Το TNR (Trap-Neuter-Return) ή αλλιώς Παγίδευση-Στείρωση-Επιστροφή είναι η μέθοδος που μπορεί να βοηθήσει, αν όχι να λύσει, το τεράστιο πρόβλημα των αδέσποτων γατών στην Ελλάδα.
Τα τελευταία χρόνια, ευτυχώς, έχουμε δει μία μικρή «έκρηξη» της φιλοζωίας και της υιοθεσίας ζώων, αλλά το πρόβλημα είναι τόσο μεγάλο που δεν αρκεί. Μακάρι να έφτανε, μακάρι να μπορούσαν αυτά τα 3-4 εκατομμύρια να βρουν οικογένειες. Όμως, όσοι καθημερινά βασανιζόμαστε με αυτό το «αγκάθι» έχουμε αναγκαστεί να κοιτάξουμε την πραγματικότητα κατάματα και αυτή είναι η εξής: Δεν γίνεται όλα αυτά τα πλάσματα να βρουν σπίτι. Γιατί Ελλάδα. Γιατί έλλειψη μέτρων. Γιατί έλλειψη κρατικής βοήθειας. Γιατί αδιαφορία.
Με τους σκύλους, όμως, έχει γίνει κάποια πρόοδος -για τα δεδομένα της χώρας, όχι γενικά. Υιοθετούνται, τα αναλαμβάνουν φιλοζωικές οργανώσεις που τα φιλοξενούν σε σπίτια ή στα καταφύγιά τους μέχρι να βρεθεί ο Άνθρωπος που θα τα αγαπήσει και θα τα κάνει μέλος της οικογένειάς του. Αλλά με τις γάτες τι γίνεται; Φυσικά, υπάρχουν οργανώσεις που τις βοηθούν βρίσκοντάς τους σπίτια φιλοξενίας (για παράδειγμα Make it Pawsible, A Little Shelter, Adopt a Paw Today), αλλά είναι τόσες πολλές που κανείς εθελοντής δεν μπορεί να βρει στέγη για όλες.
Όλοι στη γειτονιά μας έχουμε διάσπαρτες γατοοικογένειες. Είναι παντού και σχεδόν πάντα πολλαπλασιάζονται, οπότε είναι εύκολο να αντιληφθεί κάποιος τον όγκο του προβλήματος.
Τι είναι το TNR
Η διαδικασία TNR είναι απλή: αδέσποτες γάτες παγιδεύονται με φιλικό τρόπο, μεταφέρονται σε κτηνιατρείο για να στειρωθούν και να εμβολιαστούν και στη συνέχεια επιστρέφονται στα σημεία όπου ζούσαν πριν.
Ακολουθούν τα τρία βασικά βήματα αυτής της σωτήριας διαδικασίας:
- Παγίδευση: Παγιδεύστε με φιλικό τρόπο τις γάτες.
- Στείρωση: Πηγαίνετε τις γάτες που βρίσκονται στις παγίδες τους σε κτηνίατρο ή κλινική για να στειρωθούν, να εμβολιαστούν και να τους «κόψουν» την άκρη του αυτιού ώστε να γνωρίζει ο κόσμος πως είναι στειρωμένες.
- Επιστροφή: Αφού αναρρώσουν οι γάτες, επιστρέψτε τις στο σημείο όπου παγιδεύτηκαν.
TNR: Πώς μπορείς να το κάνεις και εσύ
Βήμα 1: Προετοιμασία για την παγίδευση γατών
Οι γάτες του δρόμου είναι συνήθως επιφυλακτικές απέναντι στους ανθρώπους.
Το γεγονός αυτό θα πρέπει να το έχετε υπόψιν σε κάθε επιλογή που κάνετε κατά την παγίδευση. Οι γάτες συχνά νιώθουν φόβο και απειλή όταν έρχονται αντιμέτωπες με μια νέα εμπειρία και η παγίδευση και η μεταφορά τους σε κτηνίατρο μπορεί να είναι μεγάλο σοκ για αυτές.
Οι γάτες δεν μπορούν να επικοινωνήσουν τις ανάγκες τους ή αν είναι πληγωμένες ή φοβισμένες. Αντ' αυτού, μπορεί να στριφογυρίζουν προσπαθώντας να ξεφύγουν από τις παγίδες τους ή απλώς να μην συνεργάζονται. Είναι σημαντικό να παραμείνετε ήσυχοι, ήρεμοι και να έχετε επίγνωση της ευημερίας των γατών κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων παγίδευσης.
Κάθε προσπάθεια παγίδευσης είναι διαφορετική.
Κάθε τοποθεσία «γατοαποικίας» -είτε πρόκειται για μία αποθήκη, ένα σοκάκι, έναν χώρο στάθμευσης επιχειρήσεων ή οτιδήποτε άλλο- θα έχει μοναδικά στοιχεία που πρέπει να λάβετε υπόψη σας.
Αξιοποιήστε την κοινή λογική για να ορίσετε τυχόν πρόσθετα βήματα σε σχέση με αυτά που παρέχονται σε αυτόν τον οδηγό (που δημοσιεύει το alleycat.org) και προσαρμόστε τα για να ταιριάζουν στην περίπτωσή σας. Για παράδειγμα, μπορεί να χρειαστεί να συνεργαστείτε με τους υπεύθυνους του χώρου (αν πρόκειται για το πάρκινγκ μιας επιχείρησης για παράδειγμα) ή να έρθετε σε επαφή με άλλους φροντιστές ή να διασφαλίσετε ότι έχετε αρκετές παγίδες και οχήματα.
Το πιο σημαντικό είναι να ΣΧΕΔΙΑΣΕΤΕ πριν ξεκινήσετε να παγιδεύετε γάτες.
Αφιερώστε χρόνο για να νιώσετε άνετα και με αυτοπεποίθηση. Ανατρέξτε σε όλα τα βήματα και τα σενάρια ψάχνοντας στο διαδίκτυο και δημιουργήστε τον δικό σας οδηγό για την περίπτωσή σας. Το να έχετε ένα σταθερό σχέδιο θα σας βοηθήσει να παραμείνετε ήρεμοι κατά την παγίδευση, γεγονός που εξασφαλίζει ότι οι γάτες θα παραμείνουν όσο το δυνατόν πιο ασφαλείς και χωρίς άγχος.
Ποτέ μην επιχειρήσετε να σηκώσετε μια γάτα -ακόμη και εάν είναι γατάκι.
Κινδυνεύετε να τραυματιστείτε εσείς και η γάτα.
Χρησιμοποιήστε μόνο καπακωτή παγίδα (dropper) ή την «κλασική» παγίδα που θυμίζει κλουβάκι.
Μην χρησιμοποιήσετε ποτέ αναισθητικά βελάκια ή άλλου είδους ηρεμιστικά.
Προγραμματίστε και προσπαθήστε να παγιδεύσετε ΟΛΕΣ τις γάτες και τα γατάκια κατά την πρώτη απόπειρα.
Αυτό είναι σημαντικό διότι όσο περισσότερες φορές οι γάτες εκτίθενται στη διαδικασία παγίδευσης, τόσο πιο καχύποπτες γίνονται απέναντι στις παγίδες.
- Γνωριμία με τις γάτες και τους ανθρώπους της γειτονιάς σας
Ενημερώστε και μιλήστε με τους γείτονές σας.
Πριν το TNR, είναι σημαντικό να μάθετε όσα περισσότερα μπορείτε, τόσο μέσω της παρατήρησης όσο και μιλώντας με τους γείτονές σας.
Όσο καλύτερα οπλισμένοι είστε και κατανοείτε τις γάτες στη γειτονιά σας -πόσες είναι, τι είδους σχέσεις φαίνεται να έχουν μεταξύ τους, τι είδους σχέσεις έχουν με άλλους ανθρώπους κλπ- τόσο μεγαλύτερες είναι οι πιθανότητες η πρώτη σας προσπάθεια για TNR να είναι επιτυχής.
Η περιέργειά σας σώζει γάτες.
Αν είστε σαν τους περισσότερους ανθρώπους, δηλαδή δεν ξεκινήσατε με τη σκέψη ότι θα θέλατε να βρείτε γάτες στη γειτονιά σας, να τις παγιδεύσετε και να τις βοηθήσετε στειρώνοντάς τες, είναι φυσιολογικό. Αντ' αυτού, εντοπίσατε μια γάτα ή μερικές γάτες. Αρχίσατε να είστε περίεργοι γι' αυτές. Κατά πάσα πιθανότητα, συνεχίσατε να τις βλέπετε, ίσως και να αρχίσατε να τις ταΐζετε.
Κάπου στην πορεία, με βάση αυτά που παρατηρούσατε (όπως το ότι δεν είχαν κολάρο) αρχίσατε να σιγουρεύεστε ότι δεν ήταν κατοικίδια κανενός, αλλά μάλλον αδεσποτάκια. Καθώς το ενδιαφέρον σας για αυτές και την ευημερία τους μεγάλωνε, μάθατε περισσότερα για εκείνες. Όλα αυτά είναι καλά, φυσιολογικά και πολύ χρήσιμα. Και τελικά, οδήγησαν στην απόφασή σας.
Στρέψτε την προσοχή σας από τις γάτες σε εκείνους που ζουν κοντά τους.
Μόλις διαπιστώσετε ότι οι γάτες είναι αδέσποτες που δεν έχουν στειρωθεί (αυτό είναι εύκολο να το καταλάβετε καθώς τα αυτιά τους δεν θα έχουν το χαρακτηριστικό κομμένο άκρο) και έχετε αποφασίσει ότι θα θέλατε να κάνετε TNR, θα πρέπει να στρέψετε λίγο την προσοχή σας στους ανθρώπους που ζουν κοντά τους.
Πολλοί από τους γείτονές σας πιθανότατα θα έχουν παρατηρήσει -και αναπτύξει στοργή- τις γάτες που σκοπεύετε να στειρώσετε.
Μπορεί κάλλιστα να αναστατωθούν αν παγιδεύσετε τις γάτες και τις πάρετε χωρίς να τους εξηγήσετε πρώτα τι κάνετε. Κάποιοι από τους γείτονές σας μπορεί να τις ταΐζουν ή να φροντίζουν με άλλο τρόπο χωρίς να το γνωρίζετε. Ο συντονισμός μαζί τους δεν είναι μόνο ευγενικός αλλά και πρακτικός, καθώς θα βοηθήσει στη διαδικασία, αν για παράδειγμα τους ενημερώσετε να μην ταΐσουν τις γάτες πριν την ημέρα της παγίδευσης.
Με φιλικό, θετικό τρόπο, προσεγγίστε τους ανθρώπους που ζουν και εργάζονται κοντά στην τοποθεσία.
Περάστε από τα σπίτια και τα καταστήματά τους, συστηθείτε, ενημερώστε τους ότι σκοπεύετε να βοηθήσετε τις γάτες της γειτονιάς και εξηγήστε τι είναι το TNR και πότε σκοπεύετε να το κάνετε.
- Προετοιμαστείτε για ειδικές περιπτώσεις: Γνωρίστε πριν πάτε
Γατάκια
Μπορεί να συναντήσετε γατάκια στις προσπάθειες παγίδευσής σας. Εάν τα γατάκια φαίνονται υγιή, είναι μια ισχυρή ένδειξη ότι η μητέρα τους δεν είναι μακριά, ακόμη και αν δεν τη βλέπετε. Το καλύτερο μέρος για τα γατάκια είναι μαζί με τη μητέρα τους, γι' αυτό θα πρέπει να τα αφήσετε.
Μητέρες που θηλάζουν
Αν έχετε παγιδεύσει μια γάτα και συνειδητοποιήσετε ότι θηλάζει, μην πανικοβάλλεστε. Στειρώστε τη μητέρα και επιστρέψτε την το συντομότερο δυνατό (σε μία ημέρα), με βάση τις οδηγίες του κτηνιάτρου. Θα επιστρέψει στα γατάκια της και θα μπορέσει να συνεχίσει να θηλάζει.
Έγκυες γάτες
Εάν μια γάτα είναι ήδη έγκυος, μπορεί να στειρωθεί. Ενημερωθείτε, όμως, από τον κτηνίατρο για να δείτε αν έχει εμπειρία σε αυτό το είδος χειρουργικής επέμβασης.
Άρρωστες ή τραυματισμένες γάτες
Σκεφτείτε εκ των προτέρων το ενδεχόμενο αυτό για να διασφαλίσετε ότι μπορείτε να παρέχετε άμεση φροντίδα και να λαμβάνετε αποφάσεις. Έχετε πρόχειρο τον αριθμό τηλεφώνου ενός κτηνιάτρου. Δημιουργήστε ένα ταμείο έκτακτης ανάγκης για την κάλυψη μη αναμενόμενων εξόδων, ώστε να είστε προετοιμασμένοι.
- Καθιέρωση χρονοδιαγράμματος σίτισης
Για να συνηθίσουν οι γάτες να βγαίνουν έξω και να τρώνε όσο είστε εκεί (και να βοηθηθείτε με τη διαδικασία παγίδευσης μετέπειτα), καθιερώστε μια συγκεκριμένη ώρα και ένα συγκεκριμένο μέρος για να ταΐζετε τις γάτες κάθε μέρα -εφόσον αυτό είναι εφικτό.
- Διαμορφώστε την περιοχή αναμονής/ανάρρωσης
Συχνά οι γάτες παγιδεύονται νωρίς το πρωί και πηγαίνουν κατευθείαν για στείρωση, ενώ μερικές φορές κοιμούνται το βράδυ στο κτηνιατρείο, μετά την επέμβαση και απελευθερώνονται μετά την παραλαβή τους. Ωστόσο, θα πρέπει να έχετε ένα ασφαλές, καθορισμένο σημείο γι' αυτές σε περίπτωση που χρειαστεί πριν ή μετά τη στείρωση.
Εάν όταν πιαστούν δεν μπορούν να μεταφερθούν αμέσως στον γιατρό ή δεν μπορούν να μείνουν στο κτηνιατρείο μετά τη στείρωση:
- Επιλέξτε έναν εσωτερικό, στεγνό, ελεγχόμενης θερμοκρασίας και ασφαλή χώρο διανυκτέρευσης/ανάρρωσης για να τον χρησιμοποιήσετε πριν και μετά τις επεμβάσεις των γατών.
- Μερικά παραδείγματα αποδεκτών χώρων είναι τα μπάνια, τα υπόγεια και τα γκαράζ.
- Βεβαιωθείτε ότι η περιοχή ανάρρωσης είναι ήσυχη και μη προσβάσιμη σε άλλα ζώα.
- Βεβαιωθείτε ότι όλες οι πόρτες είναι κλειστές.
Βήμα 2: Παγίδευση
- Οργάνωση και προετοιμασία για παγίδευση
Κάντε όλη την προετοιμασία μακριά από την περιοχή με τις αδέσποτες γάτες.
Μην δίνετε τροφή 24 ώρες πριν από την παγίδευση, αλλά πάντα παρέχετε νερό. Αυτό θα διασφαλίσει ότι οι γάτες θα είναι αρκετά πεινασμένες ώστε να μπουν στις παγίδες.
- Μόλις οι γάτες παγιδευτούν, προσεγγίστε ήρεμα τις παγίδες
Μην ανοίγετε τις παγίδες και μην αγγίζετε τις γάτες.
Βήμα 3: Μετά την επέμβαση
1. Κάθε γάτα θα πρέπει να σας επιστραφεί στην ίδια παγίδα με την οποία μεταφέρθηκε στην κλινική.
2. Αφήστε τις γάτες να αναρρώσουν κατά τη διάρκεια της νύχτας στις παγίδες τους, είτε στην κλινική είτε στον χώρο ανάρρωσης που έχετε δημιουργήσει γι' αυτές.
3. Όσο οι γάτες αναρρώνουν, κρατήστε τις παγίδες τους καλυμμένες. Αυτό μειώνει το άγχος τους και διασφαλίζει την ασφάλειά τους.
4. Παρακολουθήστε τις γάτες. Ελέγχετε τακτικά, περίπου κάθε μία ή δύο ώρες. Έχετε το νου σας για αιμορραγία, λοίμωξη, ασθένεια ή έλλειψη όρεξης.
5. Ταΐστε γατάκια αμέσως μόλις ξυπνήσουν από την αναισθησία. Οι ενήλικες γάτες μπορούν να ταϊστούν λίγες ώρες αφότου ξυπνήσουν, αλλά μπορείτε να περιμένετε να τις ταΐσετε μέχρι να τις επιστρέψετε.
6. Οι γάτες μπορούν να επιστρέψουν στη «γατοαποικία» 24 ώρες μετά την επέμβαση, εάν είναι καλά στην υγεία τους.
7. Επιστρέψτε τις γάτες στην ίδια τοποθεσία όπου τις παγιδεύσατε. Η πρωινή ώρα είναι καλή, καθώς είναι πιο ήσυχα.
8. Μόλις επιστρέψετε τις γάτες, παρέχετε τροφή και νερό.
9. Καθαρίστε τις παγίδες με μη τοξικό απολυμαντικό, πετάξτε όλες τις εφημερίδες που μπορεί να είχατε βάλει μέσα.
Στην Ελλάδα, όμως, το TNR αναγκαστικά αφορά και σκύλους
Η μέθοδος του TNR είναι ευρέως διαδεδομένη στο εξωτερικό και τα τελευταία αρκετά χρόνια εφαρμόζεται από πολλούς εθελοντές και στην Ελλάδα. Στο εξωτερικό, όμως, αφορά γάτες. Σελίδες στο διαδίκτυο, ομάδες στα social media, βίντεο στο YouTube, όλα μιλούν για στείρωση γατών.
Στην Ελλάδα που μαστίζεται ΚΑΙ από αδέσποτους σκύλους το TNR κάπως επεκτείνεται και εφαρμόζεται αναγκαστικά και σε σκύλους. Για παράδειγμα, κυρίως στην επαρχία, οι σκύλοι στους δρόμους είναι δεκάδες -αν όχι εκατοντάδες. Εκεί, εκ των πραγμάτων, δεν είναι εύκολο να βρεθούν σπίτια για όλους. Δυστυχώς.
Έτσι, από το να μείνουν με τα χέρια σταυρωμένα, εθελοντές επιλέγουν τουλάχιστον να προχωρήσουν σε στειρώσεις. Προφανώς το κομμάτι της απελευθερώσης, της επανένταξης δηλαδή, δεν είναι ευχάριστο αλλά ως χώρα έχουμε φτάσει στο σημείο να είναι κάτι. Από το τίποτα.
Ωστόσο, οι σκύλοι είναι λίγο πιο δύσκολο έργο είτε λόγω επιθετικότητας (που χωρίς να φταίνε, φυσικά, ενδεχομένως να έχουν αποκτήσει για να επιβιώσουν στον δρόμο) είτε λόγω μεγέθους (τα περισσότερα σκυλάκια που εγκαταλείπονται ή γεννιούνται ανεξέλεγκτα στις επαρχίες είναι μεγαλόσωμα) είτε λόγω κόστους.
Οι προσπάθειες όμως υπάρχουν. Και αυτό είναι θετικό.
Μια τέτοια προσπάθεια κάνει αυτή την περίοδο η Adopt a Paw Today στα Οινόφυτα, όπου το πρόβλημα είναι ΜΕΓΑΛΟ.
