Whistleblowers: Νέοι κανόνες στην ΕΕ για τους μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος

Η ΕΕ επιδιώκει να εξασφαλίζει υψηλό επίπεδο προστασίας των whistleblowers σε ευρύ φάσμα τομέων

🕛 χρόνος ανάγνωσης: 4 λεπτά ┋

Με νέους κανόνες «θωρακίζει» τους whistleblowers η ΕΕ. Τους ενέκρινε σήμερα το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και αναμένεται να προσφέρουν υψηλό επίπεδο προστασίας των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος έναντι πιθανών αντιποίνων και θα υποχρεώσουν τις εθνικές Αρχές να ενημερώνουν δεόντως τους πολίτες και να εκπαιδεύουν τους δημοσίους υπαλλήλους σχετικά με τον τρόπο χειρισμού των καταγγελιών. Τα κράτη-μέλη θα πρέπει να τους εφαρμόσουν εντός δύο ετών.

Η ΕΕ επιδιώκει να εξασφαλίζει υψηλό επίπεδο προστασίας των whistleblowers σε ευρύ φάσμα τομέων, όπως οι δημόσιες συμβάσεις, οι χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, η νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, η ασφάλεια των προϊόντων και των μεταφορών, η πυρηνική ασφάλεια, η δημόσια υγεία, η προστασία των καταναλωτών και των δεδομένων.

Η προστασία των μαρτύρων δημόσιου συμφέροντος σήμερα χαρακτηρίζεται από κατακερματισμό. Επί του παρόντος, μόνο 10 χώρες της ΕΕ διαθέτουν πλήρη νομοθεσία για την προστασία τους. Σε επίπεδο ΕΕ, μόνον σε πολύ περιορισμένο αριθμό τομέων (κυρίως στους τομείς των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών) υπάρχει νομοθεσία που περιλαμβάνει μέτρα για την προστασία των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος. Σε μελέτη που διεξήγαγε η Επιτροπή το 2017, εκτιμήθηκε ότι οι απώλειες δυνητικών κερδών που οφείλονται στην έλλειψη προστασίας των μαρτύρων δημόσιου συμφέροντος, μόνο για τις δημόσιες συμβάσεις, κυμαίνονται από 5,8 ως 9,6 δισ. ευρώ ετησίως για την ΕΕ συνολικά.

Τα κείμενα που εγκρίθηκαν σήμερα, θα υπογραφούν επισήμως και θα δημοσιευθούν στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να μεταφέρουν τους νέους κανόνες στην εθνική τους νομοθεσία εντός προθεσμίας δύο ετών.

«Η ΕΕ είναι αποφασισμένη να εξασφαλίσει τη σωστή λειτουργία ενός δημοκρατικού συστήματος βασιζόμενου στο κράτος δικαίου. Αυτό συνεπάγεται την εγγύηση, σε ολόκληρη την ΕΕ, υψηλού επιπέδου προστασίας για τους μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος που έχουν το θάρρος να μιλήσουν. Κανείς δεν θα πρέπει να διακινδυνεύει τη φήμη ή τη θέση εργασίας του επειδή αποκάλυψε παράνομες ενέργειες», δήλωσε η Anna-Maja Henriksson, Υπουργός Δικαιοσύνης της Φινλανδίας.

Τα κυριότερα στοιχεία του συμβιβαστικού κειμένου

Δημιουργία διαύλων αναφοράς εντός των εταιρειών/διοικήσεων: το κείμενο προβλέπει την υποχρέωση δημιουργίας ουσιαστικών και αποτελεσματικών διαύλων αναφοράς εντός των εταιρειών που απασχολούν περισσότερους από 50 εργαζόμενους ή στις πόλεις άνω των 10.000 κατοίκων. Αυτό θα συμβάλει στην ανάπτυξη υγιούς εταιρικής νοοτροπίας.

Ιεράρχηση των διαύλων αναφοράς: οι μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος προτρέπονται να χρησιμοποιούν κατ’ αρχάς τους εσωτερικούς διαύλους της εταιρείας τους, προτού στραφούν προς τους εξωτερικούς διαύλους που θα πρέπει να δημιουργήσουν οι δημόσιες αρχές. Σε κάθε περίπτωση, οι καταγγέλλοντες δεν χάνουν την προστασία τους εάν αποφασίσουν να χρησιμοποιήσουν εξαρχής τους εξωτερικούς διαύλους.

Με τους νέους κανόνες προστατεύονται περισσότερα προφίλ: Στα προστατευόμενα πρόσωπα περιλαμβάνεται μεγάλος αριθμός ατόμων που θα μπορούσαν να έχουν πρόσβαση σε πληροφορίες για παραβάσεις στο εργασιακό τους πλαίσιο, π.χ. υπάλληλοι, συμπεριλαμβανομένων των δημόσιων υπαλλήλων σε εθνικό/τοπικό επίπεδο, εθελοντές και ασκούμενοι, μη εκτελεστικά στελέχη, μέτοχοι κ.λπ.

Ευρύ πεδίο εφαρμογής: οι νέοι κανόνες θα καλύπτουν τομείς όπως οι δημόσιες συμβάσεις, οι χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, η πρόληψη της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, η δημόσια υγεία κ.λπ. Για λόγους ασφαλείας δικαίου, στο παράρτημα της οδηγίας περιλαμβάνεται κατάλογος όλων των καλυπτόμενων νομοθετικών πράξεων της ΕΕ. Κατά την εφαρμογή των νέων κανόνων, τα κράτη μέλη μπορούν να δρουν και πέραν του καταλόγου αυτού.

Μέτρα στήριξης και προστασίας των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος: οι κανόνες προβλέπουν διασφαλίσεις για την προστασία των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος από αντίποινα, όπως απόλυση, υποβιβασμός και εκφοβισμός. Προστατεύονται επίσης εκείνοι που βοηθούν τους μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος, όπως οι συνάδελφοι και οι συγγενείς τους. Η οδηγία περιλαμβάνει επίσης κατάλογο όλων των μέτρων στήριξης που θα τεθούν σε εφαρμογή υπέρ των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος.

Υποχρέωση των αρχών και των επιχειρήσεων να παρέχουν ενημέρωση: οι κανόνες προβλέπουν την υποχρέωση των αρχών να απαντούν και να δίνουν συνέχεια στις καταγγελίες των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος εντός 3 μηνών (με δυνατότητα παράτασης σε 6 μήνες για τους εξωτερικούς διαύλους σε δεόντως αιτιολογημένες περιπτώσεις).

Διαβάστε ακόμη