marketplace στη Νέα Υόρκη ισχυρίστηκε ότι τα βίντεο τον ενέπνευσαν. «Δεν ξέρω αν η εφαρμογή πραγματικά απαγορεύεται, αλλά θα προσπαθήσω να βγάλω κάτι από την υπόθεση», εξηγεί. Το ομολογουμένως αρχαίο iPhone του είναι διαθέσιμο επίσης έναντι 50.000 δολαρίων. «Το έκανα για να δω αν θα σταθώ τυχερός», ισχυρίζεται.
Μία απλή αναζήτηση στα online shops θα σας πείσει ότι υπάρχουν αμέτρητα iPhone, iPad και συσκευές Android με προεγκατεστημένο το TikTok διαθέσιμα προς πώληση, και μάλιστα σε παρόμοιες τιμές. Φαίνεται απίθανο ότι κανείς θα διέθετε πενταψήφια ποσά για να αποκτήσει μία από τις συσκευές, τουλάχιστον σύμφωνα με μία πιο ενδελεχή αναζήτηση στο ebay, όπου πολλές συσκευές έχουν πουληθεί σε πιο λογικές τιμές. Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα smartphones που έχουν εγκατεστημένο το TikTok δεν πιάνουν πολλά παραπάνω από τις κανονικές τιμές τους – δηλαδή, από μερικές εκατοντάδες έως λίγο πάνω από 1.000 δολάρια, αναλόγως το μοντέλο πάντα. Αξίζει, επίσης, να θυμόμαστε ότι οι καταχωρήσεις σε αυτά τα e – shops δεν πρέπει πάντα να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη. Μπορούν, όμως, να παρέχουν στους χρήστες μία ιδέα, σχετικά με το πού κινείται η αγορά.
Σύμφωνα με τον ερευνητή του Πανεπιστημίου Amherst της Μασαχουσέτης, Ryan McGrady, μπορεί οι λίστες πολλές φορές να δίνουν την αφορμή για να γελάσουμε, αλλά υπάρχουν πραγματικές συνέπειες από πίσω. «Μπορεί να σκέφτεστε ότι πρόκειται απλώς για μία εφαρμογή, αλλά οι χρήστες προσκολλώνται σε διαδικτυακές υπηρεσίες και ενεργούν από απόγνωση όταν ξαφνικά τους αφαιρούνται», εξηγεί και προσθέτει πως είναι βέβαιο ότι θα βρεθούν επιτήδειοι να εκμεταλλευτούν αυτή την απόγνωση. «Πρέπει απλώς να ανατρέξουμε στο μάθημα του Flappy Bird», υπογραμμίζει.
Το μάθημα του Flappy Bird
Το Flappy Bird ήταν ένα παιχνίδι για κινητά όπου οι χρήστες έλεγχαν ένα πουλί που προσπαθούσε να πετάξει ανάμεσα σε πράσινους σωλήνες χωρίς να τους χτυπήσει. Το μακρινό 2013, το Flappy Bird σημείωσε τόση επιτυχία που ο προγραμματιστής πίσω από αυτό, Dong Nguyen φέρεται να έβγαζε 50.000 δολάρια την ημέρα. Και όλα πήγαιναν καλά μέχρι μία μέρα που, από το πουθενά, απέσυρε το παιχνίδι από το κατάστημα εφαρμογών. Ο Nguyen δήλωσε τότε ότι δεν μπορούσε να διαχειριστεί το άγχος της διαχείρισης ενός «εθιστικού προϊόντος».
Σχεδόν αμέσως, βρέθηκαν οι άνθρωποι έτοιμοι να εκμεταλλευτούν την «ευκαιρία». Την αγορά κατέκλυσαν τηλέφωνα με εγκατεστημένο το Flappy Bird, καθώς και εφαρμογές αντιγραφής που υπόσχονταν να επαναφέρουν το εξαφανισμένο παιχνίδι. Το πρόβλημα ήταν ότι πολλές από αυτές ήταν φορτωμένες με ιούς και κακόβουλο λογισμικό. Ορισμένες εφαρμογές έπαιρναν τον έλεγχο των μηνυμάτων κειμένου του τηλεφώνου και άρχιζαν να στέλνουν μηνύματα σε αριθμούς υψηλής χρέωσης, προκαλώντας χρεώσεις στους κατόχους των συσκευών.
«Είναι το όνειρο των επιτήδειων να πουλήσουν μία συσκευή σε κάποιον που ξέρουν ότι θα τη χρησιμοποιεί όλη μέρα και δεν θα μπει στον κόπο, πριν, να εξαφανίσει τα πάντα. Οτιδήποτε θα μπορούσε να είναι εγκατεστημένο στις εν λόγω συσκευές», λέει ο McGrady και συνεχίζει: «αν οι άνθρωποι ήταν πρόθυμοι να πάρουν ρίσκα για το Flappy Bird, να είστε σίγουροι ότι τα ίδια ακριβώς ρίσκα θα πάρουν προκειμένου να επανασυνδεθούν στο TikTok». Είναι επίσης βέβαιο ότι, οι μανιακοί του TikTok στο διαδίκτυιο θα συναντήσουν οδηγίες για VPN, τεχνικές jailbreaking και άλλα υποσχόμενα μέσα για να επαναφέρουν την εφαρμογή. Σύμφωνα με τον McGrady, οι ανυποψίαστοι χρήστες θα μπορούσαν πανεύκολα να οδηγηθούν σε διάφορες ψηφιακές παγίδες. Ο ίδιος προσθέτει πως, αυτό το αποτέλεσμα ήταν δυστυχώς προβλέψιμο, αν αναλογιστεί κανείς τον σκοπό πίσω από τον νόμο για την απαγόρευση του TikTok.
Οι ανησυχίες της αμερικανικής κυβέρνησης σχετικά με το TikTok επικεντρώθηκαν γύρω από το καθεστώς ιδιοκτησίας του. Συγκεκριμένα, οι νομοθέτες προειδοποιούν ότι η Κίνα μπορεί να χρησιμοποιήσει την εφαρμογή για να συλλέξει δεδομένα ή να επηρεάσει το περιεχόμενο που βλέπουν οι χρήστες. Στις ΗΠΑ, οι νόμοι που διέπουν τον τρόπο χρήσης των προσωπικών δεδομένων από τις εταιρείες είναι ένα ακατάστατο συνονθύλευμα κανόνων. Σε αντίθεση με το ό,τι συμβαίνει στην ΕΕ, στις ΗΠΑ δεν υπάρχει ολοκληρωμένος νόμος για την προστασία της ιδιωτικής ζωής. Με τα δεδομένα ως έχουν, μπορεί κανείς να πει ότι, σε όλο τον κόσμο, οι νομοθέτες δεν έχουν πάρει καμία σοβαρή πρωτοβουλία προς την κατεύθυνση ουσιαστικών νόμων σχετικά με την αλγοριθμική διαφάνεια, που θα μπορούσε να καθησυχάσει τους φόβους σχετικά με το content το οποίο εμφανίζεται στους χρήστες.
Στην περίπτωση του TikTok, όμως, τα πιθανά ζητήματα που μπορεί να προκύψουν για τους χρήστες που θέλουν να παρακάμψουν την απαγόρευση μπορεί να είναι βραχύβια. Ο Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε ότι η Microsoft είναι σε συζητήσεις για την υπογραφή συμφωνίας με το μέσο κοινωνικής δικτύωσης – η επίτευξη της συμφωνίας θα έσωζε την εφαρμογή. Πολλοί άλλοι αγοραστές φέρονται επίσης να βρίσκονται στο προσκήνιο. Μέχρι όλες οι συζητήσεις να καταλήξουν κάτι, εμείς θα συνιστούσαμε στους αμερικανούς φίλους μας να το σκεφτούν δύο φορές, πριν πάρουν καταναλωτικό δάνειο για την απόκτηση του «χρυσού» iPhone των 50.000 δολαρίων.
